انجام بیش از ۳۲هزار متر حفاری اکتشافی در شمال غرب کشور در طول سه سال گذشته
از سال۹۳ تاکنون ۳۲۲۵۶متر حفاری مغزه گیری اکتشافی به انضمام نظارت کارگاهی، لاگینگ مغزه‌های حفاری، آرشیو مغزه‌ها، آماده‌سازی و آنالیز نمونه و اعتبارسنجی داده‌های اکتشافی انجام شده است.
به گزارش اقتصادآنلاین، اکتشافات برای هر شرکت معدنی جزو مهمترین ضروریات بقا و توسعه آن شرکت محسوب می‌شود. شرکت ملی صنایع مس ایران که متولی استخراج و تولید محصولات مسی در دو قسمت شمال غرب و جنوب شرق ایران است در راستای پیشبرد اهداف کلان شرکت توسعه بخش اکتشافات را مد نظر قرار داده است و حداقل در طول سه سال گذشته تلاش چشمگیری برای توسعه این بخش انجام داده است. یکی از دلایل این امر کاهش قیمت جهانی مس در طول سه گذشته بود که نه تنها شرکت ملی صنایع مس ایران را به حرکت در این مسیر سوق داد، بلکه اکثر شرکت های معدنی دنیا چنین حرکتی را در پیش گرفتند تا حداقل در دوره کاهش قیمت‌ها ذخایر معدنی خود را افزایش دهند. در حقیقت کاهش قیمت‌جهانی مس در عین اینکه تهدیدی برای حیات و بقای شرکت‌های معدنی است اما فرصتی گرانقدر برای سرمایه گذاری بیشتر در زمینه اکتشافات است. مهندس بابک بابایی مدیر اکتشافات و مهندسی توسعه شرکت ملی صنایع مس ایران از اکتشافات به‌عنوان «چراغ راه آینده» نام می برد. در همین زمینه برای مشخص شدن اقدامات اکتشافی صورت گرفته در شمال غرب کشور و به خصوص منطقه سونگون به سراغ مهندس بابایی رفتیم تا با کم و کیف اقدامات صورت گرفته در این حوزه آشنا شویم:
مهندس بابایی همانطور که اطلاع دارید شرکت های معدنی در هر دوره زمانی برای فعالیت‌های اکتشافی استراتژی معین و مشخصی را تدوین می کنند. به عبارت دیگر در بعضی مواقع به تولید بیشتر روی می آورند و گاهی به توسعه فعالیت های اکتشافی برای افزایش ذخایر معدنی و قابل برداشت. با توجه به این موضوع استراتژی حوزه اکتشافات شرکت ملی صنایع مس ایران در طول سه سال اخیر بر چه اساس و پایه‌ای طراحی شده است؟
استراتژی هر واحد اکتشافی در یک مجموعه تولیدی نظیر شرکت ملی صنایع مس ایران برقراری شرایط لازم جهت حفظ و صیانت از ذخایر معدنی موردنیاز آن مجموعه، تداوم و افزایش تولید با توسعه ذخایر و کشف معادن جدید است. بر این اساس در ابتدای سال 1393 فعالیت‌های اکتشافی صورت گرفته در ادوار گذشته و همچنین شرایط جاری و چالش‌های فراروی فعالیت‌های اکتشافی مورد بازبینی و بررسی قرار گرفت که این مورد منجر به تدوین و اجرای استراتژی نوین اکتشافی در شرکت ملی صنایع مس شد و از آن زمان فعالیت‌های اکتشافی مبتنی بر استراتژی نوین و راهبردی صورت پذیرفته است.
شما وجود چالش‌های پیش روی فعالیت‌های اکتشافی شرکت مس را یکی از دلایل بازبینی این فعالیت‌ها در سال 93 می‌دانید. در خصوص این چالش‌ها توضیحاتی ارائه بفرمایید؟
این چالش‌ها اساساً چالش‌هایی هستند که خاص شرکت مس نیست بلکه تمامی شرکت‌های معدنی در طول سال‌ها فعالیت تولیدی و برداشت از معادن با آن روبرو می‌شوند. با این حال در مورد شرکت مس می‌توان به کاهش احتمال اکتشاف ذخایر بزرگ مس که آثار و شواهد آن در سطح زمین وجود دارد، تغییرات و تحولات اساسی و سریع در فن‌آوری‌ها و دانش فنی اکتشاف در سطح جهان، کاهش عیار متوسط مس در معادن فعال، زیانبار بودن و انجام فعالیت‌های اکتشافی به‌صورت کوتاه‌مدت، مقطعی و منقطع، کاهش احتمال اکتشاف ذخایر با عیار متوسط و بالا و در آخر به شرایط ژئوپلیتیکی خاص ایران مرتبط با فعالیت‌های اکتشافی در منطقه اشاره کرد.
شما «برقراری شرایط لازم جهت حفظ و صیانت از ذخایر معدنی موردنیاز آن مجموعه، تداوم و افزایش تولید با توسعه ذخایر و کشف معادن جدید» را استراتژی اصلی شرکت ملی صنایع مس ایران تعریف کردید. بر این اساس طی سه سال گذشته چه فعالیت‌های اکتشافی مبتنی بر استراتژی نوین را انجام دادید؟
بر اساس این استراتژی 5 فعالیت اصلی از سال 93 در دستور کار شرکت قرار گرفت. نخست اینکه شرکت بر به‌کارگیری روش‌های اکتشافی نوین و تجهیزات جدید تمرکز کرد. دلیل این امر این است که با به‌کارگیری این روش‌ها کاهش بسیار چشمگیری در هزینه‌های اکتشافی به وجود می‌آید. در گام بعدی راهکارهای انجام فعالیت‌های اکتشافی با استفاده از دانش فنی نوین و استفاده از تجارب شرکت‌های اکتشافی معتبر بین‌المللی به‌منظور اخذ دانش فنی تدوین شد و سپس بر اکتشافات مس در حوزه کانسارهای پنهان، کانسارهای اگزوتیک و اسکارن تمرکز شد.
چهارمین اقدامات صورت گرفته تنوع‌بخشی به مواد معدنی هدف (موردنیاز شرکت ملی صنایع مس) با استفاده از تکنولوژی‌های کارآمد و کم‌هزینه بین‌المللی بود. پنجمین اقدام مهم شرکت و حوزه اکتشافات این بود که تلاش کرد همزمان با انجام اقدامات فوق برنامه‌ریزی‌های منسجم و منظمی برای خارج کردن فعالیت‌های اکتشافی از انحصار بخش‌های دولتی انجام دهد تا بدین‌وسیله در راستای حمایت از بخش خصوصی گام بردارد.
این روزها منتقدان چه در لفافه و چه آشکارا انتقاداتی به شرکت مس دارند ازجمله در حوزه اکتشافات. منتقدان معتقدند که در طول سه سال گذشته هیچ‌گونه فعالیت اکتشافی در منطقه سونگون صورت نگرفته است. پاسخ شما به این انتقادات چیست و آیا اساساً می‌توان این نظرها و انتقادات را پذیرفت؟
انتقادها همیشه وجود داشته و وجود خواهد داشت. بنده در سایر حوزه‌ها نمی‌توانم اظهارنظر کنم ولی آنچه عملاً و حقیقتاً در حوزه شمال غرب کشور و منطقه مس سونگون رخ داد این بود که در طول سه سال گذشته فعالیت‌های اکتشافی هم از منظر کمی و کیفی رشد چشمگیری داشته است. پیشتر اشاره کردم ما باید تا جایی که امکان دارد شرایط پایدار برای افزایش تولید مناطق تولید مس با تمرکز بر توسعه ذخایر معادن را ایجاد بکنیم. با این وصف مس سونگون هم از چشم شرکت ملی صنایع مس ایران مغفول نمانده است و در طول سال‌های گذشته به‌خصوص از سال 93 تا 95 فعالیت‌های جدی اکتشافی در آن صورت گرفته است.
در صورت امکان به‌صورت مصداقی و مشخص اقدامات صورت گرفته را توضیح فرمایید؟
قبل از اینکه اقدامات انجام‌شده گفته شود لازم است که اشاره کنم به این موضوع که بررسی اطلاعات اکتشافی معدن سونگون در ابتدای سال 93، نشانگر گسترش توده معدنی در بخش شرقی ذخیره سونگون و همچنین در بخش غربی رودخانه سونگون بوده است. بر این اساس و با توجه به کمبود اطلاعات اکتشافی در این محدوده‌ها برنامه‌ریزی دقیق جهت اکتشاف کامل ذخیره و تکمیل اطلاعات صورت پذیرفته است. در این راستا از سال 93 تاکنون 32256 متر حفاری مغزه گیری اکتشافی به انضمام نظارت کارگاهی، لاگینگ مغزه‌های حفاری، آرشیو مغزه‌ها، آماده‌سازی و آنالیز نمونه و اعتبارسنجی داده‌های اکتشافی انجام شده است. لازم به ذکر است که مجموع حفاری‌های انجام شده در سونگون 87225 متر است. همچنین در راستای فراهم آوردن اطلاعات موردنیاز توسعه معدن سونگون فعالیت‌های حفاری‌های ساختاری و هیدرولوژیکی موردنیاز در معدن سونگون نیز آغاز شده است که تاکنون درمجموع 581 متر حفاری به همراه انجام کلیه آزمایشات مورد نیاز در معدن صورت گرفته و ادامه خواهد داشت.
همچنین از سال 1394 مطالعات پی‌جویی تاحیه‌ای و اکتشاف ذخایر مس در پهنه اکتشافی اهر در وسعتی تقریبی 6000 کیلو متر مربع با هماهنگی سازمان صنعت و معدن و تجارت استان آذربایجان شرقی صورت گرفته است. در این ارتباط کلیه فعالیت‌های مورد نیاز مطابق با با برنامه زمانبندی در حال انجام است که گزارشات پیشرفت کار آن هم به صورت ماهیانه به سازمان صنعت و معدن و تجارت استان ارسال می‌شود. این مطالعات با هماهنگی مجموعه‌های اکتشافی و دانشگاه‌های منطقه شمال‌غرب در دست انجام است و تا کنون ضمن جمع‌آوری کلیه اطلاعات موجود و تلفیق اطلاعات، مناطق محدوده‌های امیدبخش مشخص و مراحل بازدید‌های صحرایی آن نیز صورت پذیرفته است که گزارشات آن در اختیار سازمان صنعت و معدن و تجارت استان آذربایجان شرقی می‌باشد. این پروژه از پروژه‌های بسیار مهم در منطقه شمال غرب است که در صورت تکمیل مطالعات می‌توانند محدوده‌ها و اندیس‌های امید بخش منطقه را معرفی و پایه‌گذار رونق گسترده فعالیت‌های اکتشافی در استان باشد.
فعالیت مهم دیگر صورت پذیرفته در منطقه شمال غرب پی‌جویی و عملیات اکتشافی انجام شده در منطقه آهک‌گوره دوق است. در این پروژه ضمن پتانسیل‌یابی محدوده‌های آهکی در کل منطقه، مطالعات اکتشافی تفضیلی نیز در محدوده آهک گوره‌دوق صورت گرفته است. در این محدوده ضمن تهیه کلیه نقشه‌های زمین‌شناسی و تکنوتیکی مورد نیاز، 8 حلقه گمانه اکتشافی به متراژ 850 حفر و آنالیز نمونه‌ها به صورت کامل انجام و تخمین ذخیره کانسار نیز 9/1 میلیون تن سنگ معدن با عیار 53/5 درصد cao صورت پذیرفته است. همچنین به صورت همزمان مراحل اخذ پروانه اکتشافی معدن نیز تکمیل شده است.
از بخش دیگر فعالیت‌های صورت گرفته جمع بندی وضعیت اکتشافی معدن مس مزرعه بوده است. در این پروژه ضمن تکمیل حفاری‌های اکتشافی مورد نیاز 680 متر، از فضاهای زیر زمینی نقشه برداری و مدل آن تهیه شده است. در بخش‌های سطحی نیز تراشه‌زنی و نمونه‌برداری مورد نیاز صورت گرفته که گزارش کاملی از فعالیت‌های صورت پذیرفته و جمع بندی و نتیجه گیری آن به مسئولان مرتبط ارسال شده است.
همانطور که پیشتر اشاره کردم یکی از اصول استراتژی‌های جدید شرکت در حوزه اکتشافات استفاده از دانش فنی نوین و استفاده از تجارب شرکت‌های اکتشافی معتبر بین‌المللی برای پیشبرد اهداف تعریف‌شده در این زمینه است. در این زمینه برنامه‌ریزی جهت انعقاد قرارداد همکاری پژوهشی مشترک فی‌مابین شرکت مس، دانشگاه تبریز و دانشگاه UBC کانادا به‌منظور انجام مطالعات اکتشافی صورت گرفته است. افزون بر این یکی دیگر از اقدامات مهم حوزه اکتشافات شرکت مس در خصوص فعالیت‌های اکتشافی در منطقه سونگون و شمال غرب کشور انجام مطالعات مشترک اکتشافی با همکاری مجموعه‌های اکتشافی بین‌المللی از کشور گرجستان در این منطقه بوده است که با رویکرد و هدف اکتشاف کانسارهای پنهان با استفاده از تکنولوژی‌های نوین اکتشافی انجام شده است.
همچنین در راستای همکاری‌های بین‌المللی تأییدیه مشاور مستقل بین‌المللی جهت ارزش‌گذاری ذخایر (Sign off) مطابق با استانداردهای بین‌المللی در خصوص ذخایر منطقه شمال غرب که از الزامات جهت سرمایه‌گذاران بین‌المللی است اخذ شده است.
چه چالش‌هایی برای تحقق طرح توسعه معدن سونگون و افزایش ظرفیت از 7 میلیون به 14 میلیون تن در سال پیش رو دارید؟ و برای رفع آنها چه اقداماتی صورت گرفته است؟
در راستای اجرای طرح توسعه معدن سونگون رفع محدودیت‌های اجرای طرح الزامی است و در صورت عدم چاره‌اندیشی به‌موقع باعث بروز مشکلات اجرایی خواهد شد که قطعاً منجر به کاهش تولید و عدم موفقیت در اجرای طرح توسعه خواهد بود. ازجمله این محدودیت‌ها و مشکلات رفع محدودیت رودخانه سونگون است، چراکه با اجرای طرح توسعه معدن انحراف مسیر رودخانه سونگون از الزامات هست که انجام این پروژه خود نیازمند مطالعات وسیع و گسترده، اخذ مجوزهای موردنیاز و صرف هزینه‌های اجرایی بالا خواهد بود.
محدودیت دیگر در اجرای طرح توسعه معدن جابجایی محل قبرستان سونگون و ساختمان‌های اداری است که در محدوده اجرای طرح معدن قرار دارد و در صورت عدم جابجایی به‌موقع (در سال سوم طرح) اجرای طرح معدن را با مشکل روبرو خواهد ساخت.
علاوه بر این دو محدودیت تعیین محل تخلیه باطله و سولفورهای کم‌عیار، حجم بسیار زیاد باطله و همچنین سولفورهای کم‌عیار از دیگر معضلات اجرای طرح معدن سونگون است که بایستی برای انجام آن چاره‌اندیشی به‌موقع شود.
نکته مهمی که در خصوص طرح توسعه مس سونگون وجود دارد این است که پیشبرد این طرح به نحوی درگرو تکمیل اکتشافات منطقه هفت‌چشمه و تعیین تکلیف ذخایر قابل معدنکاری آن است؛ لیکن با توجه به عدم صدور مجوزهای زیست‌محیطی برای کانسار هفت‌چشمه تکمیل مطالعات اکتشافی در معدن سونگون نیز با مشکلاتی همراه شده است. در این خصوص به‌رغم پیگیری‌های مکرر در طی 2 سال گذشته تکمیل مطالعات اکتشافی و من‌جمله تکمیل حفاری‌ها در این محدوده مدنظر بوده که به‌واسطه عدم صدور مجوز زیست‌محیطی کامل نشده و در حال حاضر متوقف است و این در حالی است که محدوده هفت چشمه-بالوجه دارای گواهینامه کشف هستند.
درمجموع برای فعالیت‌های اکتشافی به‌طور خاص در منطقه شمال غرب کشور تاکنون به چه میزان هزینه کردید؟
بودجه هزینه شده (تقویم نشده) در راستای انجام فعالیت‌های اکتشافی فوق‌الذکر در سال 1393 بیش از 59645 میلیون ریال، در سال 1394 بیش از 63445 میلیون ریال و در سال 1395 تاکنون بیش از 9259 میلیون ریال محاسبه شده است.
