تکانه‌‌های ارزی دولت یازدهم

بازار ارز در حالی به استقبال روزهای پایانی سال میلادی می‌رود که دارای تب وتاب زیادی است. افزایش قیمت دلار و عبور آن از محدود 3660 تومان به مهم‌ترین اخبار اقتصادی این روز‌ها بدل شده است و کلید واژه‌های همچون سفرهای زیارتی به عنوان دلایل مطروحه هستند. با این حال بازار ارز به نسبت یک الگو یکسان را طی می‌کند. به گزارش اقتصاد انلاین به نقل از اقتصاد، ایجاد ثبات در بازار ارز به عنوان یکی از برگ برنده‌های دولت یازدهم یاد می‌شود، با این حال در سال جاری و به‌خصوص پس از حصول توافق این موضوع قدری خدشه‌دار شده است. کاهش درآمد‌های نفتی و تبع آن درآمد‌های ارزی، بانک مرکزی را در تنظیم بازار در تنگنا قرار داده است. با این حال جز قیمت نفت که به عنوان یک شوک سیستماتیک تازه از آن یاد می‌شود، شوک‌های دیگر ارزی وجود دارند که از ناحیه سفته‌بازی نبوده و دارای الگو به نسبت منظمی هستند. به طور کلی به زعم کارشناسان در کشور سه شوک فصلی در بازار ارز وجود دارد. شوک اول به اسفند و فروردین باز می‌گردد که سال مالی شرکت‌ها رو به اتمام است و برای تسویه حساب شرکت‌ها، تقاضا ارز افزایش پیدا می‌کند. البه در بازه فوق تقاضا ارز برای مسافرت‌های خارجی نیز در افزایش قیمت ارز تاثیر تعیین‌کننده‌ای دارد. این تاثیر به طور معمول در قیمت دلار بسیار تاثیرگذار است. شوک بعدی به ماه مرداد و شهریور باز خواهد گشت. در این مدت تقاضا دلار باز هم افزایش خواهد یافت. دلیل این امر آغاز سال تحصیلی دانشجویان ایرانی خارج از کشور است. این تقاضا نیز تاثیرات بسیار تعیین‌کننده‌ای در قیمت دارد. این روند در ابتدا با نزولی همراه بوده و به یکبار روند قیمت افزایش می‌یابد. در نمودار زیر به ترتیب قیمت خرید و فروش ارز بازار آزاد در بازه ابتدا فروردین تا به امروز را نشان می‌دهد. نمودار ابتدایی مربوط به سال 93 از ابتدا سال تا اواسط آذر‌ماه و نمودار دوم مربوط به سال جاری از ابتدا تا‌کنون است. همانگونه که نمودار نیز مشخص است الگو ارزی به جز شیب ابتدا سال به نسبت یکسان است. همانطور که در تصویر نیز مشخص است، بازه ابتدایی سال در هر دو نمودار افزایشی است. شیب شدید‌تر افزایش سال 93 نسبت به سال 94 به دلیل اقدام به تسویه حساب برخی از شرکت‌ها با شرکای خارجی خود پس از لغو برخی از تحریم‌ها است. به طور معمول این شوک تا اواسط فروردین ادامه دارد و در نمودار نیز با مستطیل سبز نشان داده شده است.

با این حال می‌توان مهم‌ترین شوک ارزی سال جاری را شوک سوم دانست که در نوامبر و دسامبر رخ خواهد داد. مهم‌ترین شوک‌های این دوره سال نو میلادی و افزایش سفر‌های خارجی است. از طرفی دیگر پایان سال مالی شرکت‌های خارجی فرارسیده و شرکت‌های داخلی باید اقدام به تسویه‌حساب با آنها بپردازند. این بازه که مصادف با آذر و دی‌ماه در داخل است در سال جاری سر فصل تغییرات مهمی شده است. این ایام در سال جاری مصادف با اربعین شده و تقاضا ارز جهت زیارت افزایش چشمگیری داشته است. به زعم برخی از کارشناسان بانک مرکزی به دلیل ذخایر محدود خود، نباید در تمامی شرایط به بازار ارز تزریق کند. این شرایط زیارتی هم به این ترتیب است. در این شرایط کسری بودجه سنگینی در کشور وجود دارد و به همین دلیل دولت نیز از افزایش نرخ ارز منتفع خواهد شد. این شرایط در دو نمودار فوق نیز نمایش داده شده است(مستطیل بنفش). در طرفی دیگر ریسک‌های سیستماتیک شرایط سیاسی و اقتصادی کشور متقاضیان سفته‌بازی دلار را بار دیگر فعال کرده است. جو روانی بازار نسبت به این موضوع فرصت را برای سفته‌بازان فراهم می‌کند تا از نوسانات منتفع شوند. البته شروع شوک سوم به طور معمول از اواسط آذر‌ماه بوده و در سال جاری افزایش مسافرت‌ها با توجه به نزدیک شدن به این اربعین این شوک را تسریع کرده است. با قیمت نزولی نفت و شرایط نا‌مناسب اقتصادی که بار دیگر سفته‌بازان را به بازار ارز کشانده است می‌تواند این ثبات را از بازار ارز خارج کند.