مراکز خالی از واکسن، صف ها پُر از سالمند

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از همشهری، بیش از دو هفته است که مراکز سلامت با کمبود واکسن کرونا مواجه شده‌اند. هفته گذشته مسئولان وزارت بهداشت اعلام کردند، این کمبود با واردات جدید برطرف می‌شود، هفته جدید آمد و جز 100 هزار دوز واکسن اسپوتنیک‌وی، خبری از محموله جدید نشد. حالا در شرایطی که تکلیف واردات مشخص نیست و گفته می‌شود محموله‌های میلیونی در گمرک چین مانده‌اند، مقامات رسمی نظام سلامت در حال بررسی صدور مجوز مصرف اضطراری برای واکسن «کووبرکت» هستند؛ در حالی‌که کووبرکت به تازگی فاز سوم کارآزمایی بالینی را شروع کرده   است.

هر چند که گفته می‌شود در دنیا بسیاری از واکسن‌ها در فاز سوم مجوز مصرف اضطراری را دریافت کرده‌اند. معضل کمبود واکسن در شرایطی است که بر اساس اعلام وزارت بهداشت، تاکنون 4 میلیون و 305 هزار و 242 نفر دوز اول واکسن را گرفته‌اند و تنها 802 هزار و 594 نفر موفق به دریافت دوز دوم شده‌اند که نشان دهنده معطل ماندن تعداد زیادی از دوز اولی‌ها برای دریافت دوز دوم است.

حالا گزارش میدانی  از توقف تزریق دوز اول و تزریق دوز دوم در مراکز بسیار محدود سلامت حکایت دارد. سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا روز گذشته اعلام کرد که واکسیناسیون دوز دوم کرونا تا هفته آینده از سر گرفته می‌شود. او در جلسه اخیر ستاد ملی مقابله با کرونا، تقصیر را به گردن بدعهدی‌ کشورهای دیگر انداخت:«قرار بود محموله 3 میلیون دوزی واکسن دو هفته پیش به دستمان برسد که نرسید. امیدواریم در این هفته قسمتی از آن وارد شود.» علیرضا رییسی به کسانی که دوز اول واکسن را دریافت کرده‌اند و معطل دوز دوم‌شان هستند، این اطمینان خاطر را داد که تا هفته آینده، دوز دوم به آنها تزریق می‌شود.

در همین جلسه بود که رییسی، از بررسی فاز دوم یکی از واکسن‌های ایرانی برای صدور مجوز مصرف اضطراری خبر داد. البته او نام این واکسن رابه زبان نیاورد.  در همین جلسه حسن روحانی، رییس دولت دوازدهم هم در صحبت‌هایش به ماجرای تامین واکسن اشاره کرد و گفت:«  یکی گفت اگر از شرق بیاورید من نمی‌زنم، یکی گفت از غرب بیاورید من نمی‌زنم. یکی گفت اصلا واکسن نمی زنم. ما گفتیم واکسن خارجی با قدرت وارد شود و یک روز تاخیر نشود. ما برای دریافت کواکس ثبت نام کردیم و ۱۶ میلیون و۸۰۰ هزار دوز سفارش دادیم و از اولین کشورها بودیم.»  به گفته او، خرید از سایر کشورها به سرعت آغاز شد، به شرکت‌های خصوصی هم مجوز داده شد اما تهیه آن سخت بود:«بیش از ۵  میلیون تزریق شده است و همچنان واکسن وارد می کنیم. همه توان خود برای تولید واکسن داخلی را ادامه می‌دهیم، تولید ۲ واکسن نزدیک است و امیدواریم به زودی وارد شود.»

توقف ممنوع

 تعداد قابل توجهی از مراکز کوچک و بزرگ تزریق واکسن در تهران و دیگر شهرهای کشور چند روزی است که با نصب بنر، نسبت به توقف واکسیناسیون اطلاع‌رسانی می‌کنند: «در این مرکز تا اطلاع ثانوی واکسن تزریق نخواهد شد.» بسیاری از مراکز سلامت دیگر خدمات واکسن کرونا ارائه نمی‌‌دهند و روابط‌عمومی دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور یکی پس از دیگری با صدور اطلاعیه‌ از تعطیلی موقت مراکز واکسیناسیون کرونا تا اطلاع ثانوی خبر می‌دهند؛ این وضعیتی است که از حدود دو هفته پیش، پیش‌بینی شده بود. با این همه اما آخرین گزارش‌ میدانی از مراکز سلامت نشان می‌دهد، در چند مرکز تجمیعی غرب تهران که برای واکسیناسیون کرونا راه‌اندازی شده است، مردم همچنان برای تزریق واکسن، تجمع کرده‌اند و منتظر دوز دوم واکسن‌های چینی‌اند. حالا خیلی‌ از سالمندان که در گروه‌های اولویت‌دارند، پس از اینکه پیامکی دریافت کرده‌اند، از راه‌های دور، خودشان را به مراکز مربوطه رسانده‌اند تا دوز دوم واکسن را بگیرند؛ غافل از اینکه واکسن‌ها در همان ساعت‌های اولیه روز تمام می‌شود. همچنان صف‌ها در برخی از مراکز پابرجاست و سالمندان به امید گرفتن دوز دوم، ساعت‌ها معطل می‌شوند. وضعیت در مراکز سلامت تهران، متفاوت با سایر شهرهاست.

 واکسن به همه نمی‌رسد

صبح دیروز در مرکز بهداشت منطقه سازمان برنامه و بودجه، جمعیت زیادی از ساعت‌های اولیه صبح ایستاده بودند. یک نفر نزدیک در ورودی اسامی مراجعه‌کنندگان را یادداشت می‌کرد. ساعت 9صبح بود و از 280نفری که از 6صبح ثبت‌نام کرده‌ بودند، تازه نوبت شماره 140رسیده بود. نگرانی از تمام شدن واکسن، گرما و ساعت‌ها انتظار زیر آفتاب و مقابل سوله تزریق واکسن، امان همه را بریده بود. یکی از ناظران حاضر در سالن که پاسخگوی سؤالات مراجعان است می‌گوید: «امروز فقط سینوفارم دوز دوم برای 70سال به بالا، براساس نوبت تزریق می‌شود و از فردا هم واکسن نداریم. باید صبر کنید سهمیه جدید برسد که احتمالا اواسط تیر خواهد بود.» او در پاسخ به این سؤال که آیا بیماران خاص هم می‌توانند برای واکسیناسیون مراجعه کنند؟ توضیح می‌دهد:«ما از اول هم برای بیماران خاص واکسن نمی‌زدیم، مگر اینکه جزو اولویت‌ها می‌شدند.» علاوه بر ازدحام خارج از مرکز، بیش از 100نفر داخل سالن منتظر دریافت واکسن بودند، و روی صندلی‌ها با فاصله نشسته بودند. این ناظر درباره شلوغی و ازدحام جمعیت هم می‌‌گوید: «مدتی است که واکسن در مراکز بهداشتی کوچک تزریق نمی‌شود و براساس منطقه‌بندی سالمندان را به مراکز تجمیعی هدایت می‌کنند.» یک نفر کنار پیاده‌رو با صدای بلند از شرایط ایجاد شده گلایه می‌کند. به‌گفته او، صبح از مرکز بهداشتی که دوز اول را تزریق کرده با او تماس گرفته‌اند و آدرس این مرکز را داده‌اند، اما حالا می‌گویند بعد از 2ساعت معطلی نوبت به او نرسیده است.

کلافگی، استرس و فشار روانی در نبود واکسن

در دومین مرکز تجمیعی منطقه 5تهران در میدان پونک، تنها 140سهمیه واکسن برای تزریق مانده و مردم برای گرفتن واکسن جمع شده‌اند. اینجا ورود برای دریافت واکسن 2مرحله‌ دارد. جلوی در پشت میله‌ها ثبت‌نام می‌کنند و بعد از ساعت‌ها انتظار به حیاط دوم مرکز هدایت می‌شوند. آنجا هم داستان دیگری است. صندلی‌ها چسبیده به‌هم، ردیف شده و همه کنار هم نشسته‌اند، نه از پروتکل‌ها خبری هست و نه فاصله اجتماعی. همه عصبانی و دلخور از وضعیتی هستند که ایجاد شده. به کسی اجازه ورود بدون نوبت داده نمی‌شود. یکی از سالمندان می‌گوید: «واقعا خسته شده‌ایم، ‌ای کاش از اول واکسن نمی‌زدیم. از ساعت 7صبح اینجا هستم و هنوز نوبتم نشده. مگر نمی‌دانستند که ما باید دوز دوم واکسن را بزنیم که الان اینقدر بی‌برنامه عمل می‌کنند.» گلایه بخش زیادی از سالمندان از تغییر مرکز واکسیناسیون است. زن 77‌ساله‌ای که با زحمت خودش را به صندلی‌ها می‌رساند با صدای بلند می‌گوید: «صبح ساعت 8رفتم مرکز بهداشت جنت‌آباد یک کاغذ دستم داده‌اند که بیایم اینجا. من که سواد ندارم از 100نفر پرسیدم تا رسیدم.

فشارم بالاست و از تشنگی هلاک شده‌ام. یک لیوان آب اینجا پیدا نمی‌شود.» یکی از مسئولان مرکز بهداشت اما در پاسخ می‌گوید: «نیروی ما برای واکسیناسیون کم است و با وجود اینکه تعداد محدودی واکسن داریم اما مراجعه زیاد است. چیزی که ما را خسته می‌کند توضیح بیش از حد به مردم است. تا می‌فهمند که اینجا واکسن تزریق می‌شود، می‌آیند و التماس می‌کنند که واکسن بزنند. دلمان می‌خواهد کارشان را راه بیندازیم اما واقعا سامانه اجازه چنین کاری را به ما نمی‌دهد. این وضعیت برای خودشان هم خطرناک است.»

او درباره نوع واکسن تزریقی هم می‌گوید: «فعلا تمام کسانی که مشمول دوز دوم شده‌اند سینوفارم چینی باید بزنند، چون آسترازنکا 3‌ماه فاصله زمانی بین دو دوز دارد و هنوز نوبت تزریق دوم نرسیده است.» مرد سالخورده‌ای که پشت اتاق منتظر رسیدن نوبتش برای واکسن است، از نبود کرامت برای سالمندان گلایه می‌کند:« ما که در این چند وقت هیچ کرامتی ندیدیم. دوز اول را که زدیم کم مانده بود نگهبان دم در ما را بزند و این هم وضعیت تزریق دوز دوم.  آیا واقعا نمی‌دانند که یک جماعت سالمند، با مشکلات جسمانی زیاد، توان این صف ۴ ساعته و تحمل این همه استرس برای یک واکسن را ندارند.» خارج از سالن درگیری بالا گرفته است، یکی از مسئولان مرکز می‌خواهد بدون نوبت کسی را برای تزریق واکسن وارد کند اما دیگران با اعتراض مانع این کار می‌شوند. خستگی و معطلی کلافه‌شان کرده است.

  واکسن ؛ تنها برای مبتلایان به سرطان

نبود واکسن برای تزریق دوز اول و دوم سالمندان را امیرعلی فریدون‌فر، رییس مرکز بهداشت شرق تهران هم تأیید می‌کند و می‌گوید: «هم‌اکنون واکسن تنها برای یکسری بیماران سرطانی موجود است، از قبل برای تزریق واکسن آنها در یک بیمارستان هماهنگی انجام داده می‌شود.» او تأکید می‌کند که اطلاع‌رسانی زیادی به سالمندان درباره تمام شدن ذخیره واکسن و مراجعه نکردن به مراکز بهداشت شده است، حدود 50هزار پیام برای دریافت‌کنندگان واکسن در مراکز بهداشتی شرق تهران فرستاده شده اما باز هم مراجعه می‌کنند و اصرار دارند که واکسن بزنند. او می‌گوید: «از نظر ما افراد بالای 70سال با دریافت یک دوز واکسن هم ایمنی خوبی دارند و اگر در خانه بمانند و تحمل کنند مشکلی برای آنها پیش نخواهد آمد.»

سیاست‌ نادرست

  در این بین  معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی ایران سیاست محدودیت تزریق دوز اول را با هدف حفظ سهمیه دوز دوم سالمندان اعمال کرد، به همین دلیل هنوز در تعداد محدودی از این مراکز همچنان دوز دوم تزریق می‌شود.

 یکی از کارشناسان دانشگاه علوم پزشکی ایران که نخواست نامش در گزارش بیاید می‌گوید: «ما هنوز هیچ یافته علمی صدرصدی درباره افزایش فاصله دوز اول و دوم و از بین رفتن تأثیر واکسن در بدن نداریم.

همچنین در اولویت گذاشتن دوز دومی‌ها اقدامی منطقی بود که از سوی این دانشگاه صورت گرفت. در این زمینه اطلاع‌رسانی کاملی انجام شد و حتی با مراجعه سالمندان برای دوز اول نام و شماره تلفن آنها در سیستم ثبت می‌شد که به محض اختصاص سهمیه جدید به آنها اطلاع‌رسانی شود.» این کارشناس درباره تجمع سالمندان در مراکز بهداشتی این دانشگاه هم می‌گوید: «با توجه به اینکه در چند روز اخیر دیگر مراکز بهداشتی تهران ترزیق را متوقف کردند، به همین دلیل ازدحام و بار مراجعه به سمت مراکز بهداشتی ما رخ داد، این اتفاق منجر به بی‌نظمی و شلوغی زیادی شد و ما نتوانستیم آن را کنترل کنیم.

اگر یک مرکز تا پیش از این پیش‌بینی تزریق واکسن برای 50نفر را داشت، به یکباره با مراجعه 200، 300نفری افراد مواجه ‌شد. چرا که مردم متوجه شده بودند واکسنی وجود ندارد و با نگرانی به مراکز ما مراجعه می‌کردند.» به‌گفته او،   از مناطق دور تهران و حتی استان‌های دیگر هم سالمندان برای تزریق دوز دوم مراجعه کردند، اما نمی‌توان سهمیه افرادی که دوز اول را گرفته‌اند، به این افراد داد.

همین مسئله سبب شد تا با ازدحام جمعیت، پروتکل‌های بهداشتی و فاصله گذاری‌ها رعایت نشود. او می‌گوید که این وضعیت، فشار زیادی به کارکنان وارد کرده و بی‌برنامه‌، کار را سنگین‌تر کرده است. در کنار همه اینها استرس و فشار روحی به کارکنان و سالمندان وارد شده. سالمندان هم به‌شدت گلایه دارند و مضطربند که نکند واکسن به آنها نرسد.