سهم یک درصدی معدن در تولید ناخالص داخلی
شکی نیست که ظرفیت‌های بالای معدنی ایران قابلیت توسعه بیش از پیش را دارند، تا جایی‌که می‌توان به جرات ادعا کرد محصولات معدنی ایران در صورت رفع مشکلات موجود و تکمیل زنجیره تولید، بهترین و مناسب‌ترین جایگزین برای برداشته شدن اتکای دولت بر درآمدهای نفتی است.
ایران جزء 10 کشور نخست جهان و اولین کشور خاورمیانه از نظر ذخایر معدنی است. تاکنون نزدیک به 70 نوع ماده معدنی با 40 میلیارد تن ذخیره قطعی در کشور شناسایی شده که ارزشی معادل 770 میلیارد دلار دارد. با این حال اکتشافاتی که تاکنون انجام شده حدود 8 درصد مساحت جغرافیایی کشور است که در صورت وجود اراده‌ای قوی و برنامه‌ریزی مناسب می‌توان به منابع بسیار غنی‌تری دسترسی پیدا کرد. ایران بر روی کمربند آهن، روی، سرب، مس و طلا قرار دارد و دست کم 100 سال مواد معدنی برای تولید و استخراج دارد اما با وجود این ذخایر بسیار غنی معدنی، نتوانسته‌ایم برداشت مناسبی از ذخایر معدنی داشته باشیم و سهم صادرات مواد معدنی در تولید ناخالص داخلی کشور بسیار اندک است.از 390 میلیون تن برداشت سالانه از ذخایر معدنی، کمتر از 04/ 0 درصد از ذخایر خود را استخراج می‌شود درحالی که استاندارد برداشت از ذخایر معدنی در جهان یک درصد است.
سنگ‌آهن یکی از فراوان‌ترین عناصر فلزی موجود در زمین است که طبق بررسی‌های به‌عمل آمده اکسید آن، حدود ۵ درصد از پوسته زمین را تشکیل می‌دهد. در ایران حدود ۲۵ درصد قیمت تمام شده فولاد مربوط به سنگ آهن است اما در دیگر کشورهای تولید کننده سنگ آهن این رقم بیش از ۳۰ درصد است. به همین دلیل یکی از مزیت‌های مهم اقتصادی برای مجتمع‌های فولاد‌سازی کشور، استفاده از سنگ آهن داخلی است زیرا نقش عمده‌ای در کاهش قیمت تمام‌شده و همچنین صرفه‌جویی ارزی در تولید فولاد دارد.
اگر قرار باشد در افق 1404 حدود 55 میلیون تن فولاد تولید شود باید حدود 135 میلیون تن سنگ آهن برداشت شود و از آن 8/ 14 میلیون تن سنگ‌آهن دانه‌بندی، 2/ 77 میلیون تن کنسانتره و 72 میلیون تن گندله تولید کرد .درحالی که الان کمتر از نصف این میزان سنگ آهن تولید می‌شود. بنابر‌این، رسیدن به مرز تولید 55میلیون تن فولاد تنها با صدور مجوز و راه‌اندازی کارخانه‌های مختلف فولادی محقق نمی‌شود، بلکه آنچه حائز اهمیت است تامین مواد اولیه این واحدها است. در آینده نزدیک این واحدها نیاز به مواد اولیه کنسانتره و گندله سنگ‌آهن پیدا خواهند کرد و از این رو انجام اکتشافات گسترده در سطح کشور برای شناسایی معادن سنگ آهن و صدور مجوز بهره‌برداری از معادن مطالعه شده ضروری است تا درنتیجه زنجیره تولید فولاد در همه بخش‌ها به‌صورت متوازن توسعه یابد و در این شرایط است که اقتصاد مقاومتی نمود پیدا می‌کند و می‌توانیی مدعی باشیم که اتکای درآمد کشور از دوش صنعت نفت برداشته شده است .
واقعیت این است که برخی موانع موجود در بخش معدن کشور در سال‌های اخیر علاوه بر کاهش سرمایه‌گذاری در این بخش، موجب غیرفعال شدن برخی معادن فعال کشور هم شده است. درحال حاضر سهم بخش معدن از تولید ناخالص داخلی کمتر از یک درصد است؛ در حالی که حداقل باید ۳ درصد باشد که لازمه آن اقدامات عاجل مسوولان دولتی و قانون‌گذاران محترم است .
رییس هیات مدیره شرکت معدنی وصنعتی چادرملو*
