تجدیدنظر در زمان تدریس زبان انگلیسی در مدارس

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از برنا؛ اغلب دانش آموزان در کشور از زبان انگلیسی خاطره خوبی ندارند. دانش آموزان این درس را با نمرات اندک در مقایسه با دیگر دروس می‌گذرانند. بر اساس بررسی‌های انجام شده حتی در آزمون‌های سرنوشت‌ساز همچون کنکور هم دانش آموزانی که وضعیت زبان انگلیسی مناسبی دارند نسبت به دیگر افراد نمرات  و رتبه مناسبی  اخذ می‌کنند. از سوی دیگر بسیاری از والدین هم برای تقویت مهارت زبان آموزی فرزندان را به کلاس‌ها و موسسات متعدد می‌فرستند اما همچنان وضعیت زبان انگلیسی در کشور با مشکلات متعدد همراه است. آنچه در ادامه می‌خوانید نظرات حسین سوزنچی، مدیرکل دفتر تالیف کتابهای درسی نظری و متوسطه عمومی درباره روند زبان آموزی در بین دانش آموزان است.

 هم‌اکنون نحوه تحصیل دانش آموزان در این درس چگونه است؟

درس زبان خارجی به عنوان یکی از حوزه‌های تربیت و یادگیری در برنامه درسی ملی مورد تایید و تاکید قرار گرفته است. هدف از آن آشنا ساختن دانش آموزان با یک زبان خارجی روز دنیا در نظام آموزش رسمی و عمومی است. آموزش زبان‌های خارجی از پایه هفتم تحصیلی آغاز و به مدت 6 سال تا پایه دوازدهم  ادامه دارد. نکته جالب توجه آن است که رویکرد آموزش زبان‌های خارجی در نظام آموزشی کشور در سال‌های اخیر و پس از تالیف کتاب‌های جدید به شیوه رویکرد ارتباطی فعال و خودباورانه مطرح در برنامه درسی ملی است که از نگاه سنتی به آموزش زبان ( مبتنی بر گرامر و آموزش لغت خارج از بافت طبیعی و ارتباطی) کاملا فاصله گرفته است. در واقع و به زبان ساده دانش آموزان در این درس مهارت‌های چهارگانه زبانی (گوش دادن، صحبت کردن، خواندن و نوشتن) را به هدف برقراری ارتباط موثر و فعالانه با توجه به اصل خودباوری فرهنگی فرا می‌گیرند. بسته‌های آموزشی جدید زبان انگلیسی که در حال حاضر در مدارس تدریس می‌شود کاملا مبتنی‌بر همین رویکرد ارتباطی تدوین شده و شامل کتاب‌های دانش آموز، کتاب کار، راهنمای معلم، کتاب گویا (فایل صوتی) و حتی فلش کارت آموزش لغات (برای پایه‌های هفتم تا نهم) است. جالب اینکه در پایه‌های هفتم و هشتم اصلا به دانش آموزان گرامر به‌طور مستقیم آموزش داده نمی‌شود و تمرکز کتاب‌های زبان انگلیسی متوسطه اول بر مهارتهای گفتاری و شنیداری است و در دوره متوسطه دوم دو مهارت نوشتاری و خوانداری بیشتر مورد توجه است؛ اما هر 4 مهارت در همه پایه‌های تحصیلی به طور همزمان به دانش آموزان آموزش داده می‌شود. در حال حاضر رویکرد آموزشی کاملا از رویکرد سنتی حافظه محور گرامر زده فاصله گرفته و بر رویکرد ارتباطی خودباورانه و فعال متکی شده است. به عنوان نمونه دانش آموزان فقط در پایان پایه هفتم (سال اول آموزش زبان انگلیسی) می‌توانند به اختصار خود را معرفی کنند آدرس‌های ساده را برسند و درباره خانه و خانواده خود به اجمال صحبت کنند و ارتباط برقرار نمایند.

• برخی بر این باورند که تعادل در حجم لغت دروس و زمان اختصاص داده شده به درس زبان انگلیسی وجود ندارد. نظر شما چیست؟

میزان زمان اختصاص یافته به هر درس در فرآیندی دقیق و با در نظر گرفتن عوامل مختلف تعیین می‌شود. در اکثر دروس نظر بر این است که زمان برای تدریس آن درس ممکن است کافی نباشد و این موضوع صرفا محدود به درس زبان‌های خارجی نیست، اما با توجه به اینکه در رویکرد مهارتی و ارتباطی دانش آموزان باید فعالانه در کلاس مشارکت کنند، طبیعتا زمان بیشتری باید به این تعاملات اختصاص داده شود. هرچند در عین حال باید به محدودیت‌های زمان آموزش رسمی هم توجه داشت. در کتاب‌های فعلی انتقاد جدی و پژوهش علمی متقنی که نشان دهنده حجم زیاد تعداد لغات آموزش داده شده به نسبت ساعت آموزش باشد وجود ندارد و به نظر می‌رسد تناسب لغات و واژگان با ساعت برقرار است، اما طبیعتا هر چقدر زمان بیشتری برای تعامل و ایجاد ارتباط بین معلم و دانش آموزان یا دانش آموزان با یکدیگر در اختیار باشد اهداف آموزشی بهتر محقق می‌شود. همچنین در بازنگری ساعات درسی اختصاص داده شده موضوع بررسی ساعات اختصاص یافته به هر درس به طور علمی و جدی مورد بحث قرار می‌گیرد. در صورت تصویب مراجع ذی‌صلاح ممکن است در ساعات اختصاص یافته به این درس تجدید نظر شده و این میزان بیشتر شود که البته این موضوع مستلزم تائید مراجعی با محوریت شورای عالی آموزش و پرورش است. هرچند استفاده از امکانات آموزش مجازی،‌ استفاده از رویکرد کلاس معکوس و سایر رویکردهای نوین به آموزش زبان خارجی می‌تواند در جبران کمبود احتمالی زمان تدریس تاثیرگذار باشد.

 وضعیت زبان آموزی در بین اغلب ایرانی‌ها ضعیف است. در این زمینه باید چه اقدامات مناسبی باید انجام شود؟

البته این موضوع که زبان آموزی ایرانیان ضعیف است موضوعی است که مورد پژوهش علمی متقنی نبوده است و بیشتر حاصل تکرار گزاره‌ای است که مبنای علمی آن شفاف نیست اما به هر حال فراگیری موثر یک زبان خارجی به گونه‌ای که بتواند در زندگی حال و به ویژه آینده دانش‌آموزان تاثیرگذار و کاربردی باشد موضوع مهم و مورد تاکید است. سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی به عنوان متولی تولید برنامه درسی و محتوای آموزشی کوشیده است با تولید راهنمای حوزه تربیت و یادگیری این درس با حضور متخصصان تراز اول کشور نقشه راه آینده این مسیر را مبتنی‌بر نگاه تربیتی و فطرت‌گرایانه حاکم بر سند تحول بنیادین مشخص کرده و تبیین کند. از سوی دیگر با به‌روزرسانی مستمر بسته‌های آموزشی و همچنین تنوع بخشی به زبان‌های خارجی انتخابی دانش آموزان به ارتقای کیفیت آموزش این درس یاری رسانده است.

برخی از دانش آموزان نسبت به درس ارائه شده قوی و برخی دیگر هم خیلی ضعیف و ناتوان هستند برای ایجاد تعادل چه کارهایی باید انجام داد؟

برخی دانش آموزان به دلیل حضور زودهنگام در کلاس‌های آزاد به هنگام ورود به پایه هفتم تحصیلی از سطح متفاوت و بهتری نسبت به دیگر همکلاسان خود برخوردار هستند یک واقعیت آموزشی است. در برخی مناطق کشور تعداد دانش آموزانی که پیش از شروع آموزش زبان‌های خارجی در نظام آموزش رسمی، در بخش آزاد اقدام به یادگیری کرده‌اند قابل توجه است اما باید در نظر گرفت که آموزش و پرورش متولی آموزش رسمی و عمومی است و ما در نظام آموزش رسمی باید برای همه دانش آموزان از پایه ابتدایی (سطح صفر) تا سطح متوسط آموزش ارائه کنیم. البته وجود سطوح نامتجانس دانش آموزان در یک کلاس موضوعی است که به صورت بالقوه می‌تواند یک مزیت هم محسوب شود و دبیران آشنا با شیوه‌های به‌کارگیری دانش آموزان در فرآیند آموزش مشارکتی می‌توانند حضور دانش آموزان با سطح بالاتر را کنترل کرده و از حضور آنها برای تقویت دانش آموزانی که مشکلات آموزشی دارند استفاده کنند. همچنین با تنوع بخشی به زبان‌های خارجی ارائه شده و شکست انحصار آموزش زبان انگلیسی، دانش آموزان علاقه‌مند به یادگیری سایر زبان‌های خارجی بر حسب علایق خود می‌توانند از بین زبان‌های مصوب حق انتخاب داشته باشند که زمینه این موضوع در حال فراهم آمدن است.