برجام از چه‌تاریخی عملیاتی‌می‌شود؟
رئیس سازمان انرژی اتمی گفت: قطعنامه شورای حکام درباره مسائل گذشته و حال در جاهایی وصله پینه کردن برخی مطالب است.
علی‌اکبر صالحی با اشاره به برخی انتقادها درباره قطعنامه شورای حکام که 24 آذر تصویب شد، گفت: برخی منتقدان از جمله خود من اشاره کردم به این مطلب که در جاهایی در قطعنامه، برخی مطالب به هم وصله پینه شده است. وی همچنین اظهار کرد: پرونده مسائل گذشته و حال یا همان پی.ام.دی در 24 آذر در شورای حکام بسته یا مختومه شد. صالحی در بخشی از صحبت‌های خود، درباره زمان احتمالی اجرای برجام، گفت: تصور ما این بود که 15 دی‌ماه، روز اجرای شدن برجام باشد و تلاش داریم تا این روز برجام را عملیاتی کنیم اما مصادف شدیم با تعطیلات پایان دسامبر و ژانویه و ممکن است کمی از این زمان فاصله بگیریم. وی در پاسخ به اینکه برخی معتقدند قطعنامه شورای حکام به معنای بسته شدن واقعی موضوع "مسایل گذشته و حال" نیست، با تاکید بر اینکه "موضوع پی.ام.دی بسته شده یا خاتمه یافته است"، اظهار کرد: اینکه در این قطعنامه مواردی آمده است و برخی بندها خیلی در جهت واقعیت نیست، درست است. در هر حال آژانس باید کار خود را در گذشته قدری برای افکار عمومی توجیه کند. وقتی از آمانو بعد از نشست شورای حکام یک خبرنگار خارجی پرسید وقتی هیچ اقدامی از سوی ایران در گذشته صورت نگرفته است چرا 12 سال ایران را تحت فشار قرار دادید؟ پاسخش به این سوال نشان می‌دهد که غافلگیر شده است و می‌گوید، خب برای اینکه ایران همکاری نمی‌کرد! رئیس سازمان انرژی اتمی تاکید کرد که فشار 12 ساله به ایران، نابه‌جا و غیرمنصفانه بوده است و در نهایت آژانس در بندهای 9، 11 و 13 مجبور شده است بسته شدن پرونده پی.ام.دی را اعلام کند. صالحی ادامه داد: البته همچنان موضوع ایران در دستور است اما تحت عنوان دیگری به اسم «پایش فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای ایران در چارچوب برجام». وی درباره اینکه قطعنامه شورای حکام در چندجا اشاره کرده است که ایران فعالیت‌هایی قبل از 2003 و 2009 از جمله حول مسایل شبیه‌سازی و محاسبات نوترونی داشته است، گفت: ما به این موضوعات هم پاسخ دادیم. این موارد در سطح دانشگاه‌های ما انجام گرفته و در مجلات علمی خودشان چاپ شده است. اگر ریگی به کفش ما بود که خودمان این مطالب را منتشر نمی‌کردیم. این موارد صرفاً در فعالیت‌های علمی صورت گرفته است. این ادعاها و استنادات برای اهل فن اصلاً معنا ندارد. رئیس سازمان انرژی اتمی درباره اینکه برخی بخش‌های قطعنامه مذکور که اشاره کرده است ایران یک برنامه ساختارمند تا قبل از 2009 داشته است و اینکه چرا ایران اجازه داده چنین بخش‌هایی در قطعنامه قید شود؟ اظهار کرد: پیش‌نویس اولیه برای ایران غیرقابل قبول بود و مورد قبول تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای هم نبود. نسخه‌ای از آن به ایران ارسال و نظرات گرفته شد و مجدداً اعلام شد در دو سه بند آنها می‌خواستند نظرات خودشان قید شود اما در نهایت حذف شد و اگر منصفانه قضاوت کنیم، مطالبات مدنظر ما در آن لحاظ شد. وی در ادامه درباره پارچین، با بیان اینکه "در نمونه‌برداری‌ها از پارچین چیزی ندیدند"، افزود: نه در نمونه‌برداری‌ها و نه در بازدیدی که انجام شد، هیچ‌چیز مشاهده نشد؛ بنابراین چه چیز را می‌خواستند در گزارش و قطعنامه بنویسند؟ من گزارش یافته‌های آژانس از نمونه‌بردای‌ها را دیدم و در آن هم چیزی نبود. اما اگر می‌گفتند هیچ‌چیز پیدا نکردیم، در مقابل افکار عمومی خیلی مشکل پیدا می‌کردند. صالحی با بیان اینکه "در چارچوب مقررات آژانس، کشورها ممکن است سه نوع خطا مرتکب شوند"، تصریح کرد: آنچه درباره ایران اتفاق افتاد، «قصور» بود، نه تقصیر یا عدم پایبندی. وی در پاسخ به اظهارنظر جان کری مبنی بر اینکه قطعنامه شورای حکام مانع از تحقیقات در برنامه هسته‌ای ایران نمی‌شود، اظهار کرد: حرف آقای کری برای هر کشوری صادق است، چراکه همه کشورها در چارچوب موافقتنامه پادمان جامع یا پروتکل الحاقی فعالیت هسته‌ای‌اش زیر نظر آژانس قرار دارد و ایران هم یکی از این کشورهاست. بنابراین حتی در قالب پروتکل الحاقی نیز آژانس طبق دستورالعمل و توافقی که با ایران خواهد داشت عمل می‌شود. البته ما یکی دو مورد تعهدات فراپروتکلی را پذیرفته‌ایم که در ارتباط با مواد اولیه اورانیوم طبیعی است که حدود 20 الی 25 سال این تعهد وجود دارد که مواد اولیه از اردکان به اصفهان هنگام انتقال تحت نظارت آژانس باشد. صالحی در پاسخ به اینکه "اجرای پروتکل الحاقی یعنی آژانس می‌تواند درخواست دسترسی به هر سایت از جمله نظامی یا اشخاص از جمله آقای شمخانی داشته باشد؟" گفت: پروتکل الحاقی یک شیوه‌نامه یا دستورالعمل برای اجرا دارد. اگر آژانس بخواهد از یک سایت نظامی بازدید کند باید اسناد مستدل ارایه کند و نمی‌تواند مثل گذشته هر سند نامعتبری را ملاک خود قرار دهد بلکه باید برای اثبات ادعای خود یک جای پای محکم ارایه کند. این امر برای همه کشورها صادق است و از قبل هم پیش‌بینی‌های لازم صورت گرفته است. رئیس سازمان انرژی اتمی در برابر این پرسش که "اگر ایران اجازه بازدید یا بازرسی ندهد، چه اتفاقی می‌افتد؟" پاسخ داد: اگر این اتفاق بیفتد، دو طرف گفت‌وگو می‌کنند تا به یک توافق و راه حل مشترک دست یابند. در عین حال اگر معیار منطق را قدرت بگیریم آنها یعنی غربی‌ها هر وقت بخواهند اقدام مدنظرشان برای تهدید و فشار علیه ایران را انجام می‌دهند. وی همچنین با اشاره به تهدیدها و تحریم‌ها علیه ایران در سه سال گذشته، خاطرنشان کرد: البته ما از تحریم‌ها متأثر می‌شویم اما آنها هم تا یک‌جایی می‌توانند فشار بیاورند. همان کسانی که قیمت نفت را کاهش دادند، امروز همان سیاست دست خودشان را گاز گرفته است. رئیس سازمان انرژی اتمی درباره گزارش آژانس در پایان 10 سال که باید مبتنی بر «نتیجه‌گیری گسترده» باشد، گفت: معمولا کشورهایی که پروتکل الحاقی را امضا و اجرا می‌کنند، بعد از شش سال یا بیشتر، آژانس می‌تواند نسبت به آن کشور نتیجه‌گیری گسترده خود را اعلام کند؛ مثل آنچه درباره ژاپن اتفاق افتاد. وی ادامه داد: خوشبختانه یکی از ابعاد مثبت قطعنامه شورای حکام، اشاره به نبودن چرخه سوخت اعلام نشده در ایران است و اینکه انحراف مواد هسته‌ای به سمت مصارف غیرصلح‌آمیز ندیده است. از این رو هشت سال یا 10 سال دیگر، ایران در جهت عادی شدن نظارت‌ها بر برنامه هسته‌ای‌اش قرار می‌گیرد. البته الان هم مثل یک کشور عادی هستیم با این تفاوت که در چارچوب برجام در دستور کار قرار داریم. صالحی همچنین اظهار کرد: حتی اگر کشورها پروتکل الحاقی را هم امضا نکرده باشند، در صورت مشاهده فعالیت مشکوک، آژانس می‌تواند درخواست بازرسی ویژه از آن کشور داشته باشد اما ادعایش باید بر اساس داده‌های موثق و در چارچوب عدم پایبندی اثبات شود. رئیس سازمان انرژی اتمی تاکید کرد: آنچه آمانو در گزارش خود درباره پی.ام.دی آورده، استنباط شخصی او بوده و در قطعنامه شورای حکام لحاظ نشده است. وی درباره اشاره آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به اینکه ایران قبل از 2003 فعالیت‌هایی داشته است، تصریح کرد: این مسأله حداکثر، قصور محسوب می‌شود. صالحی درباره تلاش غرب برای ایجاد محدودیت در فعالیت‌های موشکلی و تسلیحاتی ایران گفت: فرض کنید برجام به‌دست نمی‌آمد و این اتفاقات نمی‌افتاد و همان روال قبلی ادامه داشت؛ بر اساس قطعنامه‌های شورای امنیت فعالیت‌های تسلیحاتی و موشکی ایران با ممنوعیت مواجه است و حالا هم همانطور است، با این تفاوت که صرفاً در ساخت موشک‌های با قابلیت حمل کلاهک هسته‌ای ایران محدودیت هشت ساله دارد. این در حالی است که ما اساساً قصد ساخت بمب هسته‌ای نداریم. رئیس سازمان انرژی اتمی درباره موشک‌های بالستیک ایران اظهار کرد: ساخت موشکی که قابلیت حمل کلاهک هسته‌ای دارد دارای ساختار و ویژگی مشخص است و با ساخت یک موشک بالستیک متعارف متفارت است. صالحی درباره پاسخ ایران به آن بخش‌ها در قطعنامه شورای حکام که مورد قبول ایران نیست، گفت که آقای نجفی - نماینده ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی - مواردی را که مورد تأیید ما نیست ارایه کرده است. رئیس سازمان انرژی اتمی درباره اقدامات هسته‌ای ایران برای اجرایی شدن برجام گفت: جمع‌آوری سانتریفیوها در نطنز و فردو انجام شده و با بسته‌شدن پی.ام.دی از 24 آذر جمع‌آوری ماشین‌های فعال هم آغاز شده است. ظرف یک هفته آینده کار جمع‌آوری ماشین‌های مقرر شده طبق برجام پایان می‌یابد. وی در پاسخ به اینکه گفته شده افرادی جدید و ناوارد برای جمع‌آوری ماشین‌ها به‌کار گرفته شده‌اند، ضمن مضحک خواندن این ادعا، گفت: سانتریفیوژ بحثی بسیار حساس است و شرکت‌هایی که متولی این امر هستند با انجام مانور و تمرین قبل از جمع‌آوری اقدام به این کار می‌کنند. تمام ماشین‌ها شماره‌گذاری شده و طبق دستورالعمل جمع می‌شوند. صالحی درباره فراهم بودن شرایط لغو تحریم‌ها از سوی 1+5 گفت: شیوه‌نامه‌ها یا مجموعه سوال‌های مقرر طراحی شده و به آنها پاسخ داده شده است تا هنگام اجرای برجام کمترین خللی در کار صورت نگیرد و این کار باید ظرف چند روز آینده نیز تمام شود. وی در ادامه با اشاره به تلاش دو طرف برای اجرا شدن برجام در روز 15 دی‌ماه، به تماس‌های تلفنی‌اش با همتایان خود در گروه 1+5 به ویژه ارنست مونیز اظهار کرد: درباره اینکه ممکن است تعطیلات ژانویه خللی در اجرا ایجاد کند با او صحبت کردم و ایشان تصریح کردند که تلاش داریم این اتفاق نیفتد؛ در عین حال ممکن است از برنامه پیش‌بینی‌شده‌مان کمی عقب بیفتیم. اما در نهایت حداکثر تا پایان دی‌ماه شاهد اجرایی شدن برجام خواهیم بود. صالحی درباره امضای سند چهارم در مورد اراک نیز گفت: این سند توسط نماینده چین به نمایندگی از 1+5 و یکی از شرکت‌های ایرانی امضا می‌شود. این سند قراردادی پایه است که در آن موضوعاتی از جمله فسخ قرارداد و زمان آن و غیره، نه به جزئیات، بلکه به طور کلی در دو یا سه صفحه آمده است. وی درباره بازطراحی راکتور اراک اظهار کرد: از آنجا که محفظه قبلی برای سوخت با اورانیوم طبیعی طراحی شده بود و حالا قرار است از سوخت غنی‌شده استفاده کنیم، طراحی متفاوت می‌شود؛ از این رو باید محفظه اصلی تغییر کند اما ساختمان و اجزا دیگر تغییری نمی‌کند. ساخت مخزن جدید دو سال و نیم طول می‌کشد و در ایران ساخته خواهد شد. طراحی مفهومی آن انجام شده و طراحی تفصیلی یک سال است که شروع شده. همچنین این راکتور از نوع آب سنگین است. رئیس سازمان انرژی اتمی در این راستا تاکید کرد: وقتی مخزن را خارج کنیم، عملاً کار اجرایی و عملیاتی بازطراحی شروع می‌شود و طراحی‌ها را از این پس در اختیار طرف مقابل قرار می‌دهیم تا بررسی و تصدیق کنند. حدود 85 درصد راکتور اراک دست‌نخورده باقی می‌ماند و تنها مخزن و سر مخزن است که تغییر می‌کند. وی درباره سوخت و تولید آن در کشور گفت: قبلاً با 10 هزار سانتریفیوژ فعال دو هزار و 500 کیلو در سال تولید داشتیم که راندمان پایینی بود. با پنج هزارتایی که در نطنز با اجرای برجام فعال باقی می‌ماند با لحاظ راندمان تولید، اگر راندمان را به 2 درصد برسانیم در حالی که اکنون و قبلا راندمان 14 درصد بوده، طبیعی است که تولید کاهش می‌یابد. با پنج هزار ماشین تولید تا هزار و 300 کیلو خواهد شد که اگر راندمان را بالا ببریم این میزان به 700 تا 800 کیلو می‌رسد که از آن 300 کیلو را ذخیره می‌کنیم و 500تای دیگر را به اندازه یک مجتمع سوخت استفاده می‌کنیم و مابقی را به فروش می‌رسانیم. ما هیچ تصمیمی برای رقیق کردن سوخت‌های تولیدی خود نداریم چراکه آن را کاری غیراقتصادی می‌دانیم. رقیق کردن، بدترین انتخاب ماست. ما مثل اورانیومی که به روسیه دادیم و در ازا کیک زرد گرفتیم، درباره سوخت‌های آینده نیز همین کار را می‌کنیم. صالحی افزود: ما اکنون 137 تن کیک زرد در ازای 9 تن اورانیوم غنی شده از روسیه گرفته و در انبارها در اصفهان است و در چند روز آینده سوخت به روسیه منتقل می‌شود. به طور طبیعی ما باید در ازای 9 تن سوخت 63 تن اورانیوم طبیعی دریافت کنیم اما ما در ازای هزینه تبدیل و غنی‌سازی نیز سوخت گرفتیم که بسیار برای ما ارزشمند است. رئیس سازمان انرژی اتمی همچنین خاطرنشان کرد: کل ذخایر اورانیوم ما از ابتدای خلقت 500 تن بوده است؛ به علاوه 40 الی 50 تنی که خودمان در کشور تولید کردیم و حالا 137 تن به آن اضافه شده است. البته مواد دیگری هم هست که الان نمی‌توانم درباره آن صحبت کنم. معاون رئیس‌جمهور یادآور شد: همانطور که در مجلس گفتم، شاکله برنامه هسته‌ای ایران دست‌نخورده است، همانگونه که رهبری بر آن تاکید داشتند. ما همه زمینه‌های هسته‌ای را در اختیار داریم به‌ویژه در نیروگاه‌سازی که به‌زودی امیدواریم با دستور آقای روحانی، کلنگ دومین نیروگاه هسته‌ای را تا قبل از پایان سال جاری به زمین بزنیم و امیدواریم ظرف یکی دو هفته آینده شاهد این مسأله باشیم. رئیس سازمان انرژی اتمی تاکید کرد: فعالیت‌های هسته‌ای ایران نه تنها کند نمی‌شود بلکه در مواردی سرعت هم می‌گیرد؛ از جمله در مواد استراتژیک اورانیوم که خبرهای خوبی را بعداً در این باره اعلام می‌کنیم. وی درباره برنامه بلندمدت سازمان انرژی اتمی که قرار است به آژانس ارائه شود، اظهار کرد: این برنامه تهیه شده و در اختیار وزارت خارجه است یا تا الان تحویل شده یا به‌زودی می‌شود. رئیس سازمان انرژی اتمی تاکید کرد: بر اساس برجام، ایران هیچ محدودیتی در تولید کیک زرد یا اکتشاف معادن اورانیوم ندارد. صالحی درباره ساخت بیمارستان تخصصی هسته‌ای نیز خاطرنشان کرد که کلنگ‌زنی این بیمارستان ظرف چند هفته آینده با هزار تخت‌خواب و تجهیزات تخصصی تشخیصی و درمانی انجام می‌شود. معاون رئیس‌جمهور همچین خبر داد که در زمینه نیروگاهی، با چینی‌ها مشغول تنظیم یک قرارداد هستیم. صالحی درباره سانتریفیوز IR-8 هم گفت: این ماشین می‌رود که به انتخاب اصلی ایران برای تولید سوخت تبدیل شود.
