زیان‌های مصوبه ویزا بر اقتصاد ایران

مصوبه جدید کنگره آمریکا علیه ایران که به امضای اوباما، رئیس‌جمهور این کشور نیز رسید و به قانون لازم‌الاجرا تبدیل شد، در ظاهر صرفا برای اتباع 38 کشور که در پنج سال گذشته به ایران سفر کرده‌اند، محدودیت‌ روادید برای سفر به آمریکا ایجاد می‌کند، اما باطن این مصوبه ضررهای هنگفت اقتصادی متوجه ایران خواهد کرد به طوری که فقط در بخش گردشگری چهار میلیارد دلار به ایران زیان می‌زند. به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از جام جم، این مصوبه در واقع محدودیت‌های جدیدی علیه ایران اعمال می‌کند که به‌ویژه در حوزه اقتصادی آسیب‌های جدی به ایران وارد خواهد کرد. بررسی کشورهایی که شهروندان آنها شامل این مجازات آمریکایی شده‌اند، نشان می‌دهد در واقع عمده کشورهای مهم و بزرگ اروپا و همچنین کشورهایی که طی یک سال گذشته برای آغاز دور جدید فعالیت اقتصادی در ایران حاضر شدند؛ در این فهرست قرار دارند. این 38 کشور عبارتند از: استرالیا، اتریش، بلژیک، دانمارک، فنلاند، فرانسه، آلمان، یونان، ایرلند، ایتالیا، ژاپن، کره‌جنوبی، لیختن‌اشتاین، لوکزامبورگ، مالت، هلند، نیوزیلند، نروژ، پرتغال، اسپانیا، انگلیس، سوئد، سوئیس، تایوان، موناکو، سنگاپور، اسلواکی، آندورا، برونئی، شیلی، جمهوری چک، استونی، اسلوونی، مجارستان، ایسلند، لتونی، لیتوانی و سن‌مارینو. تحریم اجتماعی به جای تحریم اقتصادی شهروندان این کشورها که پیش از این می‌توانستند بدون روادید تا 90 روز به خاک ایالات متحده وارد شوند؛ در صورت تردد به ایران و چند کشور مسلمان دیگر، تا پنج سال برای ورود به آمریکا باید روادید بگیرند. به‌عبارتی آنها به خاطر سفر به ایران با یک مجازات اجتماعی مواجه می‌شوند. به‌علاوه کسانی که تابعیت دوگانه این کشورها را هم دارند، از جمله ایرانی‌هایی که شهروند کشورهای معاف از روادید مانند انگلیس، استرالیا یا فرانسه هستند، باید با اجرای قانون تازه برای سفر به آمریکا درخواست روادید کنند! ضربه به صنعت گردشگری ایران در پسابرجام اما چرا این مصوبه، تبعات اقتصادی برای ایران به دنبال دارد. برای پاسخ به این پرسش باید به شرایط کنونی اقتصاد ایران در دوران پساتحریم و اجرای برجام توجه کرد. براساس گزارش سازمان جهانی جهانگردی، ایران رتبه دهم جاذبه‌های باستانی و تاریخی جهان و رتبه پنجم جاذبه‌های طبیعی را برای جذب گردشگر، داراست. برخی معتقدند توسعه صنعت گردشگری بهترین راهکار برای تقویت اقتصاد بدون نفت است. اروپا با یک‌‌میلیون و 780 هزارگردشگر، جنوب آسیا با 621 هزار نفر، آسیای شرقی و اقیانوسیه با 125هزار نفر و آمریکا با 7000 نفر گردشگر، مناطق عمده اعزام‌کننده گردشگر به ایران در سال 2013 بودند. ابراهیم پورفرج، رئیس جامعه تورگردانان ایران در پاسخ به این پرسش «که به‌طور تخمینی، هر گردشگر خارجی در ایران چقدر خرج می‌کند؟» می‌گوید: هر گردشگر خارجی، میانگین 1500 دلار در ایران خرج می‌کند. علاوه بر این، فضای پسابرجام شرایط تازه‌ای برای توسعه گردشگری ایران فراهم کرده است. به طوری که پیش‌بینی موسسه‌های بین‌المللی این است که تقاضای گردشگران خارجی برای سفر به ایران در دوران جدید، رشد چشمگیری پیدا خواهد کرد. در این شرایط که صنعت گردشگری ایران آماده پذیرایی چند برابری گردشگران خارجی (عمدتا اروپایی و آمریکایی) بود؛ قانون جدید آمریکا ضربه‌ای مهلک به این صنعت زده و مطمئنا بسیاری از گردشگران اروپایی و آمریکایی را از سفر به ایران پشیمان می‌کند. نگرانی‌های فعالان اقتصادی اما خارج از بخش گردشگری، بخش خصوصی اقتصاد کشورمان نیز نسبت به این موضوع اعتراض دارند و می‌گویند که مصوبه جدید آمریکا برخلاف عهدی است که تعیین شده و این کشور عهد شکنی می‌کند. این در حالی است که برخی دیگر می‌گویند ما بدون توجه به این مصوبه به تجارت خود می‌پردازیم و آمریکا نمی‌تواند برای جهان تصمیم‌گیری کند. در همین حال اسدالله عسکراولادی، رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین در واکنش به مصوبه کنگره آمریکا علیه ایران به جام‌جم گفت: آمریکا برجام را با امضای مصوبه جدید کنگره خود نقض کرد و ما باید راه اقتصادمقاومتی را با قدرت بیشتری پیش بگیریم تا از آسیب‌های احتمالی جلوگیری کنیم و بتوانیم موانع را دور بزنیم. وی افزود: کسانی که می‌خواهند از ما کالا خرید کنند دیگر نمی‌توانند به ایران بیایند، زیرا (برای ورود به آمریکا) به مشکلات روادیدی برمی‌خورند به همین دلیل تعداد بیشتری از آنها ترجیح می‌دهند مواضع خود را در خطر نیندازند. عسکراولادی تصریح کرد: آمریکا تعهد داده که تحریم‌های علیه ایران را بر دارد تا ما بتوانیم با کشورهای جهان رابطه داشته باشیم، اما این مصوبه به نوعی تحریم به حساب می‌آید و نباید روی قول و قرار این کشورها حسابی باز کرد. تحریم‌های جدید را هم دور می‌زنیم محمد لاهوتی، رئیس کنفدراسیون صادرات ایران نیز از طرح ویژه تجار برای دور زدن تحریم کنگره آمریکا در محدودیت صدور روادید به افرادی که به ایران سفر می‌کنند، گفت: به منظور دور زدن این تحریم جدید، در فرودگاه‌ها به جای مهر در پاسپورت اتباع خارجی، برگه ورود و خروج آنها را مهر می‌کنیم که جایگزین روادید است. وی افزود: گرچه قرار است برجام اجرایی شود، اما کنگره آمریکا طی روزهای گذشته دو مصوبه را علیه اقتصاد ایران صادر کرده است که اولی محدودیت صدور روادید برای اتباع 38 کشوری است که تا پیش از این، نیاز به دریافت روادید برای ورود به آمریکا نداشته‌اند. ضمن این‌که کنگره به عنوان غرامت، قرار است بخشی از اموال بلوکه شده ایران را بردارد. به گفته لاهوتی، این اقدام گرچه آثار روانی منفی دارد، اما به هرحال در تجارت ایران هم اثرگذار است، اما می‌توان مکانیزم‌هایی را برای دور زدن تحریم‌ها اعمال کرد. ضربه مصوبه آمریکا به بخش خصوصی از سوی دیگر محسن جلال‌پور، رئیس اتاق بازرگانی ایران گفت: این مصوبه بیشتر به فعالان اقتصادی 1+5 و کشورهایی که عضو 38 کشور نامبرده هستند، لطمه وارد کرده است. اتباع این کشورها فضای بسیار مناسب ایران برای سرمایه‌گذاری را از دست می‌دهند در حالی که دوست دارند شرایط مساوی با باقی کشورها داشته باشند. وی افزود: مصوبه کنگره آمریکا، جریانی برخلاف تجارت آزاد و رقابتی در دنیاست و البته جای نگرانی هم برای ایران ندارد، این در شرایطی است که تمام اقداماتی که ایران در دوران پساتحریم و بعد از بیانیه لوزان انجام داده است، بر این پایه بوده که ارتباطات اقتصادی خود را با دنیا گسترش دهد. وی تصریح کرد: ایران به دنبال دو اقدام اساسی در عرصه تجارت با دنیا است؛ اول آن‌که وقتی قرار است دنیا به سمتی برود که در آن تجارت آزاد و رقابتی برقرار شود، معنایی ندارد یک کشور از دور برای دیگران تصمیم‌گیری کرده و تعیین تکلیف کند، زیرا زمینه‌های تجارت ایران با دنیا تعریف شده است و اگر قرار باشد کشوری علیه آن مصوبه بدهد، در واقع اقدامی غیرعادلانه انجام داده است، ضمن این‌که صدور مصوبه توسط کنگره یک کشور، جایگاه والایی به لحاظ حقوقی برای دنیا ندارد در حالی که اگر این مصوبه از طرف سازمان ملل متحد صادر می‌شد، همه دنیا را مکلف و موظف به اجرایش می‌کرد، همان‌طور که در سال‌های گذشته تحریم‌های سازمان ملل بیشترین تاثیر را در تجارت ایران داشت. وی تصریح کرد: هم‌اکنون فعالان اقتصادی در اعتراض به این تصمیم کنگره آمریکا، کمپینی تشکیل داده‌اند که به تمامی کشورهای دنیا این مطلب را منتقل کنند که ایران کشوری کاملا آزاد و مستقل است و از دنیا نیز درخواست می‌کند در شرایط مساوی با دیگر کشورها، با ایران تعامل کند، زیرا این اقدام کنگره، اقدامی غیرمنصفانه در رفت و آمد افراد در دنیا تلقی می‌شود. جلال‌پور گفت: ما می‌خواهیم به دنیا بگوییم که نباید با بی‌عدالتی، بی‌انصافی و تصمیمات خودخواهانه و منحصر به فرد، مانع تجارت آزاد و منصفانه در دنیا شویم. منصور معظمی، معاون مستعفی وزارت نفت نیز در روزهای اخیر درباره مصوبه جدید آمریکا گفته است: کاری که اخیرا آمریکایی‌ها کرده‌اند یعنی موضوع محدودیت روادید مشکل‌ساز شده است. البته جان کری نامه‌ای در این باب به آقای ظریف نوشته اما کارشان مصداق بدعهدی است. هرچند دلم می‌خواهد نامه کری را رافع مشکلات بدانم، اما چون موضوع روادید اتفاقی قانونی است، فکر نمی‌کنم قضیه به این سادگی حل شود. پس ما با مشکلاتی در این حوزه مواجه خواهیم بود؛ مشکلات مهم و تاثیرگذار.