غیبت سه هفته ای شمش در بورس کالا / مشکل اصلی بازار شمش داخلی کجاست؟

اقتصادآنلاین - طاهره گودرزی؛ مشکل تامین پایدار برق، چالشی است که سال‌هاست صنایع کشور با آن روبه‌رو هستند اما رویه قطعی برق در نیمه ابتدایی امسال تغییر کرد و تقریبا از اردیبهشت ماه بنگاه‌های تولیدی با چالش تامین پایدار برق مورد نیاز خود روبه‌رو شدند. در ادامه دستور کاهش مصرف تمامی فولادسازان صادر شد که این مصوبه به مفهوم توقف تولید این مجموعه‌ها بود.

تمام شرکت‌های فولادی، فعالیت‌های خود را با دستور دولت متوقف کرده‌اند و حتی شرکت‌هایی که خود دارای نیروگاه هستند نیز نمی‌توانند با برق تولیدی خود کار کنند و مجبورند برق تولیدی را وارد شبکه برق کنند. توقف تولید شرکت‌های زنجیره فولاد باعث جهش قیمت محصولات فولادی در بازار شده است.

بیش از سه هفته متوالی است که به خاطر چالش برق، تولیدکنندگان شمش محصولی برای عرضه در تالار بورس کالا نداشته‌اند. حتی تولیدکنندگان شمش فولادی با عرضه محصولات به صورت سلف هم موافقت نکردند، چراکه هنوز مشخص نیست برق شرکت‌ها چه زمانی وصل می‌شود چرا که در صورت عدم ایفای تعهدات باید جرایم سنگینی را پرداخت کنند.

اما افزایش قیمت محصولات فولادی در بازار داخل موضوع دیگری است که به علت قطعی‌های برق رقم خورده است. با قطع برق واحدهای فولادی، شمش فولادی در کشور تولید نمی‌شود که توسط نوردکاران تبدیل به محصولات نهایی شود؛ البته در حال حاضر بخش نورد کشور نیز با چالش قطعی برق روبه‌رو است.

یک کارشناس فولادی در گفت‌وگو با اقتصادآنلاین به این موضوع اشاره کرده است که دو موضوع بر بازار داخلی فولاد تاثیرگذار است؛ یکی حجم عرضه‌ها و دیگری جنبه روانی بازار. با وجود کمبود برقی که برای شرکت‌ها پیش آمده و عملا تولید متوقف شده، اما به واقع کمبود آهن در کشور وجود ندارد و علت اصلی آن، کاهش مصرف فولاد ساختمانی است چرا که سیمان کمیاب شده و تمام پروژه‌ها به طور کامل متوقف شده‌اند. آنچه که باعث التهاب در بازار فولاد داخلی شده، مشکلاتی است که در لایه‌های شمش ایجاد شده است.

زنجیره تامین شمش فولادی به طورکلی به دو قسمت یعنی بخش خصوصی و بخش نیمه دولتی یا به نوعی خصولتی تقسیم می‌شود. شرکت‌هایی مثل فولاد خراسان و ذوب آهن خصولتی هستند که تمام لایه‌های تولید فولاد را در درون خود دارند و از شمش تولید شده خود، محصول نهایی را تولید و در بورس کالا عرضه می‌کنند.

بنا به گفته این کارشناس فولادی، شرکت‌های خصولتی‌ محصول خود را در بورس عرضه می کنند که بیش از سه هفته است عرضه‌ای در بورس کالا وجود نداشته است اما التهاب اصلی بازار شمش به خاطر خصوصی‌ها یعنی تولید کنندگان شمش القایی است که در خارج از بورس در حال تامین بازار هستند. البته این مطلب درست است که باید تمام شرکت‌ها در بورس کالا محصولات خود را عرضه کنند اما به خاطر قیمت‌گذاری‌هایی دستوری که سابق بر این در بورس کالا وجود داشت و سقف و کف قیمتی توسط معاون معدنی سابق برای محصولات فولادی تعیین می‌شد، طبیعی است که شرکت‌ها علاقه‌ای به عرضه در بورس کالا نداشته باشد.با این حال، این شرکت‌ها به خاطر کاهش حجم تولید از یک سو و افزایش تقاضا برای نورد از سوی دیگر قیمت شمش را در بازار بالا برده‌اند و فرآیندهای دستگاه های مسئول مخصوصا وزارت صمت هم در این زمینه موثر نبوده است. سود ناخالص این شرکت‌ها در این هفته‌ها به طور چشمگیری افزایش پیدا کرده است.

مارجین متعارف سود ناخالص تولید شمش میانگین ۲۰تا ۳۰ درصد است. یعنی قراضه را می‌خرند و به شمش تبدیل می کنند و با لحاظ ۲۰الی ۳۰ درصد اختلاف قیمت، شمش را در بازار داخلی می فروشند. ولی اتفاقی که در حال حاضر افتاده است، مارجین این شرکت‌های خصوصی به ۴۵درصد رسیده است و بیش از۰الی ۱۵درصد افزایش یافته است. طبیعتا این افزایش قیمت سلسله‌وار به زنجیره‌های بعدی منتقل می‌شود. یعنی مصرف کننده‌ای که قبلا میلگرد را به قیمت عادلانه تری خریداری می‌کرده، امروز باید آنرا ۱۵درصد گرانتر بخرد.

به طور مثال مارجین ناخالص و تقریبی حوزه شمش القایی در تاریخ ۴مرداد با احتساب متوسط نرخ قراضه‌ ۱۰هزار تومان، متوسط نرخ شمش ۱۴۴۳۰ تومان، اختلاف شمش و قراضه ۴۴۳۰ تومان، حدودا ۴۴ درصد برآورد شده است که این رقم در تاریخ اول تیر ماه و قبل از قطعی گسترده برق و عدم عرضه‌ها، با احتساب متوسط نرخ قراضه‌ ۱۰۰۸۵ تومان، متوسط نرخ شمش۱۲۷۶۵ تومان، اختلاف شمش وقراضه ۲۶۸۰ تومان، مارجین ناخالص حدودا ۲۶.۵ درصد بوده است.

همانطور که مشخص است با یک حساب سرانگشتی و ابتدایی، مارجین ناخالص حوزه فولادسازی این روزها در وضعیت چندان مطلوبی قرار ندارد. گفتنی است که در حال حاضر مشکل بزرگ هر دو حوزه فولادساز، کمبود برق و کاهش حجم تولید است و فعلا نگاه‌ها به سمت رفع این مشکل است و پس از برگشتن به مدار تولید، باید دید آیا اوضاع زنجیره تامین شمش سامان می‌یابد؟