ادغام یارانه‌های نقدی و معیشتی به اسم کم درآمدها و به کام پردرآمدها

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از فارس، روز دوشنبه کلیات لایحه بودجه 99 در صحن علنی مجلس شورای اسلامی رد شد و دیروز علی لاریجانی رئیس مجلس اعلام کرد که این لایحه برای اصلاح مجددا به کمیسیون تلفیق مجلس ارجاع می‌شود و روز یکشنبه 11 اسفندماه مجددا در دستور کار صحن علنی مجلس قرار خواهد گرفت. بنابراین کمیسیون تلفیق مجلس فرصت مجدد و کوتاهی پیدا کرده است تا برخی از ایرادات لایحه بودجه 99 و مصوبات خود در این زمینه را اصلاح کند.

یکی از مهمترین و جنجالی ترین مصوبات کمیسیون تلفیق مجلس، ادغام یارانه های نقدی و معیشتی در قالب اصلاح جدول بند «الف» تبصره 14 لایحه بودجه 99 در جلسه مورخ 6 بهمن ماه این کمیسیون بود. یک روز بعد از تصویب این مصوبه، هادی قوامی سخنگوی کمیسیون تلفیق مجلس در یک نشست خبری درباره این موضوع گفت: «با توجه به اینکه مردم از عملکرد وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در زمینه پرداخت یارانه معیشتی گلایه‌هایی داشتند در کمیسیون تلفیق لایحه بودجه سال آینده مقرر شد؛ ۲۰ درصد از ۳۱ هزار میلیارد تومان حاصل از افزایش قیمت بنزین به افراد تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی(ره) و سازمان بهزیستی پرداخت شود و باقیمانده منابع به دست آمده از اصلاح قیمت بنزین میان ۷۸ میلیون یارانه‌بگیر توزیع شود. از آنجا که تعداد مددجویان کمیته امداد امام خمینی‌(ره) و سازمان بهزیستی حدود ۷ میلیون نفر است در مرحله نخست به هر فرد حدود ۵۰ هزار تومان بابت یارانه معیشت پرداخت می‌شود. از فروردین سال ۹۹ رقم یارانه نقدی از ۴۵ هزار تومان به ۷۲ هزار تومان افزایش می‌یابد به این معنا که ۴۵ هزار تومان بابت یارانه نقدی و حدود ۲۷ هزار تومان به ازای کمک معیشتی به همه یارانه‌بگیران پرداخت خواهد شد».

همانگونه که در اظهارات قوامی مشخص است، مهمترین دلیل کمیسیون تلفیق مجلس برای تصویب این مصوبه، گلایه‌های مردم از عملکرد وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در زمینه پرداخت یارانه معیشتی بود. در همین راستا، سید ناصر موسوی لارگانی عضو کمیسیون اقتصادی مجلس با دفاع از مصوبه کمیسیون تلفیق درباره ادغام یارانه نقدی و معیشتی گفت: «با افزایش قیمت بنزین دولت به دو هدف اقتصادی مبنی بر کاهش مصرف بنزین و جبران کسری بودجه خود رسید، در حال حاضر اکثریت مردم معترض هستند که یارانه معیشتی را دریافت نکرده و در اعتراض با پیامک‌های تهدید آمیز مبنی بر قطع یارانه ماهانه مواجه هستند و با دلایلی همچون گردش حساب‌های بانکی مردم بدون توجه به اینکه از چه منبعی این افزایش حساب بوده است پاسخ مردم را می‌دهند».

چرا مصوبه کمیسیون تلفیق مجلس بازگشت به عقب بود؟

در حالی کمیسیون تلفیق مجلس مصوب کرد که یارانه‌های نقدی و معیشتی با یکدیگر ترکیب شده و بین 78 میلیون نفر (کل یارانه بگیران) توزیع شود که مجلس شورای اسلامی در قالب قوانین بودجه 94 (بند «ح» تبصره 20)، 95 (بند «الف» تبصره 14)، 97 (بند «الف» تبصره 14) و 98 (جزء 1 بند «الف» تبصره 14)، دولت را مکلف به شناسایی و حذف سه دهک پردرآمد از دریافت یارانه نقدی کرده بود و حتی کمیسیون تلفیق مجلس در قالب جزء 1 بند «الف» تبصره 14 لایحه بودجه 99 هم به این موضوع مجددا اشاره کرده است.

در راستای اجرای همین قوانین، دولت با تلاش فراوان توانسته بود حدود 18 میلیون نفر پردرآمد را شناسایی کند و آنها را از لیست دریافت کنندگان یارانه معیشتی (درآمد حاصل از افزایش قیمت بنزین در آبان ماه امسال) حذف کند. اگرچه قطعا دولت در اجرای این اقدام مقداری هم خطا داشته است که باید اصلاح شود و اتفاقا در حال اصلاح آن بود، اما پرداخت یکسان یارانه به همه قطعا بازگشت به عقب در برنامه ریزی و اجرا و خلاف عدالت است. به عبارت دیگر، این اقدام کمیسیون تلفیق مجلس عملا به نفع پردرآمدها و به ضرر کم درآمدها است زیرا موجب کاهش 17 تا 28 درصدی خانوارهای یک تا پنج نفره ای که یارانه معیشتی می گرفتند و عموما کم درآمد بودند (حدود 60 میلیون نفر)، می شود (جدول زیر را ببینید). همچنین با ادغام این دو یارانه ضمن آنکه عدالت در پرداخت از بین خواهد رفت زیرساخت‌ های ایجاد شده برای شناسایی افراد پردرآمد نیز که با تلاش زیاد وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی ایجاد شده بلااستفاده شده و نابود خواهد شد.

انتقاد شدید مقامات دولتی و کارشناسان از مصوبه عجیب کمیسیون تلفیق مجلس

حسین میرزایی سخنگوی طرح کمک معیشت حمایتی درباره طرح پیشنهادی برخی اعضای کمیسیون تلفیق مبنی بر ادغام و یک کاسه کردن یارانه نقدی ماهانه و کمک معیشت حمایتی خانوار گفت:‌ «این طرح نمایندگان در صورتی که تصویب شود، هم به زیان خانوارهای نیازمند خواهد بود و هم بر خلاف تبصره 14 قانون بودجه سال 98 مبنی بر شناسایی و حذف سه دهک بالای درآمدی از دریافت یارانه نقدی است. در حال حاضر 11.9 میلیون خانوار اصلا خودرویی ندارند و این افراد در واقع به هیچ وجه از بنزین یارانه‌ای 1500 تومانی استفاده نمی‌کنند و بهره‌ای از آن ندارد و در واقع این افراد مستحق دریافت بسته کمک معیشت خانوار هستند».

سخنگوی طرح کمک معیشت حمایتی با تاکید بر اینکه از آغاز اجرای این طرح، پس از طی شدن فرایند اعتراض و ایجاد سامانه ثبت درخواست غیرحضوری رسیدگی، 3.4 میلیون نفر جدید به مشمولان دریافت کمک معیشتی اضافه شدند، اظهار داشت: «طرح ارائه شده در مجلس کاملا به ضرر اقشار نیازمند بوده و با اصل هدفمندی یارانه ها در تضاد است. به عنوان مثال برای یک خانوار 5 نفره در ماه مجموعا 432 هزار و 500 تومان یارانه نقدی و بسته حمایتی واریز می‌شود، اما اگر طرح نمایندگان تصویب شود مجموع دریافتی همین خانوار به 360 هزار تومان کاهش می‌یابد. یعنی یک خانوار نیازمند 70 هزار تومان کمتر دریافت خواهد کرد و تعداد مشمولان بسته حمایتی بی‌جهت افزایش پیدا می‌کند. بر اساس تبصره 14 قانون بودجه 1398 خود مجلس تصویب کرده که باید دولت سه دهک بالای درآمدی را شناسایی و از دریافت یارانه نقدی حذف کند، اما با این طرح جدید مجلس دوباره نمایندگان می‌خواهند بگویند به سه دهک بالا نه تنها یارانه بلکه بسته کمک معیشتی نیز پرداخت شود. ‌در صورت تصویب طرح نمایندگان مجلس باید به 78 میلیون نفر یارانه بگیر کنونی همزمان بسته کمک معیشتی نیز پرداخت شود که این هم به ضرر اقشار مستضعف و هم برخلاف قانون بودجه 98 و هم برخلاف قانون هدفمندسازی یارانه‌هاست که در آن قانون گفته بود یارانه‌ها به صورت هدفمند به افراد نیازمند پرداخت شود».

سید حسن موسوی فرد کارشناس اقتصادی درباره مصوبه اخیر کمیسیون تلفیق مجلس درباره ادغام یارانه های نقدی و معیشتی گفت: «اتفاقی عجیبی که رخ داده این است که یکباره کمیسیون تلفیق مجلس در بررسی بودجه 99، تصویب می­کند که  یارانه نقدی و معیشتی با هم ادغام شوند و به 78 میلیون نفر پرداخت شوند. این عدد از کجا آمده است؟ عدد 78 میلیون عددی است که در حال حاضر دارند یارانه قبلی یعنی همان 45 هزار و پانصد تومان را دریافت می­کنند که دولت متاسفانه بر خلاف قانون افراد با تمکن مالی را از بین آنها شناسایی و حذف نکرد اما در یارانه معیشتی که عمده منابعش از محل افزایش قیمت بنزین است که در آبان رخ داد، این را دولت تدبیری کرد که به همه پرداخت نکند و این کار خوبی بود. انتظار داشتیم مجلس هم حمایت کند از این که بخشی از ثروتمندان را حذف کرده و البته ممکن است خطایی هم داشته باشد و احتمال خطایش هم با توجه به اطلاعاتی که این سامانه جمع آوری کرده زیاد بالا نیست. انتظار این بود که یارانه قبلی به را  هم به این 60 میلیون نفر برسانند و افرادی که نیازمند نیستند از لیست یارانه بگیران حذف شوند نه اینکه تعداد افراد دریافت کننده یارانه معیشتی را هم به 78 میلیون نفر برسانند. در واقع، به جای اینکه تعداد یارانه بگیران را کم کند، تعداد این افراد را افزایش دادند. این اقدام با عدالت هم سازگار نیست چون دارند به عده­ای که نیاز ندارند یارانه پرداخت می­کنند».

این کارشناس اقتصادی درباره علت تصویب این موضوع در کمیسیون تلفیق مجلس افزود: «به نظر می آید هدف عمده کمیسیون تلفیق از تصویب مصوبه ای درباره پرداخت یارانه 72 هزار تومانی، مانور انتخاباتی بود وگرنه هیچ منطقی ندارد و قانون نیز این را نمی­گوید. مصوبات مجلس و اصرارهای خود نمایندگان هم این را نمی­گوید. اتفاقی که با این کار می افتد این است که یارانه 60 میلیون نفر نیازمند کاهش می یابد. 60 میلیون نفری که نیازمند هستند ولی یارانه عده ای که نمی‌‌گرفتند و مستحق هم نبودند و ما باید یارانه نقدی انها را هم حذف می­کردیم، افزایش می یابد. در واقع، به خاطر کسب رضایت 18 میلیون نفر ثروتمند، 60 میلیون نفر نیازمند را ناراضی می‌کنیم».

حال باید دید کمیسیون تلفیق مجلس در بررسی مجدد لایحه بودجه 99 حاضر به اصلاح مصوبه اشتباه خود در زمینه یارانه‌ها که به اسم کم درآمدها ولی به کام پردرآمدها است، خواهد شد یا خیر؟