اگزمای سر چیست؟ آیا هر زخمی در پوست سر نشانه یک بیماری خطرناک است؟ ۶ + ۴ نشانه اگزما سر

اگزمای پوست سر

وضعیتی مزمن که منجر به التهاب، پوسته پوسته شدن، خشکی و خارش پوست می‌شود اگزما نام دارد.

عوامل بسیار زیادی  هستند که میتوانند برخی از انواع اگزما را در سر ایجاد کنند. برخی از انواع اگزمای پوست سر آنقدر شدید است که احتمال آسیب رساندن به پوست آن قسمت را دارد.

یکی از انواع اصلی اگزما که پوست سر را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد درماتیت سبوره­ای است. این نوع از اگزما در نواحی که پوست سر بیشترین چربی را دارد رخ می‌دهد. همچون پوست سر، صورت و بالای کمر. زمانی که اگزما سبوره­ای کودکان را تحت‌تأثیر قرار دهد، به آن کرادل کپ یا کلاه گهواره‌­ای می­گویند.

در این بخش از مجله پزشکی، به عوامل خطرناک ایجادکننده‌ی اگزمای پوست سر، چگونگی جلوگیری و گزینه‌های درمانی اشاره خواهد شد.

نوعی از اگزمای مرتبط با پوست سر درماتیت سبوره­ای است، که می‌تواند در دیگر نواحی که غدد تولید کننده­ چربی در پوست وجود دارند نیز رخ دهد.

پزشکان هنوز دقیق نفهمیده‌­اند که چه عامل یا عواملی منجر به درماتیت سبوره­ای می­شوند، اما نوعی مخمر که روی پوست سر، زندگی می­کند می‌تواند یکی از مقصرین باشد.

مالاسزیا، روی پوست تمام انسان ها وجود دارد و ممکن است در برخی افراد سیستم واکنش ایمنی بدن را تحریک نماید. این واکنش منجر به التهاب یا خارش سر می‌شود.

حدود 5% جمعیت عمومی تحت‌تأثیر بیماری درماتیت سبوره­ای هستند. مردان بیشتر از زنان به آن دچار میشوند. این مشکل در نوزادان رایج است. در بزرگسالان، بیشتر بین افراد بالای ۴۰ سال متداول است.

درماتیت می‌تواند به‌نوعی شبیه به شوره­ سر باشد، بیماری خفیف­تری که بیش از نیمی از افراد جهان را تحت‌تأثیر خود قرار داده است.

ممکن است که دیگر انواع اگزما مانند درماتیت آتوپیک یا درماتیت تماسی به پوست سر آسیب برسانند. یک متخصص بیماری‌های پوست، می‌تواند این نوع را تشخیص دهد.

علل ایجاد درماتیت سبوره­ای

برخی عوامل می‌تواند افراد را بیش‌ازپیش مستعد بیماری درماتیت سبوره­ای کند. این عوامل عبارتند از:

• داشتن پوست چرب
• مرد بودن
• زندگی در محیط­ های سرد و خشک
• بیماری­ هایی که منجر به ضعف سیستم ایمنی بدن می‌شود مانند ایدز
• ابتلا به مشکلات مرتبط با مغز و اعصاب مانند بیماری پارکینسون
• ابتلا به مشکلات سلامت روان، مانند افسردگی یا اختلال خوردوخوراک
• مصرف برخی داروهای خاص، مانند لیتیوم، ضد دوپامین­ها یا داروهای سرکوب­ کننده­ سیستم ایمنی بدن

موارد زیر می‌تواند منجر به عود کردن این نوع از اگزما شود:

• استرس
• کمبود خواب
• تعریق
• تحریک ­کننده ­ها و حساسیت­ زاها
• پوست خشک

آیا اگزما همان شوره است؟

افراد معمولاً برای تمایز قائل شدن بین این دو، به دنبال نشانه­ های التهابی مشهود در خود می­گردند. هم اگزما و هم شوره­ی سر می‌تواند پوسته‌پوسته شدن و خارش ایجاد کند، اما تنها اگزماست که معمولاً می‌تواند تکه‌های ملتهب پوستی ایجاد نماید.

پژوهشگران گمان می­کنند که شوره­ سر و درماتیت سبوره ای بخشی از یک فرایند مشابه هستند و هر دو مرتبط با حضور قارچ مالاسزیا در پوست سر می ­باشند.

پژوهشی در سال ۲۰۱۵ انجام شده که مطابق با آن، این دو در یک زنجیره قرار دارند؛ شوره­ سر در سوی خفیف­تر این زنجیره قرار گرفته و درماتیت سبوره­ای علائم شدیدتری را به بار می­آورد.

علائم اگزمای پوست سر

اگزمای پوست سر منجر به خارش، التهاب و خشکی بخش­هایی از پوست می‌شود. این قسمت ­­های پوست ممکن است به‌مرورزمان تغییر اندازه و تغییر شکل دهند.

افرادی که درماتیت سبوره­ای دارند همچنین ممکن است:

1. تکه­ های چرب و موم مانندی روی پوست خود احساس کنند.
2. پوستشان پوسته‌پوسته شود.
3. رنگ­های زرد و قرمز به‌خصوص برای افرادی که پوست روشن­تری دارند به وجود بیاید.
4. پوست­ های تیره ­تر یا روشن ­تر نسبت به سایر قسمت ­ها، در افرادی که رنگ پوست تیره ­تری دارند ایجاد شود.

این مشکل عموماً در نواحی که غدد مولد چربی حضور دارند ظاهر می‌شود. شخصی که درماتیت سبوره­ای بر روی پوست سرخود داشته باشد ممکن است در نقاط دیگری که تولیدکننده‌ی چربی می ­باشند نیز این مشکل را تجربه نماید. این نواحی عبارتند از:

1. بینی
2. پلک­ها
3. ابروها
4. مجرای گوش
5. فضای پشت‌گوش
6. بالای کمر

حتی پس از بهبود التهاب، هرگونه تغییر رنگی که رخ‌داده ممکن است ادامه­ دار باشد.

درمان اگزمای پوست سر

بهترین رویکرد بستگی به نوع اگزمای شخص دارد. برای درماتیت سبوره­ای درمان شامل محصولات موضعی است که باعث کاهش رشد مخمر می­ شوند، التهاب را تسکین داده و پوسته‌ پوسته شدن را برطرف می­ نمایند.

اولین گام شامل مراقبت از پوست است و یک متخصص بیماری‌های پوستی می‌تواند با جزییات توضیح دهد که چگونه پوست سر را تمیز و آبدار نگه دارید.

برای مثال جایگزین‌کردن شامپوهای تندوتیز با انواع ملایم­تر و دارای pH متعادل می‌تواند به کاهش تحریک پوست سر منجر شود.

سپس پزشک ممکن است یک شامپو ضد اگزما، اسپری یا درمان پوست سر را توصیه نماید این درمان می‌تواند ترکیبی از موارد زیر باشد:

• پیریتون روی
• اسید سالیسیلیک
• سلنیوم سولفید
• کتوکونازول
• سیکلوپیروکس
• سولفاستامید
• قطران زغال‌سنگ (کل تار)
• گوگرد (سولفور)

برای موارد شدیدتر بیماری، یک کورتیکواسترویید خفیف می‌تواند التهاب را آرام کند. پزشک ممکن است کورتیکواسترویید موضعی تجویز کند که به‌منظور درمان عود کردن بیماری که می‌تواند درد شدید، خارش و پوسته‌پوسته شدن به همراه بیاورد بر روی پوست اعمال می‌شود.

بااین‌وجود کورتیکواستروییدها برای استفاده­ طولانی‌مدت مناسب نیستند.

برای نوزادانی که به مشکل کلاه گهواره­ای دچاراند (اگزمای سر نوزادان)، روغن معدنی می‌تواند به کاهش پوسته­ ها کمک کند به‌گونه‌ای که با شست‌وشوی آرام از سر جدا شوند. معمولاً، این کار بسیار ضروری است. مشکل اغلب پس از چند ماه رفع می‌شود.

در بزرگسالان، اگزمای پوست سر می‌تواند برای مدت طولانی رفت‌وبرگشت کند و نیازمند مدیریت به‌منظور کاهش تکرار عود کردن می­باشد.

تجویزهای خانگی برای اگزمای پوست سر

بسیاری از محصولات تجویزی برای درماتیت سبوره­ای حاوی ترکیباتی هستند که افراد بدون نسخه نیز آن را می­ توانند خریداری نمایند از جمله:

• قطران زغال‌سنگ که خارش را کاهش می‌دهد
• گوگرد که یک ضدباکتری معدنی است
• اسید سالیسیلیک، ترکیبی که به‌صورت طبیعی در گیاهان و پوسته­ ها یافت می‌شود.

بسیاری از درمان­ های پوست سر بدون نیاز به نسخه حاوی این ترکیبات هستند.

همچنین، برخی پژوهش ­ها نشان داده ­اند که استفاده­ روزانه از یک شامپوی روغن درخت چای 5% می‌تواند به طرز چشمگیری علائم خفیف تا ملایم را کاهش دهد بدون اینکه هیچ‌گونه عوارض جانبی ایجاد نماید.

افراد هرگز نباید از روغن ­های عصاره­ای رقیق نشده بر روی پوست خود استفاده کنند. همچنین از این روغن‌ها نباید برای درمان اگزمای پوست سر کودک یا نوزاد استفاده شود.

درمان ­های گیاهی برای اگزما سر

محرک ­های درماتیت سبوره ای بستگی به نوع پوست و حساسیت آن دارند. وقتی صحبت از درمان­ های طبیعی می‌شود یک نسخه­ خاص را نمی ­توان برای همه پیچید. در اینجا برخی از درمان ­های طبیعی که ممکن است به اگزمای پوست سر یا عود کردن آن کمک کنند اشاره می­گردد.

مراقبت مناسب از پوست

مهم است که صورت را با آب و شوینده مناسب هر روز تمیز نگه دارید. قرارگرفتن زیاد در معرض نور آفتاب نیز می‌تواند رشد مخمری که باعث التهاب پوست می‌شود را متوقف نماید.

بزرگسالان می­ توانند از شامپوهای ضد اگزما بدون نیاز به تجویز پزشک برای علائم اگزمای پوست سر خود استفاده کنند.

بهترین شامپوها برای اگزما آن‌هایی هستند که حاوی قطران زغال‌سنگ، اسید سالیسیلیک، سلنیوم سولفید و پیریتون روی می­باشد.

روغن ماهی

روغن ماهی که سرشار از اسید­های چرب امگا -3 است به‌خاطر خواص ضدالتهابی شناخته شده است. مطالعات نشان داده­ اند که مصرف مکمل ­های روغن ماهی منجر به کاهش علائم پوستی ناشی از انواع التهابات می‌شود.

روغن ماهی گزینه­ ای ایمن است و آن را همان‌طور که توصیه شده باید مصرف نمود. مادران شیرده بهتر است که به‌خاطر افزایش سطح اسیدهای چرب امگا -3 شیرشان، بااحتیاط آن را مصرف نمایند.

همچنین بهتر است پیش از دادن مکمل امگا -3 به نوزادان زیر 1 سال با پزشک مشورت نمایید.

آلوئه‌ورا

آلوئه‌ورا نیز ویژگی ­های ضدالتهابی دارد، و پژوهش­ ها نشان داده­اند که در درمان درماتیت سبوره­ای می‌تواند مؤثر باشد. آلوئه‌ورا همچنین می‌تواند از عود کردن بیماری جلوگیری به عمل‌آورده و از شدت آن بکاهد.

هرگز مکمل آلوئه‌ورا به کودکان زیر 10 سال ندهید مگر اینکه با پزشک در خصوص ایمن بودن آن صحبت کرده باشید.

استفاده­ موضعی از آلوئه‌ورا می‌تواند به مدیریت قرمزی و خارش هنگام عود کردن درماتیت سبوره­ای استفاده شود. پیش از استعمال موضعی آن، برای اینکه مطمئن شوید به آن آلرژی ندارید، کمی از آن را به یک نقطه­ سالم پوستتان بمالید. اگر پس از 12-24 ساعت واکنش منفی نشان ندادید، استعمال موضعی آن ایمن است.

به‌خاطر داشته باشید که واکنش ­های آلرژیک به‌مرور زمان رشد می ­کنند. اگر نشانه ­هایی از چنین واکنشی در خود دیدید به مصرف موضعی آلوئه‌ورا خاتمه بدهید.

عوارض جانبی مصرف موضعی آلوئه‌ورا عبارتند از:

• قرمزی
• سوختگی
• زخم
• واکنش­های آلرژیک متداول در افراد دارای حساسیت­های پوستی

پروبیوتیک­ ها

پروبیوتیک ها می­توانند سیستم ایمنی بدن را ارتقا داده و از واکنش­ های التهابی در سرتاسر بدن بکاهند. در حالی که پژوهش ­ها در خصوص آثار پروبیوتیک­ ها بر تعداد بازگشت­ های درماتیت سبوره­ای محدود است؛ همچنان پروبیوتیک­ ها واکنش­ های ایمنی سالم­تری را ایجاد می ­نمایند، بنابراین استفاده از آن­ها ارزش امتحان کردن دارد.

هرگز به کودکان زیر ۱ سال هرگونه محصولی که حاوی پروبیوتیک باشد ندهید از جمله ماست، یا مکمل­ های خوراکی، چرا که اثرات آن بر روی نوزادان موردمطالعه قرار نگرفته است.

تشخیص علت اگزمای سر

هیچ آزمایشی برای اگزمای پوست سر وجود ندارد. مخمرهایی که در به‌وجودآمدن درماتیت سبوره­ای نقش ایفا می­ کنند به‌صورت طبیعی در پوست سر افراد رخ می ­دهند، بنابراین آزمایش دادن در این‌ خصوص کمکی نمی‌کند.

به‌جای آن، پزشک ممکن است آزمون­ های فیزیکی را انجام دهد و به سابقه­ پزشکی فرد نگاهی بیندازد. آن­ها ممکن است علت اگزما را صرفاً بر مبنای علائم تشخیص دهند، یا ممکن است تست­ هایی را برای بررسی دیگر موارد ممکن مانند واکنش آلرژیک انجام دهند.

وجود علائم به‌خصوص نیز می‌تواند نوع اگزما را مشخص نماید.

پزشک نمونه‌برداری پوستی انجام می‌دهد و آن را برای واکاوی و تجزیه تحلیل ارسال می‌نماید تا عفونت قارچ سر را تشخیص دهد.

راه های پیشگیری از اگزمای پوستی

از آنجایی‌که متخصصین مطمئن نیستند که دقیقاً اگزمای پوست سر به چه دلیلی به وجود می­ آید، آن­ها نمی‌توانند یک روش قطعی پیشگیری از آن را ارائه نمایند.

بااین‌وجود، شخص می‌تواند با انجام موارد زیر شانس به‌وجودآمدن یا عود کردن این مشکل را کاهش دهد:

• خودداری از تماس با صابون، شامپو مواد شیمیایی یا محلول ­های تندوتیز
• محافظت از سر در هوای سرد و خشک
• استفاده از مرطوب‌کننده به‌منظور کم‌کردن از خشکی فضای محیط
• شستن پوست سر پس از تمرینات ورزشی و دیگر فعالیت ­هایی که منجر به تعریق بدن می‌شود.
• کاهش و مدیریت سطح استرس
• دریافت درمان­ هایی برای هرگونه مشکل پزشکی که خطر درماتیت سبوره­ای را افزایش می‌دهد.

اگر هر راه حلی منجر به بهبودی در اگزمای پوستی شما شد، پزشک می‌تواند گام­ های بعدی را برای شما مشخص نماید.

نتیجه ­گیری

 درماتیت سبوره­ای نوعی بیماری پوست سر است که بیشتر پوست سر را تحت‌تأثیر خود قرار می‌دهد.

پزشکان بر این باورند که این مشکل ناشی از واکنش سیستم ایمنی به یک نوع مخمر است که به‌صورت طبیعی بر روی پوست رشد می­کند. درماتیت سبوره­ای یک یا چند نقطه بر روی پوست ایجاد می­کند که دچار خارش و پوسته‌پوسته شدن می­شوند و احتمالاً احساس چرب بودن نیز به شما می ­دهند.

درمان­ های ممکن می‌تواند به‌صورت کرم­ های موضعی، اسپری­ ها، شامپوهایی که حاوی ترکیبات ضدالتهاب و ضدقارچ هستند و همچنین برخی درمان­ های خانگی یا طبیعی باشد.

از آنجایی‌که دیگر انواع اگزما نیز می‌تواند روی پوست سر رخ دهد، مهم است که علت آن تشخیص داده شود. پزشک می‌تواند علائم را با دیگر مشکلاتی (مانند پسوریازیس) که منجر به التهاب یا پوسته‌پوسته شدن پوست می‌شود تطبیق دهد.