شورای عالی انقلاب فرهنگی به افزایش ظرفیت رشته پزشکی رای می دهد؟ / کمبود پزشک، مکمل پازل بحران سالمندی

به گزارش اقتصادآنلاین؛ سالمندان قشر آسیب پذیری از لحاظ جسمانی و روانی هستند. طبق مطالعات انجام شده در جهان، جمعیت افراد ۶۰ سال به بالا در سال ۲۰۲۰ روی کره خاکی حدود یک میلیارد نفر بوده است، که از این بین حدود ۶۰ درصد از سالمندان دنیا در کشورهای در حال توسعه مستقر بوده اند و پیش‌بینی می‌شود که این رقم تا سال ۲۰۵۰ میلادی به ۸۰ درصد برسد. یعنی تا سال ۲۰۵۰ میلادی ۸۰ درصد سالمندان در کشورهای در حال توسعه مستقر خواهند بود.

بر اساس آمار مرکز آمار نیز در حال حاضر در ایران، تعداد افراد ۶۰ سال و بالاتر، از تعداد کودکان زیر پنج سال پیشی گرفته‌است و پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۵۰ میلادی در ایران هم تعداد افراد  بالای ۶۰ سال از کودکان زیر ۱۴ سال در کشور خودمان پیشی بگیرد و این حاکی از سرعت بالای پیر شدن جمعیت در ایران نسبت به کل دنیاست.

در ایران، بر اساس آخرین سرشماری که در سال ۱۳۹۵ انجام شد، تعداد افراد ۶۰ سال به بالا حدود ۹.۳ درصد یعنی بیش از هفت میلیون و ۴۰۰ هزار نفر بوده که پیش بینی می‌شود تا سال ۱۴۲۹ شمسی یعنی حدوداً سال ۲۰۵۰ میلادی، به ۲۵ درصد برسد.

نکته قابل توجه و تامل، تغییرات سریع گذار جمعیتی به سمت سالمند شدن در ایران است که فرصت را برای تامین شرایط مناسب برای ارائه خدمات درمانی محدود می‌کند. هرچند کل دنیا در حال پیر شدن است، ولی روند پیر شدن جمعیت، در کشورهای آسیایی، بسیار بالا است و ایران کشوری است که جمعیت آن با سرعت بسیار بالایی در حال پیر شدن است. 

 در این میان سالمندان بیش از سایر گروه‌های سنی درگیر بیماری‌های مختلفی می‌شوند. بطوریکه ۸۰ درصد سالمندان دچار یک یا چند بیماری مزمن هستند، همین طور شیوع بیماری‌های قلبی و آرتروز در بین سالمندان بیش از ۵۰ درصد است و ۳۰ درصد سالمندان بیش از ۳ نوع دارو مصرف می‌کنند.

مطالعات و تجربیات کشورهایی که از بحران سالمندی عبور کرده‌اند و اکنون بالاترین نرخ سالمندی را دارا می‌باشند حاکی از افزایش تقاضا به نیازهای درمانی در نظام سلامت و به طبع آن افزایش نیاز به پزشک به ویژه پزشک متخصص به عنوان نیروی محوری بخش درمان است.

بررسی سرانه پزشک ۱۰ کشور نخست جهان از لحاظ نرخ سالمندی نشان می‌دهد سرانه پزشک در این کشورها بطور متوسط بالاتر از ۴۰ پزشک به ازای هر ۱۰ هزار نفر جمعیت است.

این در حالی است که سرانه پزشک در ایران طبق «سند راه درمان ایران»(ندا) نزدیک به ۱۲ پزشک به ازای هر ۱۰ هزار نفر می‌باشد. متاسفانه این عدد در سرانه پزشک متخصص به مراتب کمتر و حدود ۶ متخصص به  ازای هر ۱۰ هزار نفر جمعیت در کشوراست.

سرانه پایین پزشک در استان‌های مرزی و نیز کم‌برخوردار شدیدتر است؛ برای مثال در استان لرستان تنها ۶ پزشک (عمومی و تخصص) به ازای هر ۱۰ هزار نفر وجود دارد.

در همین راستا فتحی بیرانوند مدیر بیمه سلامت این استان با اشاره به طرح پزشک خانواده در شهرستان الیگودرز افزود: ۶ پزشک خانواده در این طرح وجود دارند که از ۱۶ هزار و ۲۴۳ نفر تحت پوشش بیمه همگانی در حال حاضر ۶ هزار و ۵۶۴ نفر منتسب به پزشک خانواده و ۹ هزار و ۶۷۹ نفر غیر منتسب وجود دارد که در این راستا با کمبود پزشک عمومی مواجه هستیم.

با توجه به شیب تند پیر شدن جمعیت کشور، مسئله کمبود دسترسی به پزشک به علت کمبود پزشک، پتانسیل تبدیل شدن به بحران در ارائه خدمات درمانی دارد و در صورت عدم چاره اندیشی، در آینده‌ای نزدیک، نظام درمانی کشور که زخمی همه گیری کرونا است، در مواجهه با امواج سالمندی نیاز به خدمات درمانی، دچار از هم گسیختگی و ناتوانی در پاسخگویی به بیماران شود.

حال باتوجه به افزایش روزافزون نیاز به دسترسی کافی به پزشک، شورای عالی انقلاب فرهنگی با توجه به رسالت خود، طرح افزایش ظرفیت پذیرش دانشجویان پزشکی را در دستور کار خود قرار داده است. طرحی که با مخالفت‌های فراوانی از سوی نهادهای صنفی پزشکی و متولیان نظام سلامت روبرو شد؛ اما با توجه به نیاز کشور و تاکید رئیس جمهور بر کمبود پزشک متخصص و هم‌چنین تاکید رئیس مجلس در مصمم بودن مجلس در افزایش ظرفیت آموزش پزشکی، بایستی دید چاره‌اندیشی افزایش ظرفیت پذیرش آموزش دانشجویان پزشکی مرهمی بر دردهای بیماران رنج‌دیده از نبود و کمبود دسترسی به پزشک و خدمات درمانی مناسب و کافی خواهد بود یا چون سال‌های گذشته این چاره‌اندیشی نیز مانند برخی راه‌حل‌ها، نادیده گرفته و  به زخم‌های نظام سلامت کشور عمیق‌تر  خواهد شد.