نبض بازارها در میانه پاییز

در حالی که در مهرماه تحت تاثیر برخی پارامترها (همچون خوش‌بینی‌ها نسبت به بسته ضد رکود و توقف نزول قیمت‌ها در بازارهای جهانی) شاهد رشد عمومی قیمت‌ها در معاملات بازار سهام بودیم، آبان ماه اما این روند متوقف و رخوت و رکود بر فضای کلی معاملات چیره شد. در ابتدای آبان انعکاس آخرین گزارش‌های ضعیف شش ماهه شرکت‌ها که عمدتا مربوط به شرکت‌های بزرگ بورس تهران بودند، معادلات بورس تهران را به هم زد. گزارش‌هایی که بیش از هرچیز، از رکودی فراگیر و عمیق در صنایع بزرگ بازار سهام کشور حکایت داشتند. این در حالی است که انتظار می‌رفت از نیمه دوم آبان ماه با اجرای بندهای مربوط به بسته ضد رکود دولت، تا حدی رونق به معاملات بازار سهام بازگردد اما این بسته نیز هنوز نتوانسته تغییر خاصی در معاملات بورس تهران ایجاد کند. در ادامه نیز رشد نرخ ارز و زمزمه‌های کاهش نرخ سود بانکی بر‌خلاف پیش‌بینی‌ها نتوانست رخوت موجود در بورس تهران را از بین ببرد. به نظر می‌رسد سایه افت قیمت‌ها در بازار‌های کالایی که به زعم برخی کارشناسان یکی از مهم ترین دلایل رکود معاملات بازار سهام است، مسلط ترین عامل هدایت معاملات بورس تهران در آبان ماه بوده است. افت قیمت در بازارهای کالایی که در مهرماه تا حدی متوقف و حتی در مقاطعی با رشد مواجه شده بود، در ماه گذشته یک بار دیگر در مسیر ریزش شدید قرار گرفتند به‌طوری که قیمت اکثر این فلزات در بازار‌های جهانی در ارقامی کمتر از کف قیمتی خود در تابستان سال جاری قرار گرفته‌اند. در همین راستا برخی کارشناسان معتقدند با ادامه شرایط دشوار قیمت‌های جهانی کالاها، چشم‌انداز خروج از رکود برای بخش مهمی از شرکت‌های بورس تهران وجود ندارد این در حالی است که برخی پیش‌بینی‌ها افت بیشتر قیمت‌ها در بازار‌های کالایی را دور از تصور می‌دانند. به هر ترتیب به نظر می‌رسد فارغ از بحث‌های جهانی، آنچه می‌تواند موجب بازگشت بورس تهران به دوران رونق باشد، نمایان شدن آثار تدریجی رفع تحریم‌ها بر اقتصاد کشور است که انتظار می‌رود از اواسط زمستان امسال شاهد آن باشیم. اقبال بازار به کوچک‌تر‌ها بررسی نوسانات قیمتی در بین صنایع مختلف در ماه گذشته نشان می‌دهد شاخص 19 گروه با رشد و شاخص 15 گروه با افت همراه بودند. این بررسی‌ها نشان می‌دهد در بازار رکودی ماه گذشته، بیشتر صنایع کوچک با نوسانات مثبت همراه بوده‌اند که به نظر می‌رسد به دو علت صورت گرفته باشد. یکی اینکه این صنایع برای سرمایه‌گذاری و کسب سود نسبت به سهم‌های بزرگ‌تر نقدینگی کمتری نیاز دارند، دیگر اینکه سایه افت قیمت‌های جهانی در بازار‌های کالایی که عمدتا صنایع بزرگ بازار را تحت تاثیر قرار می‌دهند، موجب شده سهامداران نسبت به سرمایه‌گذاری در صنایع بزرگ احتیاط به خرج دهند. بر این اساس ماه گذشته شاخص گروه استخراج معادن با تک سهم «کماسه» با بازدهی 2/ 28 درصد و گروه قند و شکر با بازدهی 6/ 16 درصد سود‌آورترین صنایع در این بازه زمانی بودند. در مقابل دو گروه استخراج نفت و سایر واسطه‌گری‌های مالی به ترتیب با زیان 3/ 7 و 6/ 5 درصدی، زیان‌ده‌ترین صنایع ماه گذشته بودند. تشدید صف فروش قندی‌ها در اواخر آبان شاخص گروه قند و شکر که از ابتدای سال رشد چشمگیر 1/ 42 درصدی را در کارنامه خود ثبت کرده است، ماه گذشته در ادامه روند صعودی خود تا 24 آبان ماه رشد چشمگیر 6/ 26 درصدی را ثبت کرد، در ادامه اما در شرکت‌های زیر‌مجموعه این گروه با صف‌های سنگین فروش در پی شفاف‌سازی برخی نمادها مواجه شد و با تخلیه 10 واحد درصد از بازدهی خود از ابتدای ماه در نهایت، بازدهی 6/ 16 درصدی را در کارنامه خود به ثبت رساند. کارشناسان عمده رفتارهای موجود در گروه قند و شکر در روزهای اخیر را به موج‌سواری برخی سهامداران برای کسب سود‌های مقطعی نسبت می‌دهند. بی‌تفاوتی خودرو به وام 16 درصدی بند مربوط به وام 25 میلیون تومانی با نرخ سود 16 درصدی خودرو در برنامه محرک اقتصادی دولت (بسته خروج از رکود) که با استقبال بیش از انتظار متقاضیان خودرو نیز همراه بود، تیتر اول بسیاری از اخبار بود و در همین راستا نیز انتظار می‌رفت شاهد تحرکاتی در شاخص گروه خودرویی باشیم این در حالی است که سهامداران این گروه نسبت به این خبر واکنش خاصی نشان ندادند و شاخص این گروه که در اواخر مهرماه تحت تاثیر شایعاتی پیرامون قراردادهای تازه با خودرو‌ساز‌ها و هم چنین برخی تحرکات نسبت به وام مزبور نوسانات مثبت محدودی را رقم زده بود در ادامه و پس از به پایان رسیدن زمان اعطای وام در مسیر نزولی قرار گرفتند و افت 2/ 3 درصدی را ثبت کرد. بر‌خلاف بی‌تفاوتی سهامداران گروه خودرو به وام 25 میلیون تومانی، سهامداران لیزینگی نسبت به وام 16 درصدی خودرو که بسیاری از کارشناسان، آن را تهدیدی برای شرکت‌های فعال در حوزه لیزینگ عنوان می‌کردند، به شدت و اکنش نشان دادند و با تشکیل صف‌های فروش در شرکت‌های زیر‌گروه سایر واسطه‌گری مالی، فشار زیادی را بر سهام این شرکت‌ها وارد کردند و در همین راستا نیز شاخص گروه سایر واسطه‌گری مالی رتبه دوم زیان‌ده‌ترین صنایع ماه گذشته را به نام خود ثبت کرد. این در حالی است که کارشناسان به دلیل مقطعی بودن وام مزبور اثرات منفی بر شرکت‌های لیزینگ را مقطعی می‌دانستند. بازار ارز پیشتاز بازار‌ها در آبان ماه در شرایطی که شاخص کل بورس تهران در آبان افت اندک 45/ 0درصدی را تجربه کرد، بازار ارز و بازار سکه در مقیاس زمانی مشابه به ترتیب با رشد 2/ 3 درصدی و افت 8/ 3 درصدی همراه شدند. هر دلار آمریکا از 3460 تومان از ابتدای آبان ماه به 3570 تومان در پایان ماه رسید و به این ترتیب بازدهی خود از ابتدای سال را به 9/ 6درصد رساند. در بازار سکه نیز بر خلاف بازار ارز، افت قیمتی شدیدی را شاهد بودیم. هر سکه طرح جدید با افت چشمگیر8/ 3درصدی مواجه شد. مقایسه بازدهی این سه بازار با نرخ سود سپرده‌های بانکی نشان می‌دهد که بازار ارز با بازدهی2/ 3درصدی خود در آبان ماه پربازده‌ترین بازار سرمایه‌گذاری بوده است. بررسی بازدهی این بازار‌ها از ابتدای سال، همچنان حاکی از پیشتازی بازار پول با بازدهی بیش از 13 درصدی است. افت چشمگیر حجم و ارزش معاملات آبان به گزارش دنیای اقتصاد ، در معاملات ماه گذشته بازار سهام کشور در مجموع بیش از 7میلیارد و 733 میلیون سهم به ارزش بیش از یک هزار و 323میلیارد تومان در 586 هزار و 707 دفعه معامله شدند (اثر معاملات بلوکی حذف شده است). بر این اساس نیز متوسط حجم و ارزش معاملات روزانه در مهرماه به ترتیب 366 میلیون سهم و 66 میلیارد تومان بود که نسبت به مهرماه به ترتیب افت7/ 7 و 4/ 4 درصدی را نشان می‌دهد. بررسی این دو متغیر نسبت به میانگین هفت ماه قبل نیز حاکی از افت شدید بیش از 38 درصدی در ارزش و 32 درصدی در حجم معاملات است. معاملات آبان، بر دوش حقوقی‌ها بررسی تحرکات دو دسته از معامله‌گران حقیقی و حقوقی در چهار ماه متوالی گذشته نشان می‌دهد که از مرداد ماه تا‌کنون، شاهد خروج نقدینگی سهامداران حقیقی از بازار بوده‌ایم. این میزان در ماه گذشته حدود 40 میلیارد تومان بوده است. این در حالی است که مشارکت این سهامداران در بازار سهام نیز در سطوح پایینی قرار دارد به‌طوری که مشارکت کلی این گروه معامله‌گران حدود 44 درصد بوده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که از ابتدای سال جاری در سه ماه فروردین (به دلیل خوش‌بینی به توافق لوزان)، اردیبهشت(به دلیل عرضه اولیه مبین) و تیر (به دلیل حصول توافق هسته‌ای)، ورود نقدینگی سهامداران حقیقی را شاهد بوده‌ایم و این در حالی است که در پنج ماه دیگر مقداری از این نقدینگی از بازار خارج شده است اما در مجموع حدود 290 میلیارد تومان در بازار باقی مانده است که حدود 180 میلیارد تومان از آن مربوط به عرضه اولیه مبین در اردیبهشت‌ماه سال جاری است. این مساله نشان می‌دهد که بخشی از سهامداران به دلیل نزدیک شدن قیمت‌ها به ارزش اسمی خود و همچنین امیدواری‌ها به بازگشت رونق به معاملات بازار سهام در بازار باقی مانده‌اند. این در شرایطی است که برخی نگرانی‌ها و بی‌اعتمادی‌ها به مانعی برای ورود سرمایه‌گذاران جدید تبدیل شده است.