داستان هپکو، از ظهور تا افول

به گزارش اقتصادآنلاین، سال 1385 حدود 60 درصد شرکت تولید تجهیزات سنگین هپکو از طرف سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران و از طریق سازمان خصوصی سازی به شرکت واگن سازی کوثر واگذار شد و بدین ترتیب از این تاریخ شرکت رسما بصورت کاملا خصوصی به فعالیت خود ادامه داد. سپس سال 1396 طبق قرارداد شماره 2528 سازمان خصوصی سازی سهام عمده شرکت از واگن سازی کوثر به هیدرواطلس منتقل شد.

هپکو مدت هاست که بر سر زبان ها افتاده و اخبار متفاوتی از آن به گوش میرسد. اما آیا همیشه وضعیت این شرکت بد بوده؟ این شرکت چه جایگاهی در صنعت ماشین آلات سنگین داشته و چرا الان به سختی نفس میکشد؟ در ادامه وضعیت تولیدات و سودآوری شرکت را بطور خلاصه در بلندمدت بررسی میکنیم.

روند تولیدات هپکو تا سال 1386 صعودی بود و در این سال به رکورد 2145 دستگاه در سال رسید. پس از آن این روند معکوس شد و دیگر هیچگاه به آن دوران طلایی بازنگشت. همانطور که در نمودار زیر مشاهده میکنید تولیدات هپکو رفته رفته کم شد تا به 76 دستگاه در سال 1397 رسید. این تعداد شامل 37 دستگاه غلطک، 21 دستگاه تراکتور، 7 دستگاه لودر و سایر ماشین آلات است. این در حالی است که در سال 1386 علاوه بر ماشین آلات دیگر فقط 737 دستگاه غلطک توسط هپکو تولید شد.

با کاهش تولیدات شرکت هپکو، درآمدهای عملیاتی آن در روند نزولی قرار گرفت و از 191 میلیارد تومان در سال 1388 به 52 میلیارد تومان در سال 1397 رسید. هزینه های مالی شرکت نیز از سال 1388 تا سال 1397 بیش از 4 برابر شده و از 26 میلیارد تومان به 111 میلیارد تومان رسیده است. در نهایت همانطور که انتظار میرود زیان خالص شرکت که در سال 1388 فقط 50 میلیون تومان بود، به 175 میلیارد تومان در سال 1397 رسیده است. بدین ترتیب هپکو 10 سال متوالی است که طعم سوددهی را نچشیده است. در حالی که در سالهای 1386 و 1387 به ترتیب 15 و 12 میلیارد تومان سود خالص بدست آورده بود.

خلاصه ای از وضعیت سود و زیان شرکت هپکو در 10 سال گذشته را در جدول زیر مشاهده میکنید.

نکته مهم در مورد شرکت هپکو این است که درست در زمانی تولیدات و درآمد شرکت در حال کاهش بوده، تسهیلات دریافتی شرکت هرسال از بانکها بیشتر میشده و به تبع آن هزینه های مالی(یعنی سود تسهیلات) مرتبا افزایش یافته است. دو جهش بزرگ در تسهیلات دریافتی در سالهای 1388 و 1397 اتفاق افتاده است. در جدول زیر تسهیلات بانکی هپکو در سالهای گذشته را به تفکیک بانک ارائه دهنده مشاهده میکنید.

به دلیل زیان خالص متوالی در سالهای گذشته، زیان انباشته هپکو مرتبا در حال افزایش است و به 771 میلیارد تومان تا پایان سال مالی 1397 رسیده است. به دلیل بیشتر شدن زیان انباشته از سرمایه و برای خارج شدن از شمولیت ماده 141 قانون تجارت، شرکت در سال های اخیر دوبار افزایش سرمایه داده است. یکبار سال 1392 که سرمایه شرکت از 39 میلیارد تومان به 233 میلیارد تومان افزایش یافت و بار دیگر سال 1397 که سرمایه شرکت به 2112 میلیارد تومان افزایش یافت. البته هر دو این افزایش سرمایه ها، از محل تجدید ارزیابی دارایی های موجود بوده و در واقع سرمایه جدیدی به شرکت تزریق نشده است. به زبان ساده فقط ارقام ثبت شده برای سرمایه ها بروزرسانی شده و اتفاق واقعی در سرمایه های شرکت نیفتاده است. در نمودار زیر روند صعودی زیان انباشته و سرمایه های ثبت شده شرکت را مشاهده میکنید.

بحران های پیش روی هپکو از عوامل متعدد داخل و خارج از شرکت ناشی شده اند. اما از سالهای گذشته تاکنون هیئت مدیره هپکو در گزارش های رسمی خود، مشکلات شرکت را ناشی از چند موضوع میدانند. مهمترین عوامل خارج از شرکت تحریم ها، نوسانات ارز، مشکلات مبادلات بانکی، نرخ بالای تامین مالی از بانکها، کاهش بودجه عمرانی دولت و در نتیجه کاهش پروژه های هپکو و هستند. نهایتا هپکو که در دهه ی گذشته وضعیت نسبتا مناسبی داشت، دچار مرگ تدریجی شد.

این عوامل کلی سالهاست که گریبانگیر بخش صنعت کشور شده است. مدیران شرکت ها علاوه بر مدیریت سرمایه ها و نیروی کار شرکت برای سودآوری حداکثری، با مجموعه ای از ریسک های خارجی مواجه هستند و طبعا هزینه های گزافی بر دوش آنها گذاشته میشود. باید توجه شود که همه بنگاه های صنعتی ما مانند هپکو نیستند که باوجود بحران های متعدد بتوانند به حیات خود ادامه دهند و درصد بالایی از آنها به تعطیلی کشیده شده اند.