چرا خودزنی در نوجوانان رواج دارد؟ + پیشگیری و درمان

به گزارش اقتصاد آنلاین؛ رایج ترین اشکال این رفتار بریدن و سوزاندن بدن است. کمترین اشکال خودزنی شامل بیرون آوردن موهای بدن، مشت زدن به دیوار و بلعیدن مواد سمی یا اشیای تیز است. بسیاری از نوجوانان امروزه برای مقابله با استرس های شدید در مدرسه، خانواده و روابط همسالان خود تلاش می کنند. نوجوانان به طعمه آسیب پذیر دنیای بسیار سمی و رسانه محور ما تبدیل شده اند. 

به خصوص برای دختران جوان، عدم رعایت این تصاویر ایده آل می تواند منجر به ایجاد اختلال در غذا خوردن و یا انجام رفتار های خودآزاری به عنوان نوعی تنبیه خود باشد.خودآزاری و خودزنی از اختلالات رفتاری دوران نوجوانی است که باید به سرعت توسط والدین بررسی و درمان شود. مشاوره روانشناسی در تشخیص به موقع این اختلال و درمان آن بسیار ضروری است. 

---

در این زمینه بخوانید؛

سن تنها ماندن کودک در خانه کی هست؟

ضربه هایی که کمبود محبت پدر به آینده فرزندان دختر می زند!

چیکار کنم تا فرزندم اعتماد به نفس بالایی داشته باشه؟

---

چه عواملی باعث خودزنی در نوجوانان می شود؟

مانند سوء مصرف مــواد مــخدر، رفتار خودزنی در نوجوانان دلیل مشخصی ندارد. هم چنین تمام سطوح فرهنگی و اجتماعی و اقتصادی را در بر می گیرد. با این حال می دانیم که دختران نوجوان بیشتر از پسران این رفتار را انجام می دهند و این نوجوانان به ندرت خودکشی می کنند. بیشتر این نوجوانان به دنبال تسکین پریشانی های عاطفی خود هستند.

یکی از دلایل اصلی تمایل نوجوانان به سمت رفتار های خودزنی، اثر اندورفین است. وقتی نوجوانان قسمتی از بدن خود را می برند یا می سوزانند، اندورفین به سرعت در جریان خون آن ها ترشح می شود و احساس بی حسی یا لذت بخشی را تجربه می کنند. برای برخی از این نوجوانان، بریدن یا سوزاندن خود باعث از بین رفتن افــکار مــنفی و احساسات ناخوشایند می شود یا احساس لذت بخشی را تجربه می کنند. اندورفین بالا مانند اعتیاد به یک داروی خاص، تسکین سریع برای نوجوانان از ناراحتی های احساسی و سایر عوامل استرس زا در زندگی آن ها فراهم می کند. خودزنی و خودآزاری حتی در کودکان اوتیسم هم دیده می شود که دلیل آن تنش های روانی آن ها است.برای کسب آگاهی بیشتر مقاله خــودآزاری در کودکان اوتیسم را توصیه می کنیم.

دلایل مهم خودزنی در نوجوانان

• احساس عاطفی بودن در والدینشان نسبت به آن ها قطع یا بی اعتبار شده است.

• تمایل به جا افتادن در یک گروه و فــشار همسالان خاص که رفتار خودآزاری را تشویق و پاداش می دهد.

• از نظر عاطفی احساس می کنند در درون خود مرده اند یا از دید والدین احساس بی اهمیت بودن می کنند. خودزنی باعث می شود در درون خود زنده بمانند و به تأیید وجود آن ها در واقعیت کمک می کند.

• برای دختران نوجوان، آسیب زدن به خود ممکن است به عنوان یک استراتژی کنار آمدن با والــدین کنترل گر و بیش از حد طاقت فرسا استفاده شود. به ویژه در موقعیت هایی که پدر در امر نظم و تصمیم گیری فرزندش، فرد اصلی باشد.

چه وقت به روانشناس مراجعه کنیم؟

از آن جا که نوجوانان غالباً در خلوت یا با دوستانشان رفتار های خودزنی می کنند، والدین ممکن است از وجود این مشکل آگاهی نداشته باشند. علاوه بر این، والدین نیز باید توجه داشته باشند که تفاوت زیادی بین رفتار خودآرایی و خودآزاری وجود دارد. امروزه مد روز در بین جوانان به دلیل سوراخ کردن بدن و خال کوبی به عنوان نوعی تزئین بدن خود است. نوجوانانی که به خود آسیب می رسانند به دنبال رهایی از عــقده روانی و ناراحتی های احساسی هستند، خود را تزئین نمی کنند (خالکوبی نمی کنند).

نشانه های خودزنی در نوجوانان

 در قسمت هایی از بازوها، پاها و شکم آن ها علائم برش یا سوزاندن می بینید.

پیدا کردن چاقو، تیغ، تیغ برش، و سایر اشیاء تیز پنهان در اتاق خواب نوجوان.

پس از یک روز بد در مدرسه، برخورد منفی با همسالان و درگیری های خانوادگی، به طور مرتب خود را در اتاق خواب یا حمام حبس می کند.

پزشک خانواده، معلم یا سایر بزرگسالان علائم بریدگی یا سوختگی را مشاهده می کنند؛ یا به نظر می رسد که نوجوان مرتباً موهای بدن خود را از بین می برد.

همسالان یا دوستان این نوجوان هم بدن خود را می برند یا می سوزانند و به نوعی از دوستان یکدیگر تاثیر می پذیرند.

درمان خودزنی در نوجوانان چیست؟

تا کنون، موثر ترین درمان برای مشکلات خودزنی در نوجوانان، خانواده درمانی است. یک خانواده درمان ماهر می تواند به بهبود ارتباطات خانواده کمک کند؛ مهارت های حل تعارض و مهارت های حل مسئله را بیاموزد و به تقویت روابط معنا دار و نزدیک بین والدین و نوجوانان کمک کند. گروه های مهارت افزایی می تواند برای نوجوانانی که به خود آسیب می رسانند نیز مفید باشد. یک گروه خوب باید ابزارهای موثری را برای مدیریت خلق و خوی، به چالش کشیدن تفکر غیر مفید، تجسم و مهارت های مدیتیشن و فعالیت های سالم برای مدیریت بهتر کنتــرل استرس به نوجوانان آموزش دهد.  

چگونه می توان از خودزنی در نوجوانان جلوگیری کرد؟

والدین نقش اساسی در جلوگیری از رفتار های خودزنی در نوجوانان و جلوگیری از پیوستن به یک گروه همسالان ناسالم دارند. در خانه، والدین می توانند گذراندن وقت با یکدیگر را در اولویت قرار دهند. والدین می توانند نوجوان خود را مسئول انتخاب و برنامه ریزی سفر هفتگی خانوادگی قرار دهند. روحیه خانوادگی باید برای نوجوان آرامش و جذابیت بیشتری داشته باشد.

به هنگام بروز مشکلات جوانان با والدین اعضای خانواده باید با هم به عنوان یک تیم برای حل این مشکل اقدام کنند. نوجوانان باید احساس کنند که جایگاهی در قلب و ذهن والدین خود دارند. آن ها باید احساس قدردانی کنند و بدانند که والدینشان بدون قید و شرط در کنار آن ها خواهند بود. این وظیفه والدین است که بین کار و زندگی خانوادگی خود مرز های محکمی ایجاد کنند و در تــربیت نـوجوان خود نهایت تلاش و دقت را به کار بگیرند.

ایجاد ارتباط معنادار بین والدین و نوجوانان

یکی از راه های کمک به تقویت ارتباط معنی دار تر بین والدین و نوجوانان، به اشتراک گذاشتن داستان های خانوادگی است. والدین باید آن چه را که در دوران نــوجوانی داشته اند با فرزندان خود در میان بگذارند. آن ها هم چنین می توانند هر گونه کلمه مهم حکمت آمیز و داستان هایی را که والدین خود هنگام بزرگ شدن با آن ها در میان گذاشته اند با نوجوانان خود به اشتراک بگذارند.

رفتار خودزنی در نوجوانان می تواند خطرناک باشد؛ به ویژه اگر نوجوانان از الکل و سایر مواد مخدر استفاده کنند. والدین باید موضع قاطعی ایجاد کنند و برای این رفتارها محدودیت های ثابت قائل شوند. والدین همچنین باید از نحوه مسئولیت پذیری نوجوانان خود و روش های سالم برای مدیریت استرس  و ایجاد انگیزه در نوجــوانان برای داشتن زندگی سالم و حرکت به سوی موفقیت از مشاوران کمک بگیرند.

این حق والدین است که با دوستان نوجوان خود و همچنین والدینشان ملاقات کنند‌. اگر والدین متوجه شوند که نوجوانشان درگیر رفتار های خطرناکی مانند خودزنی است، باید مطمئن باشند که یک درمانگر خانواده قادر خواهد بود به طرز ماهرانه ای به خانواده و نوجوان در این مورد جدی کمک کند.  

اگر فرزند شما به خود آسیب رسانده است چه باید بکنید؟

اگر متوجه شوید فرزندتان به خود آسیب می زند، ممکن است احساس ترس، احــساس گناه، شوک، وحشت یا حتی عصبانیت کنید. درک این که چه اتفاقی می افتد و چرا دشوار است و ممکن است فرزند شما چیزی برای گفتن به شما نداشته باشد؛ سخت است. اما با حفظ آرامش، احترام گذاشتن، قضاوت نکردن و فعالانه گوش دادن، ممکن است بینشی از افکار، احــساسات و رفتار فرزند خود و ایده هایی در مورد نحوه کمک به او دریافت کنید.

مهم ترین چیز این است که به فرزند خود بفهمانید احساسات خشن و ناراحت داشتن طبیعی است؛ اما کنار امدن با این احساسات هم دشوار است. و وقتی در نوجوانی هستید، همه چیز حتی سخت تر به نظر می رسد. 

۱-در صورت مواجهه با خودزنی در نوجوانان چه کنیم؟

اگر کودک خود را در معرض آسیب رساندن به خود دیدید، بهتر است آرام، مستقیم و بدون قــضاوت عجولانه صحبت کنید. بهتر است چیزی شبیه این بگویید: می بینم که تو خیلی ناراحت هستی. من متوجه نشده بودم که این مسائل چقدر تو رو درگیر کرده. میتونی در این مورد با من صحبت کنی. من از دستت عصبانی نمی شوم.

بهتر است از واکنش با عصبانیت یا تهدید اجتناب کنید. گفتن این که فرزند شما فقط برای جلب توجه این کار را انجام می دهد کمکی نخواهد کرد. بیشتر خودزنی های نوجوانان برای جلب توجه نیست. پیشنهاد می کنیم در این رابطه مقاله رفــتار صحیح با نوجوان را مطالعه فرمایید.

۲- کمک به درمان جراحات

معمول است که افراد در حین عمل خودزنی یا  انواع رفــتارهای پرخطر هیچ واکنشی نشان ندهند. اگر فرزند خود را در این مرحله دیدید، نام فرزند خود را آرام بیان کنید و از او بخواهید که به شما بگوید چه اتفاقی افتاده است. از فرزند خود بپرسید آیا می خواهد از شما کمک بگیرد. برای هر گونه بریدگی یا جراحت کمک های اولیه را به روشی آرام و بدون سر و صدا فراهم کنید. برای هر چیزی که جدی به نظر می رسد، به پزشک مراجعه کنید. این می تواند به نــوجــوان نشان دهد که بدن او مهم است و ارزش مراقبت از او را دارد.

ممکن است چیزی شبیه به این را بگویید: من می خواهم بهت در بهبود این بریدگی ها کمک کنم. یا بیا با هم یک ماده ضد عفونی کننده برای کمک به بهبود سریع این زخم ها تهیه کنیم.

۳-صحبت از خودزنی

می توانید از فرزند خود سوالاتی در مورد خودزنی بپرسید. در نظر داشته باشید که افرادی که به خود آسیب می رسانند ممکن است از این کار احساس شرم کنند. به همین دلیل مهم است که آرامش خود را حفظ کنید، قضاوت نکنید و بدون وقفه با سکوت گوش دهید. مثلا: من متوجه زخم های بازوی تو شدم. امیدوارم گفتن آن اشکالی نداشته باشد. می تونی درباره زمان هایی که به خودت صدمه زده ای بگی؟

من می بینم که تو بسیار ناراحت هستی. شاید ترسیده باشی. من هم می ترسم. با هم می تونیم این مشکل رو حل کنیم.این رفتاری که تو به خودت آسیب می زنی به من می گه که بسیار ناراحت هستی. شاید از این واقعیت خوشت نیاید که من فهمیدم. من قرار نیست سوالای زیادی ازت بپرسم، اما می خواهم بهت کمک کنم. هر وقتی که تو آمادگی داشته باشی.

اگر فکر می کنید فرزند شما نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارد به عنوان مثال، به دلیل زخم های جدی یا مصرف بیش از حد یا به دلیل احساس خودکشی و پرخاشگری شدید، با آمبولانس تماس بگیرید یا فرزند خود را به اورژانس ببرید. پیشنهاد می کنیم مقاله رفتار با نوجوان پرخاشگر را مطالعه فرمایید.

۴-کمک گرفتن از روانشناسان یا مشاوران

فرزند شما ممکن است بتواند خودزنی را متوقف کند؛ اما حمایت یک متخصص مانند پزشک عمومی، مشاور یا روانشناس مهم است. بسته به نیاز فرزند شما، یک درمانگر ممکن است درمان های متفاوتی را توصیه کند. درمان ممکن است شامل روان درمــانی یا مشاوره با والدین یا خانواده درمانی باشد. مشاوره می تواند به نوجوانان کمک کند تا بفهمد چرا خودزنی می کنند، چه عواملی باعث آسیب رساندن به خود می شوند و چگونه می توانند متوقف شوند. این ممکن است شامل کمک به نوجوانان برای درک و مدیریت احساسات قوی و یادگیری روش های موثر تر برای مدیریت و بیان افکار و احساسات قوی باشد.

۵-مراقبت از خود

مهم است که از خود مراقبت کنید، به ویژه از نظر جسمی و روحی. این می تواند به شما کمک کند تا وقتی شرایط سخت می شود آرام و ثابت باشید، که برای فرزند شما نیز مفید است. از خانواده، دوستان یا مشاوران پشتیبانی خود کمک بخواهید. می توانید از آن ها بخواهید که با شما تماس بگیرند یا برای شما پیام ارسال کنند یا از فرزندان دیگر خود مراقبت کنند. تا بتوانید که برای خود کمی وقت بگذارید.

هر روز زمانی را برای خواندن کتاب، تماشای یک برنامه تلویزیونی یا نوشتن افکار و احساسات خود به تنهایی اختصاص دهید. اگر خیلی پر مشغله هستید می توانید در پایان روز با پنج دقیقه شروع کنید. 

عوامل خطر ساز در خودزنی در نوجوانان

در نوجوانان، عوامل خطر آسیب رساندن به خود مشابه خودکشی است. این موارد شامل عوامل زیر است:

عوامل جمعیت شناختی اجتماعی

رابــطه جنسی

وضعیت اقتصادی و اجتماعی پایین

گرایش جنسی لزبین، همجنسگرایی ، دوجنسگرا یا تراجنسیتی

رویداد های مهم زندگی و مشکلات خانوادگی

جدایی والدین

تجربیات نامطلوب دوران کودکی

سابقه سوء استفاده جنسی

سابقه خانوادگی یا اختلال روانی یا رفتار خودکشی

قلدری

مشکلات بین فردی

عوامل روانی

اختلالات روانی (به ویژه افسردگی، اضطراب و ADHD)

سوء مصرف مواد مخدر و الکل

عزت نفس پایین

مهارت های ضعیف در حل مشکلات اجتماعی

کمال گرایی

نا امیدی

شواهد نشان می دهد که اکثریت افرادی که پس از اقدام خودزنی به بیمارستان مراجعه می کنند، در زمان ارزیابی معیار های تشخیصی یک یا چند تشخیص روانپزشکی را ارائه می کنند. از این تعداد، بیش از دو سوم آن ها مبتلا به افسردگی هستند. در حالی که همه جوانانی که به خود آسیب می رسانند یا در فکر خــودکشی هستند مشکل روانی ندارند، اما این رفتار ها تجربه ناراحتی روانی را نشان می دهد.

اختلالات شخصیتی معمولاً با خودزنی در نوجوانان همراه است و خودآزاری ویژگی تشخیصی اختلال شخصیت مرزی است. با این حال، اکثر افرادی که به خود آسیب می رسانند معیار های تشخیصی اختلال شخصیت را ندارند و فرض این که شخصی بدون انجام ارزیابی کامل، تنها بر اساس رفتار خودآزاری دچار اختلال شخصیت است، وجود دارد‌. 

سخن آخر درباره خودزنی در نوجوانان

گاهی اوقات می توان احساس کرد که زندگی بسیار سخت است و مشکلات می توانند طاقت فرسا باشند و درد و ناراحتی شدید احساسی ایجاد کنند. در این شرایط، برخی از نوجوانان ممکن است تصور کنند که به خود آسیب رساندن راهی برای مدیریت احــساس غم یا کاهش این احساسات است. این می تواند برای آن ها و افرادی که به آن ها اهمیت می دهند بسیار گیج کننده و دردناک باشد. خودزنی به افرادی گفته می شود که عمداً به بدن خود آسیب می رسانند. معمولاً به صورت مخفی و در قسمت هایی از بدن انجام می شود که ممکن است توسط دیگران دیده نشود.

متداول ترین نوع خودزنی برش است، اما راه های دیگر خودآزاری از جمله سوزاندن یا مشت زدن بدن یا برداشتن پوست یا زخم ها وجود دارد. خودزنی می تواند چیزی باشد که شخص یک بار آن را امتحان می کند، یا می تواند به یک عادت تبدیل شود که در جستجوی رهایی از ناراحتی است. مشکل این است که این تسکین فقط موقتی است و مسائل اساسی و درد عاطفی معمولاً باقی می ماند. برای حل این مشکلات و بهبود عوامل توصیه میکنیم که به روانشناس یا درمانگر مراجعه فرمایید. مشاوران حامی هنر زندگی می توانند در این زمینه یاریگر شما باشند.