حداکثر سهم هزینه آب در سبد خانوار چقدر؟
گزارش‌های پژوهشی درباره متوسط مصرف سرانه آب شهری برای کشورهای کم‌مصرف، متعادل و پرمصرف حاکی از آن است که ایران در گروه کشورهای با مصرف متعادل قرار می‌گیرد.
براساس یک تخمین جهانی، متوسط مصرف سرانه آب شهری برای کشورهای کم‌مصرف، متعادل و پرمصرف به ترتیب 110، 160 و 250 لیتر در روز برای هر نفر یا 16، 22 و 35 مترمکعب در ماه برای یک خانوار با بعد 4.6 نفر است. به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از خبرآنلاین، از این نظر کشور ایران در گروه کشورهای با مصرف متعادل قرار می‌گیرد. از کشورهای کم‌مصرف می‌توان به جمهوری چک، آلمان و پرتغال اشاره کرد. از کشورهای با مصرف متعادل نیز می‌توان به دانمارک، لهستان، کره، فرانسه، هلند و انگلیس و کشورهای پرمصرف نیز آمریکا، کانادا، ژاپن و استرالیا اشاره کرد. به این ترتیب، آمار بانک جهانی نشان می‌دهد که متوسط مصرف سرانه خانگی کانادا، آمریکا، استرالیا، ایتالیا، بحرین، ژاپن، عراق، کویت، انگلیس و قطر به ترتیب 717، 575، 432، 420، 377، 373، 371، 351، 321 و 249 لیتر در روز برای هر نفر است. همچنین براساس این گزارش، متوسط مصرف سرانه خانگی ترکیه، ایران، اتریش، عربستان، هلند، امارات، مصرف، آلمان، پاکستان و چین به ترتیب 232، 225، 218، 210، 205، 189، 183، 172، 150 و 138 اعلام شده است. البته ساختارهای متداول برای تعرفه آب‌بها در کشورهای مختلف شامل چهار نوع به شرح زیر است:
- شارژ ثابت: پرداخت ماهانه ثابت برای مصارف متغیر در ماه‌های فصول مختلف سال - شارژ حجمی ثابت: پرداخت براساس میزان مصرف ماهانه و قیمت ثابت برای تمام مقادیر مصرف - بلوکی افزایشی: پرداخت براساس مقدار مصرف و برمبنای قیمت فزاینده تعیین شده برای هر مترمکعب آب در هر طبقه یا بلوک. در این روش برای هر بلوک یا مقدار مشخص از مصرف، قیمتی تعیین می‌شود و مقادیر مصرف مازاد بر آن مشمول پرداخت با قیمت بیشتر مربوط به بلوک بالاتر می‌شود. - بلوکی کاهشی: پرداخت براساس مقدار مصرف و برمبنای قیمت کاهنده تعیین شده برای هر مترمکعب آب در هر طبقه یا بلوک. در این روش برای هر بلوک یا مقدار مشخص از مصرف قیمتی تعیین می‌شود و مقادیر مصرف مازاد بر آن مشمول پرداخت با قیمت کمتر مربوط به بلوک بالاتر می‌شود. با توجه به شرایط خاص محلی، ممکن است از ساختارهای مختلف برای شهرهای یک کشور استفاده شود. در سال‌های اخیر توصیه مراجع جهانی مبنی بر استفاده از تعرفه بلوکی افزایشی است. در کشور ایران با توجه به محدودیت منابع آب و شرایط اقلیمی این روش بیشتر استفاده می‌شود. روش بلوکی افزایشی در کشورهای چین، مالزی، هند، سنگاپور، سریلانکا و فیلیپین نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.
براساس توصیه سازمان ملل باید حدود 5 مترمکعب آب در ماه برای هر فرد به آسانی در اختیار همه مصرف‌کنندگان قرار گیرد. همچنین توصیه موکد بانک جهانی این است که حداکثر سهم هزینه‌های آب در سبد خانوار نباید از 3.3 درصد بیشتر باشد. رقم مذکور سقف قابل تحمل را نشان می‌دهد که بنا به عرف متداول شامل تمامی هزینه‌های آب و دفع فاضلاب است. البته با وجود هزینه‌های برابر و گاهی بیشتر خدمات فاضلاب نسبت به آب، به‌منظور بهداشت و حفاظت محیط‌زیست و منابع آب در کشورهای مختلف، کارمزد جمع‌آوری و دفع فاضلاب کمتر از آب‌بها در نظر گرفته می‌شود. این نسبت به طور متوسط در آفریقا حدود 35 درصد، در آسیا حدود 61 درصد، در آمریکا حدود 15 درصد و در اروپا حدود 11 درصد است. از سوی دیگر، مطالعات تدوین آب و فاضلاب شهری و روستایی کشور حاکی از آن است که سهم هزینه آب در سبد خانوار اسپانیا 0.4 درصد، یونان 0.4 درصد، دانمارک 0.8 درصد، آلمان یک درصد، فرانسه 1.1 درصد، انگلستان 1.2 درصد و ایران بدون اعمال جریمه 1.08 درصد و با اعمال جریمه 2.03 درصد است.
