مننژیت؛ انواع، عوامل و علائم مننژیت + راه های پیشگیری و درمان (معرفی واکسن و داروهای مورد نیاز)
مننژیت التهاب مننژها است. مننژها سه غشا هستند که مغز و نخاع را می پوشانند. بیماری مننژیت زمانی رخ می دهد که مایع اطراف مننژها عفونی شود. به بیماری مننژیت سرسام یا آماس هم میگویند. برای آگاهی کامل از این بیماری بسیار خطرناک همراه باشید.
علل و عوامل در ابتلا به مننژیت
به گزارش اقتصادآنلاین ؛ شایع ترین علل مننژیت عفونت های ویروسی و باکتریایی هستند. علل دیگر ممکن است شامل موارد زیر باشد :
- سرطان
- تحریک شیمیایی
- قارچ
- آلرژی دارویی
برخی از مننژیت های ویروسی و باکتریایی مسری هستند. مجله ی پزشکی میگوید: بیماری مننژیت می توانند از طریق سرفه، عطسه یا تماس نزدیک منتقل شوند.
مننژیت چند نوع است و چه نام هایی دارد؟
مننژیت ویروسی:
مننژیت ویروسی شایع ترین نوع مننژیت است. ویروس‌های دسته‌بندی اینترو ویروس در 85 درصد موارد باعث ایجاد بیماری میشوند. این ویروس ها در تابستان و پاییز بیشتر رایج هستند و عبارتند از:
- کوکساکی ویروس A
- کوکساکی ویروس B
- اکو ویروس ها
ویروس‌های دسته بندی انترو ویروس‌ها باعث ایجاد حدود 10 تا 15 میلیون عفونت در سال میشوند اما تنها درصد کمی از افراد آلوده شده به مننژیت ویروسی مبتلا میشوند.
سایر ویروس هایی که می توانند باعث بیماری مننژیت شوند شامل:
- ویروس نیل غربی
- آنفولانزا
- اوریون
- اچآیوی
- سرخک
- ویروس های تبخال
- کلتی ویروس که باعث تب کنه کلرادو می شود
مننژیت ویروسی معمولاً بدون درمان از بین می رود. با این حال، برخی از آن ها نیاز به درمان دارند.
مننژیت باکتریایی:
مننژیت باکتریایی مسری است و در اثر عفونت از باکتری های خاص ایجاد می شود. مننژیت باکتریایی اگر درمان نشود کشنده است. بین 5 تا 40 درصد کودکان و 20 تا 50 درصد بزرگسالان مبتلا به این بیماری می میرند.
شایع ترین انواع باکتری هایی که باعث مننژیت باکتریایی می شوند عبارتند از:
استرپتوکوک پنومونیه: که معمولاً در دستگاه تنفسی، سینوس‌ها و حفره بینی یافت میشود و میتواند باعث ایجاد مننژیت پنوموکوکی شود.
نایسریا مننژیتیدیس: که از طریق بزاق و سایر مایعات تنفسی پخش می شود و این هم باعث مننژیت مننگوکوکی می شود.
هموفیلوس آنفولانزا: که می تواند نه تنها باعث مننژیت بلکه عفونت خون، التهاب نای، سلولیت و آرتریت عفونی هم شود.
لیستریا مونوسیتوژنز: که باکتری های موجود در غذا هستند.
استافیلوکوکوس اورئوس: که به طور معمول بر روی پوست و دستگاه تنفسی یافت می شود و باعث مننژیت استافیلوکوکی می شود.
مننژیت قارچی:
مننژیت قارچی نوع نادری از مننژیت است. این بیماری توسط قارچی ایجاد می شود که بدن شما را آلوده می کند و سپس از جریان خون به مغز یا نخاع شما سرایت می کند.
افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند بیشتر در معرض ابتلا به مننژیت قارچی هستند. که شامل افراد مبتلا به سرطان یا HIV ایدز می شود.
شایع ترین قارچ های مرتبط با مننژیت قارچی عبارتند از:
کریپتوکوکوس: که از خاک یا خاک آلوده به فضولات پرندگان استنشاق می شود.
بلاستومی: نوع دیگری از قارچ که در خاک، یافت می شود.
هیستوپلاسما: در محیط‌هایی که به شدت آلوده به فضولات خفاش‌ها و پرندگان هستند، یافت میشود.
کوکسی دیوایدها: که در خاک یافت می شود.
مننژیت چند نوع دارد و چگونه درمان میشود؟
مننژیت انگلی:
این نوع مننژیت کمتر از مننژیت ویروسی یا باکتریایی شایع است و ناشی از انگل هایی است که در خاک، مدفوع و برخی از حیوانات و مواد غذایی مانند حلزون ها، ماهی های خام، طیور یا محصولات دامی موجود است.
یکی از انواع مننژیت انگلی که نادرتر از سایرین است مننژیت ائوزینوفیلیک (EM) نامیده می شود.
مننژیت غیر عفونی:
مننژیت غیر عفونی، عفونت نیست بلکه نوعی مننژیت است که در اثر سایر شرایط یا درمان‌های پزشکی ایجاد میشود.
این عوامل شامل:
- لوپوس
- ضربه به سر
- جراحی مغز
- سرطان
- داروهای خاص
علل مننژیت چیست؟
هر نوع مننژیت علت کمی متفاوت از دیگری دارد، اما هر کدام در نهایت به یک روش عمل می کنند:
یک باکتری، قارچ، ویروس یا انگل از طریق جریان خون پخش می شود تا زمانی که به مغز یا نخاع برسد.
در پوشش یا مایعات اطراف قسمت های حیاتی بدن مستقر می شوند و شروع به تبدیل شدن به یک عفونت پیشرفته تر می کنند.
عفونت در اطراف مغز و نخاع باعث التهاب پرده مغزی شده و مننژیت مغزی را بوجود می آورد.
با این حال، جراحات، سرطان، داروهای خاص و سایر انواع عفونت ها نیز می توانند از علل مننژیت باشد.
علائم مننژیت چیست ؟
علائم مننژیت ویروسی و باکتریایی می تواند در ابتدا مشابه باشد. با این حال، علائم مننژیت باکتریایی معمولاً شدیدتر از سایرین است. علائم نیز بسته به سن شما متفاوت است.
علائم مننژیت باکتریایی که به طور ناگهانی ایجاد می شود:
- تغییر وضعیت ذهنی
- حالت تهوع
- استفراغ
- حساسیت به نور
- تحریک پذیری
- سردرد
- سینوزیت
- تب
- لرز
- تبخال
- گرفتگی گردن
- نواحی بنفش رنگ پوست که شبیه کبودی است
- خواب آلودگی
- بی حالی
در صورت مشاهده این علائم فوراً به پزشک مراجعه کنید. مننژیت باکتریایی و ویروسی می تواند کشنده باشد. هیچ راهی برای تشخیص مننژیت باکتریایی یا ویروسی وجود ندارد. پزشک شما باید آزمایشاتی را انجام دهد تا مشخص کند کدام نوع را دارید.
علائم مننژیت قارچی شبیه انواع دیگر این عفونت است:
- حالت تهوع
- استفراغ
- حساسیت به نور
- تب
- سردرد
- سردرگمی یا سرگردانی
نشانه های مننژِت چیست؟
مننژیت چقدر مسری است؟
چندین نوع مننژیت مسری نیستند. مننژیت قارچی، انگلی و غیر عفونی مسری نیستند. مننژیت ویروسی مسری است و از طریق تماس مستقیم با مایعات بدن از جمله مخاط، مدفوع و بزاق منتقل می شود.
قطرات مایع آلوده را می توان با عطسه و سرفه پخش کرد و به دیگران منتقل کرد. برای تشخیص این عفونت مجبور نیستید مستقیماً با یک فرد آلوده در تماس باشید.
مننژیت باکتریایی، جدی ترین شکل مننژیت است که می تواند مسری باشد، به خصوص اگر مننژیت مننگوکوکی باشد.
از طریق تماس طولانی با یک فرد آلوده منتقل می شود. مدارس، مهد کودک ها، پادگان های نظامی، بیمارستان ها و خوابگاه های دانشگاه مکان های اصلی برای اشتراک گذاری این عفونت هستند.
مننژیت در نوزادان چگونه است؟
علائم و نشانه های مننژِیت در نوزادان متفاوت از بزرگسالان خود را نشان میدهد.
این علائم می تواند شامل موارد زیر باشد:
- تب
- زردی
- اسهال
- سفتی بدن یا گردن
- گریه با صدای بلند
- رفتارهای تسلی ناپذیر
- خواب آلودگی و مشکل در بیدار شدن
- تحریک پذیری و بدخلق شدن
- در دوران شیردهی احساس خوبی ندارد و مکیدن ضعیفی دارد.
مننژیت ویروسی در نوزادان شایع است. در نتیجه ی آن سرماخوردگی، تبخال، آنفولانزا و اسهال ایجاد می شود.
ویروس هایی که باعث سرماخوردگی و تبخال و... میشوند بدن کودک را برای مبتلا شدن به مننژیت ویروسی آماده میکنند.
مننژیت باکتریایی، به احتمال زیاد از یک عفونت جدی در ناحیه مجاور بدن پخش می شود. به عنوان مثال باکتری های ناشی از عفونت شدید گوش یا عفونت سینوسی می توانند وارد جریان خون شده و راه خود را به مغز یا نخاع پیدا کرده و عفونت بزرگتری ایجاد کنند.
مننژیت در کودکان چگونه خودش را نشان میدهد؟
مننژیت در کودکان میتواند باعث عفونت اوتیت میانی(عفونت شدید گوش) شود، که با افزایش سن و رسیدن به سنین دبیرستان و دانشگاه بیشتر شایع می شود. علائم مننژیت ویروسی و باکتریایی در کودکان بسیار شبیه علائم در بزرگسالان است.
این علائم شامل :
- تب ناگهانی
- تشنج
- بدن درد
- گردن درد
- سردرگمی و گیجی
- حالت تهوع
- استفراغ
- خستگی
مننژیت چگونه تشخیص داده میشود و چه درمان هایی دارد؟
مننژیت چگونه تشخیص داده می شود؟
پزشک با تاریخچه سلامتی شما و معاینه بدنی کارش را شروع میکند تا تشخیص مننژیت را به درستی انجام دهد.
در طول معاینه فیزیکی، پزشک به دنبال موارد زیر خواهد بود:
- تب
- افزایش ضربان قلب
- سفتی گردن
- کاهش هوشیاری
آزمایشات رایج تشخیص مننژیت شامل موارد زیر است:
کشت خون: باکتری های موجود در خون را شناسایی می کند. باکتری ها می توانند از خون به مغز بروند.
شمارش کامل خون با افتراق: یک شاخص کلی سلامت است. تعداد گلبول های قرمز و سفید خون شما را بررسی می کند. گلبول های سفید با عفونت مبارزه می کنند. شمارش آن معمولاً در مبتلایان به مننژیت افزایش می یابد.
اشعه ایکس قفسه سینه: می تواند وجود مننژیت ریه، سل یا عفونت های قارچی را نشان دهد. مننژیت ممکن است پس از ذات الریه رخ دهد.
سی تی اسکن سر: میتواند مشکلاتی مانند آبسه مغزی، التهاب غشایی یا سینوزیت را نشان دهد. باکتری ها می توانند از سینوس ها به مننژها سرایت کنند.
مننژیت چگونه درمان می شود؟
پزشک بر اساس علت بیماری، درمان مننژیت را تعیین می کند.
مننژیت باکتریایی: نیاز به بستری شدن فوری در بیمارستان دارد. تشخیص و درمان به موقع از آسیب مغزی و مرگ جلوگیری می کند.
با تزریق آنتی بیوتیک به داخل رگ درمان می شود. هیچ آنتی بیوتیک خاصی برای مننژیت باکتریایی وجود ندارد. بستگی به باکتری های درگیر دارد.
مننژیت قارچی: با داروهای ضد قارچ درمان می شود.
مننژیت انگلی: ممکن است فقط شامل درمان علائم یا تلاش برای درمان مستقیم عفونت باشد. بسته به علت، این نوع ممکن است بدون درمان آنتی بیوتیکی بهتر شود. اما اگر بدتر شود پزشک ممکن است سعی کند خود عفونت را درمان کند.
مننژیت ویروسی: ممکن است خود به خود برطرف شود، اما برخی از علل مننژیت ویروسی با داروهای ضد ویروسی داخل وریدی درمان می شوند.
درمان بیماری مننژیت با واکسن
آیا واکسنی برای درمان مننژیت وجود دارد؟
بله، واکسن برای چندین نوع مننژیت باکتریایی وجود دارد. مننژیت مننگوکوکی که توسط نایسریا مننژیتیدیس ایجاد می شود، یکی از مواردی است که واکسن هایی برای آن در دسترس است.
چه کسانی باید علیه مننژیت واکسینه شوند؟
این پنج گروه در معرض خطر هستند و باید واکسن مننژیت را دریافت کنند:
- دانشجویان سال اول که در خوابگاه زندگی می کنند و واکسینه نشده اند.
- نوجوانانی که 11 تا 12 ساله میباشند.
- افرادی که به کشورهایی سفر می کنند که بیماری مننگوکوک در آن ها شایع است.
- کودکان 2 ساله یا بزرگتر که طحال ندارند یا سیستم ایمنی ضعیفی دارند.
واکسن هایی که می توانند از مننژیت پیشگیری کنند عبارتند از:
- واکسن هموفیلوس آنفلوانزا
- واکسن مزدوج پنوموکوک
- واکسن مننگوکوک
عوارض جانبی واکسن مننژیت:
- درد
- قرمزی
- سوزش در محل تزریق
- تب با درجه پایین
- لرز
- سردرد
- درد مفاصل و خستگی
- دارو برای بیماری منننژیت
بهترین آنتی بیوتیک برای مننژیت چیست؟
در بیشتر موارد داروی مننژیت، سفوتاکسیم یا سفتریاکسون است که مناسب ترین انتخاب در کودکان بالای 3 ماه میباشد.
پیشگیری از مننژیت
رعایت بهداشت شخصی نیز ممکن است به شما در پیشگیری از مننژیت کمک کند. برخی از انواع مننژیت از طریق تماس نزدیک با مایع بدن فرد آلوده مانند بزاق و ترشحات بینی منتقل می شوند.
از به اشتراک گذاشتن نوشیدنی ها، ظروف و وسایل شخصی که ممکن است حاوی بزاق یا مایعات دیگر باشند خودداری کنید. این اقدامات را برای جلوگیری از ابتلا به مننژیت انجام دهید.
مننژیت چه عوارضی دارد؟
- تشنج
- از دست دادن شنوایی
- از دست دادن بینایی
- مشکلات حافظه
- آرتروز
- سردردهای میگرنی
- ضربه مغزی
- هیدروسفالی
- آمپیم ساب دورال یا تجمع مایع بین مغز و جمجمه
مننژیت باکتریایی در جریان خون، عفونت ایجاد میکند. این باکتری ها تکثیر می شوند و از خود سمومی آزاد می کنند. که می تواند باعث آسیب رگ های خونی و نشت خون به پوست و اندام ها شود.
شکل جدی این عفونت خونی می تواند تهدید کننده زندگی باشد و در موارد نادر پزشک مجبور به قطع عضو شما میشود.
خلاصه کلام
در صورت مشاهده علائم مننژیت باکتریایی، فوراً به دنبال مراقبت‌های پزشکی باشید. این بیماری معمولاً با آنتی بیوتیک قابل‌درمان است. اگر بیماری مننژیت به اندازه کافی زود تشخیص داده شود، بیمار میتواند بهبودی کامل را با عوارض اندک یا بدون ماندگاری بدست آورد.
اما بهترین راه برای مبارزه با مننژیت، پیشگیری از آن از طریق واکسیناسیون و اقدامات بهداشتی است. درک علل مننژیت و نحوه گسترش آن به شما کمک میکند تا سالم بمانید و شما را از تجربه این بیماری خطرناک دور نگه میدارد.
منابع:
