وجود گسترده انگل در گوشت طیور کشور صحت دارد؟ / پاسخ سازمان دامپزشکی به ابهامات!
نتایج یک پژوهش نشان داده است، گوشت درصد قابل توجهی از طیور کشور به نوعی انگل تک یاخته آلوده است. مسئولان دامپزشکی وجود این انگل را در طیور کشور تائید می‌کنند، اما معتقدند اگر مردم توصیه‌های مربوطه را رعایت کنند کمتر در تهدید انگل قرار می‌گیرند.
اقتصاد آنلاین_ سپیده قاسمی؛ محققان دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در پژوهشی که به تازگی در مجله دانشکده پزشکی اصفهان منتشر شده، عنوان کرده اند؛ گوشت درصد قابل توجهی از طیور خانگی و صنعتی کشور به نوعی انگل تک یاخته آلوده است.
محققان نام این انگل تک یاخته را " انگل توکسوپلاسما گوندی " اعلام کرده اند. آن ها تاکید دارند که، در خصوص آلوده بودن طیور کشور به این نوع انگل نگرانی‌های جدی وجود دارد و بایستی در تولید و مصرف غذاهای آماده و نیمه آماده از طیور، دقت کافی شود.
محققان دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، در یک تیم ۵ نفره، اقدام به انجام این پژوهش کرده‌اند که در آن، میزان آلودگی مرغ و خروس‌های خانگی و پرورش صنعتی به این انگل مورد بررسی علمی قرار گرفته است.
آن‌ها برای انجام این تحقیق، نمونه خون لخته شده سه گروه ماکیان پرورش خانگی، گوشتی و تخم‌گذار صنعتی را جمع آوری کرده و بر روی آن‌ها، آزمایش سرولوژی انجام دادند تا حضور یا عدم حضور انگل توکسوپلاسما را تشخیص دهند. نتایج این بررسی‌ها نشان داد که، درصد قابل توجهی از ماکیان خانگی و صنعتی به انگل فوق آلوده بودند و لازم است اقدامات پیش‌گیرانه‌ای برای تهیه غذاهای بی‌خطر از گوشت چنین ماکیانی انجام شود.
در این‌باره، نادر پسته‌چیان، استاد و پژوهشگر گروه انگل‌شناسی و قارچ‌شناسی دانشکده پزشکی و مرکز تحقیقات بیماری‌های عفونی و گرمسیری دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، و همکارانش می گویند: مرغ‌های بومی به‌طور معمول در منزل و یا در مکان‌های فاقد نظارت سازمان دامپزشکی کشتار می‌شوند و بافت‌های غیر مصرفی مانند امعا و احشای آن‌ها، اغلب در محیط رها و یا به‌صورت غیر بهداشتی دفع می‌شوند. بنابراین عدم اطلاع و آگاهی مردم و پرسنل مرغداری‌ها و کشتارگاه‌ها و عدم نظارت سازمان دامپزشکی بخصوص بر مرغداری‌های سنتی، منازل و همچنین تماس ماکیان با سایر پرندگان در محیط باز موجب انتشار این انگل می‌شود.
آن‌ها می‌افزایند: نتایج این تحقیق نشان داد که درصد قابل توجهی از مرغ‌ها و خروس‌های خانگی و صنعتی ازنظر آنتی‌بادی‌های ضد انگل فوق، فعال بوده‌اند. این نتایج بیانگر این واقعیت است که مرغ‌ها با انگل مواجه شده و به احتمال زیاد، گوشت آن‌ها حاوی کیست نسجی است که در صورت عدم طبخ صحیح، به راحتی می‌تواند بدن انسان را آلوده کند.
محققان فوق اشاره کرده‌اند که، انجام اقدامات پیشگیرانه برای تهیه غذاهای بی خطر از گوشت ماکیان کشور ضروری به نظر می‌رسد و در این راستا، بایستی غذاهای نیم پخته یا کاملاً پخته را با شیوه‌های کاملاً بهداشتی تولید و مصرف کرد.
"انگل توکسوپلاسما گوندی" چیست؟
توکسوپلاسما گوندی، یک انگل تک‌یاخته‌ای داخل سلولی اجباری است که در چرخه زندگی آن، گربه و گربه‌سانان به‌عنوان میزبان نهایی و طیف وسیعی از مهره‌داران خونگرم ازجمله انسان و پرندگان به‌عنوان میزبان واسط در نظر گرفته می‌شوند. انگل مورد اشاره در سیر تکاملی خود به سه فرم اووسیت، تاکی زوئیت و کیست نسجی دیده می‌شود. اووسیت تنها در بدن گربه وجود دارد، اما دو فرم بعدی بیشتر در دیگر میزبانان واسط ایجاد می‌شوند.
این تک‌یاخته، تنها گونه شناخته‌شده جنس توکسوپلاسما است و ازنظر تعداد و تنوع گونه میزبان واسط و همچنین درصد حیواناتی که آلوده می‌کند.
احتمال آلودگی به انگل در کدام مواد غذایی بیشتر است؟
به گفته متخصصان، گربه‌های آلوده گاهی با دفع روزانه میلیون‌ها اووسیت از طریق مدفوع، باعث آلوده شدن آب، سبزیجات و دیگر مواد غذایی می‌شوند. آشامیدن از آب آلوده و همچنین تغذیه از مواد غذایی آلوده به این انگل توسط سایر جانوران از جمله طیور، باعث تشکیل تعداد زیادی کیست نسجی در اعضا و جوارح آن‌ها می‌شود که به نوبه خود می‌توانند تغذیه کنندگان از چنین گوشتی را آلوده کنند.
شدت انتشار انگل در کشور چقدر است؟
"انگل توکسوپلاسما گوندی" به‌عنوان یکی از عوامل بیماری‌زای شایع در سراسر جهان شناخته می‌شود، به‌طوری‌که بنا بر برخی آمار، تا یک‌سوم از جمعیت انسانی در جهان به‌صورت مزمن آلوده به این نوع انگل هستند.
یک تحقیق نشان داده است، تقریباً نزدیک به دو میلیارد نفر در سراسر دنیا دچار عفونت مزمن توکسوپلاسموزیس ناشی از این نوع انگل هستند و ایران نیز از این آمار مستثنی نیست.
در ایران گروهی از پژوهش‌گران به مطالعه درباره شدت انتشار انگل در کشور پرداخته اند. در یک مطالعه، احدی و همکاران (۲۰۱۰)، میزان انتشار توکسوپلاسموزیس مزمن (IgG) در خانم‌های باردار استان اردبیل را ۴۷ درصد به‌دست آوردندکه رقم بسیار بالایی است.
نشانه ها و عوارض ابتلا به انگل!
براساس مطالعات in vivo، انگل توکسوپلاسما در فرآیند تهاجم به‌طور ترجیحی ماکروفاژها و سلول‌های دودمان دندریتیک را برای ایجاد عفونت مورد هدف قرار می دهد. در نتیجه، کیست‌های نسجی انگل در شکل مزمن، به‌صورت نهفته و مخفی در سیستم اعصاب مرکزی و عضله اسکلتی لوکالیزه و تثبیت می‌شوند (۱۸). با توجه به اینکه در عفونت مزمن و نهفته توکسوپلاسموز، انگل توکسوپلاسما گوندی در سیستم اعصاب مرکزی (CNS) مستقر می‌شود (توکسوپلاسموز مغزی) لذا می‌تواند زمینه‌ساز یا تشدید کننده برخی از بیماری‌ها یا اختلالات مرتبط با سیستم عصبی و مغز گردد.
آلودگی به این تک‌یاخته در انسان می‌تواند منجر به، عفونت توکسوپلاسموزیس حاد، مزمن و مادرزادی شود. در افراد دچار نقص ایمنی اکتسابی، عفونت توکسوپلاسموزیس می‌تواند منجر به آنسفالیت و مرگ شود. همچنین در خانم‌های باردار ابتلا به این بیماری انگلی مخصوصاً در سه ماهه اول آبستنی با خطر سقط جنین همراه می‌باشد.
توکسوپلاسما گوندی ممکن است مسئول التهاب نوروژنیک به‌عنوان علت اصلی انواع سردردها از جمله میگرن و تنش عصبی بوده باشد. این انگل همچنین می‌تواند مسئول بسیاری از اختلالات و تغییرات بیوشیمیایی و ایمونولوژیکی ناشی از التهاب و عفونت مزمن توکسوپلاسما گوندی باشد و علائم عصبی مانند سردرد، سرگیجه و غش در کودکان و نوجوانان با ایمنی ناقص و نشانگان جسمی و روانی در بزرگسالان را ایجاد کند.
راه مقابله با این انگل چیست؟
توکسوپلاسما گوندی در سیستم اعصاب مرکزی میزبانان واسط به‌خصوص انسان به‌صورت کیست های داخل نورونی مستقر می‌شود و به این خاطر، معمولا امکان از بین بردن آن‌ها توسط سیستم ایمنی بدن میزبان وجود ندارد، پس بهتر راهکار دقت در مصرف گوشت ماکیان و اطمینان از سلامت گربه‌سانانی است که در حریم زندگی شما هستند.
پاسخ سازمان دامپزشکی به ابهامات وجود گسترده انگل در گوشت طیور کشور
بهمن نقیبی، معاون بهداشتی و پیشگیری سازمان دامپزشکی کشور، در گفت و گو با اقتصاد آنلاین به ابهامات مربوط به انتشار گسترده "انگل توکسوپلاسما گوندی" در طیور کشور پاسخ داد.
وی با بیان اینکه پژوهش دانشگاه اصفهان در جامعه آماری محدود و در شرایطی که قابل تائید نیست انجام شده است، اظهار کرد: بر اساس آنچه در اطلاعات پژوهش منتشر شده است، جامعه آماری تنها ۶۰ نمونه از سرم خونی طیور به حالت لختگی بوده است که هم از نظر جمعیت آماری و هم از نظر روش انجام آزمایش مورد تائید قرار نمی گیرد.
نقیبی تاکید کرد: دستاورد این پژوهش قابل تعمیم به کل جمعیت طیور کشور نیست
وی یادآور شد: به رغم مورد تائید نبودن آن، ما از همکارانمان در اداره کل دامپزشکی استان اصفهان خواسته ایم موضوع را پیگیری کنند تا در ابتدا مشخص شود که سطح تحقیق این پژوهش چه میزان بوده است.
نقیبی در پاسخ به این پرسش که آیا سازمان دامپزشکی برآوردی از میزان گسترگی انتشار این نوع انگل در طیور کشور دارد، گفت: این انگل انتشار جهانی دارد و طبیعتا در ایران هم وجود دارد، اما پاسخ به این پرسش دشوار است که میزان انتشار چه چقدر است و یا در کدام مناطق کشور بیشتر است.
معاون بهداشتی و پیشگیری سازمان دامپزشکی کشور این اطمینان را داد که، میزان انتشار در طیور صنعتی کشور بسیار نادر است چراکه طیور صنعتی معمولا در محیط ایزوله و دور از ناقل انگل یعنی گربه سانان نگهداری می شوند.
نقیبی احتمال ابتلا طیور بومی به این نوع انگل را بسیار بالاتر از طیور صنعتی دانست که در نتیجه نیاز به دقت بیشتر در نگهداری و مصرف گوشت آن ها از سوی روستائیان و مردم دارد.
وی از جمله مهمترین نکات بهداشتی برای مقابله با انتشار این نوع انگل را در برخورد درست با ناقل اصلی آن یعنی گربه سانان دانست.
نقیبی توضیح داد: گربه سانان معمولا مهمترین ناقل انگل هستند، پس توصیه می شود در مواجه با این پستاندار یا مدفوع آن مسائل بهداشت شخصی رعایت شود.
وی ادامه داد: با توجه به اینکه احتمال برخورد طیور بومی با گربه سانان بیشتر است، توصیه ما به روستائیان نگهداری طیور در فضای محصور شده‌ای است که گربه امکان ورود به آن را ندارد.
نقیبی در پاسخ به پرسشی دیگر مبنی بر اینکه توصیه شما به مرغداران صنعتی چیست، تصریح کرد: توصیه خاصی برای مرغداران صنعتی وجود ندارد، چراکه امکان حضور گربه ها در سالن های مرغداری صنعتی بسیار کم است.
معاون بهداشتی و پیشگیری سازمان دامپزشکی کشور همچنین به مردم توصیه کرد که، گوشت طیور را کاملا پخته مصرف کنند.
به گفته نقیبی؛ پخت کامل گوشت طیور می تواند در صورت وجود کیست انگلی در گوشت آن را از بین ببرد.
این مقام مسئول یادآور شد: در فرهنگ غذایی ما ایرانیان مصرف گوشت معمولا به صورت پخته انجام می‌شود، اما توجه به نکات توصیه شده هم در مواجه با گربه سانان و هم نگهداری از طیور می تواند خطر انتشار و ابتلا را تا حد زیادی کاهش دهد.
