راهکار ساده برای تامین امنیت غذایی در دوران همه‌ گیری بیماری ها

اقتصاد آنلاین – سپیده قاسمی؛ اکنون بیش از دو سال است که جهان درگیر بیماری کووید شده است. تاکنون ویروس این بیماری چندین بار جهش داشته و انواع خطرناکی از خود با مرگ و میر بالا را نشان داده است. به تازگی نوع جدید این ویروس به نام اومیکرون در حال گسترش سریع در جهان است. این نوع ویروس مسری‌تر اما با خطر مرگ کمتر است. دانشمندان پزشکی معتقدند که گسترش سریع نوع اومیکرون ویروس کرونا ممکن است به نزدیک شدن بیماری همه‌گیر کووید - ۱۹ به مرحله آندمیک (بومی) کمک کند، مرحله‌ای که در آن بیماری وجود دارد اما قابل کنترل است. بر همین اساس اگر جهش جدی و خطرناکی نداشته باشیم، ممکن است سال ۲۰۲۲ به مرحله آندمی بیماری کووید - ۱۹ برسیم.

اما بیماری کووید - ۱۹ ادامه داشته باشد یا نه، جهان پس از این بیماری جهانی متفاوت خواهد بود که نیاز به برنامه ریزی برای شرایط بحران پاندمی بیماری‌های جدید پیش رو دارد.

در ابتدا که شیوع ویروس کرونا که به ابعاد پاندمی رسید زنجیره تامین غذای شهری به طرق مختلف مختل شد. این پاندمی با کاهش درآمد و افزایش ناامنی شغلی توانایی مردم را نیز برای دسترسی به غذا محدود کرد. استراتژی‌های قرنطینه در سراسر جهان باعث افزایش وقفه‌هایی در حمل ‌و نقل، کمبود نیروی کار و دسترسی محدود به بازار و مواد غذایی شد. یکی از تهدیدات اصلی این پاندمی برای کشورهای در حال توسعه گرسنگی بود، زیرا اگر قرنطینه ادامه داشت، افراد بیشتری به جای بیماری به دلیل گرسنگی جان خود را از دست می‌دادند. در شرایط قرنطینه‌ تقریباً ۴۰ درصد از جمعیت شهری نمی‌توانند برای بیش از ۱۴ روز غذا ذخیره کنند. پاندمی کرونا موجب شد بر اهمیت تولید محلی غذا و باغبانی شهری افزوده شود و این روش تولید غذا به عنوان روشی امن‌تر برای تامین امنیت غذایی در شرایط بحران مورد توجه و توصیه قرار گیرد.

اما باغبانی شهری چیست؟ و در ایران چگونه می توان این روش  را به عنوان راهی برای افزایش امنیت غذایی به کار بست؟

شکرالله حاجی وند، عضو هیات علمی سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی در گفت‌وگو با اقتصاد آنلاین در تعریف «باغبانی شهری» گفت: باغبانی شهری کشت میوه، سبزیجات، قارچ، سبزی و گیاهان معطر و زینتی است که به راحتی در یک شهر و اطراف آن رشد می‌کنند.

وی با اشاره به پاندمی کرونا و قرنطینه اجباری شهرنشینان، افزود: قرنطینه اجباری کرونا مزایایی را برای شهرنشینانی که در خانه‌ها میوه و سبزیجات می‌کارند، ایجاد و فرصتی برای تقویت باغبانی شهری فراهم کرده است.

حاجی وند ادامه داد: بسیاری از محصولات باغی برای تولید در باغبانی شهری ایده‌آل هستند زیرا فضای کمی را اشغال می‌کنند و در واحد سطح عملکرد مناسب، ارزش غذایی بالایی و چرخه‌های تولید کوتاهی دارند.

وی در توضیح به مثال‌هایی برای کشت انواع گیاهان در باغبانی شهری پرداخت و عنوان کرد: به عنوان مثال در باغبانی شهری می‌توان به کشت انواع سبزیجات پرداخت چرا که در یک دوره زمانی کوتاه (۶۰ تا ۹۰ روز) یا حتی کمتر برای برخی محصولات سبزی برگی کافی است.

حاجی وند یادآور شد: برنامه جهانی غذا مدعی شده است که ناامنی غذایی شدید به دلیل بیمارهای مشابه کووید-۱۹ افزایش خواهد داشت و تعداد افرادی که تحت تاثیر ناامنی غذایی قرار دارند، دو برابر خواهد شد.

وی تاکید کرد: در این شرایط باغبانی شهری فرصتی را برای عرضه میوه و سبزیجات سالم و مطمئن به شهرها فراهم می‌کند.

حاجی وند بر این باور است که توسعه باغبانی شهری با کاهش نوسانات قیمت در بازارها تحت شرایط همه گیری بیمارهایی مانند کووید - ۱۹ در تثبیت قیمت مواد غذایی مفید خواهد بود.

وی تصریح کرد: سبزیجات در باغبانی شهری عرضه مداوم مواد غذایی را با استانداردهای بالای ایمنی غذایی امکان پذیر می‌کند، ضمن اینکه این روش  باغبانی در عملکرد روان سیستم‌های تامین غذایی در طی شرایط بحران مفید خواهد بود.

به گفته حاجی وند: برآورد شده است که می‌توان ۳۵.۵ درصد از سبزیجات مورد نیاز را باغ‌های پشت بام خانه‌ها تولید کرد.

نتایج مطلوب باغبانی شهری به شرط مدیریت صحیح آب

مسعود لطیفیان، یکی از اعضای هیات علمی موسسه تحقیقات باغبانی نیز در گفت‌وگو با اقتصاد آنلاین باغبانی شهری را راهکار حفظ امنیت غذایی شهرنشینان در شرایط بحران همه‌گیری بیماری‌ها عنوان کرد، اما دستیابی به نتایج مطلوب را به شرط مدیریت مناسب استفاده از فضاهای موجود، مانند فضاهای خالی، پشت بام، چمن و مکان‌های تجاری ارائه شده برای باغبانی شهری و همچنین ابتکارات فردی در تولید میوه و سبزیجات وابسته دانست. وی استفاده از آب را از نگرانی کارشناسان در توسعه باغبانی شهری برشمرد.

لطیفیان گفت: البته مطالعه بازیافت آب خانگی نشان داده که «آب خاکستری» حاصل از سینک‌ها و دوش‌ها در خانه می‌تواند برای باغبانی شهری استفاده اما باید فیلتر شود.  

وی خاطر نشان کرد: ۷۶ درصد از  آب خاکستری برای باغبانی شهری قابل استفاده است.

به گفته لطیفیان، پشت بام سبز ۹۵ درصد در کاهش گرما و ۲۶ درصد تلفات حرارتی را کاهش می‌دهد، همچنین پشت بام‌های سبز با محافظت از خانه‌ها در برابر اشعه ماورای بنفش و استرس حرارتی، طول عمر غشای سقف را تا ۴۰ تا ۵۰ سال در مقایسه با سقف‌های معمولی افزایش می‌دهد.

وی اضافه کرد: علاوه بر این، باغبانی شهری می‌تواند به مردم کمک کند تا از نظر جسمی قوی‌تر و از نظر روحی غنی‌تر شوند.

به اعتقاد این کارشناس، باغبانی شهری را می‌توان یک مولفه کلیدی برای ارتقای سلامت عمومی جامعه در نظر گرفت. لطیفیان گفت: پتانسیل استفاده نشده زیادی در شهرهای ایران برای زیرساخت‌های سبز شهری در تولید سبزیجات و میوه‌ها وجود دارد که در صورت برنامه ریزی صحیح برای توسعه باغبانی شهری ضمن تامین غذای پایدار برای ساکنان شهری، حفاظت از محیط زیست و افزایش امنیت غذایی را به دنبال دارد.