قانون برای مسکن ضعفا کی اجرا می‌شود؟/ برنامه دولت تا 1400برای مسکن دهک‌های پایین جامعه چیست؟

اقتصادآنلاین – محبوبه قرمزچشمه؛ خبرنگار اقتصاد آنلاین در زیر به بررسی مصوبات و قوانین مربوط به تامین مسکن حمایتی و اجتماعی می‌پردازد و در نهایت این تحقیق از دولت این سوال را دارد که برای اقشار متوسط طرح اقدام ملی مسکن انجام می‌شود اما این طرح چندان در قوانین مربوط به مسکن حمایتی نمی‌گنجد، برای اجرای وظیفه اصلی که تامین مسکن برای اقشار ضعیف جامعه است چه کاری انجام داده و یا در حال انجام است؟

در قرن 19 میلادی طرح مسکن اجتماعی در اروپا مطرح شد، این مسکن با متراژ 50 متر و به شکل انبوه ساخته می‌شد و شرایط خاصی برای واگذاری آن وجود داشت. گفته می‌شود در ایران طرح اجرای طرح اقدام ملی مسکن در ادامه طرح دولت حمایتی دولت عنوان شد. این طرح بر اساس مصوبه هیات وزیران در سال 95 مبنی بر تامین مسکن گروه های کم درآمد کلید خورد. دولت یازدهم نیز مسکن اجتماعی و مسکن حمایتی را نیز در قالب های خاصی با محوریت محرومین مصوب نمود.

در این مصوبه از سال 1396 تا 1400میبایست سالانه یکصد هزار واحد مسکونی ساخته شود و در این برنامه کمک‌هایی در قالب تسهیلات ساخت و خرید مسکن ملکی، پرداخت تسهیلات به سازندگان مسکن استیجاری، ساخت مسکن استیجاری، پرداخت کمک اجاره و وام قرض­‌الحسنه ودیعه مسکن پیش ­بینی شده است.

بر این اساس به منظور کمک به ساخت مسکن استیجاری و تقویت بازار اجاره و همچنین خرید مسکن ملکی تسهیلاتی در نظر گرفته شده است. که از جمله آن می‌توان به تامین تسهیلات جهت کمک به ساخت و خرید مسکن ملکی  از سوی بانک مرکزی، پرداخت کمک بلاعوض به متقاضیان گروه‌های کم‌درآمد اشاره کرد.

به شکل کلی بر اساس قانون برنامه های دولت ها باید تصویب شود. هیات وزیران در جلسه مورخ 1395.11.27به پیشنهاد شماره 708548 مورخ 1395.6.10 سازمان برنامه و بودجه کشور و به استناد اصل یکصد و سی و هشتم قانون اساسی جمهوری اسلامی‌ایران تصویب کرد اقداماتی  با هدف حمایت دولت از تامین مسکن گروه های کم درآمد در دو قالب مسکن اجتماعی و مسکن حمایتی انجام می‌شود.

در قالب مسکن حمایتی (کمک به ساخت و خرید مسکن ملکی و کمک بلاعوض) بانک مرکزی جمهوری اسلامی‌ایران موظف شد نسبت به تعیین بانک عامل جهت تامین تسهیلات در سقف مبلغ اعلامی‌در تصویب نامه شماره 90453/ت 51166 هـ مورخ1395.8.8  اقدام نماید. استفاده از این تسهیلات برای خرید بناهای تا عمر بیست سال بلامانع است.

همچنین در صورت وجود متقاضیان از گروه‌های کم‌درآمد موضوع جزء (۶) بند (ب) این تصویب‌نامه، برای خرید واحدهای مسکن مهر بدون متقاضی، به‌ازای هر واحد مسکونی هفتاد میلیون ریال کمک بلاعوض پرداخت می‌شود.

بند ب می‌گوید در قالب مسکن اجتماعی دولت باید با اقدام به  کمک به ساخت مسکن استیجاری، پرداخت کمک اجاره و وام قرض الحسنه اقدام کند. اجرای هر کدام از این موارد نیز به شکل کامل مشخص شده است. در «کمک به ساخت مسکن استیجاری» تماش شرایط ذکر شده است.

این در حالی است که براساس تحقیقات میدانی خبرنگار اقتصاد آنلاین از کارشناسان و تحلیل گران بازار مسکن، به طور متوسط سالانه نیازمند تولید بیش از هفتصد هزار  مسکن هستیم تاعرضه و تقاضا نسبت به هم پیش نگیرد.

بر اساس آمار، ساختار جمعیتی ایران همچنان جوان است. با یک حساب سر انگشتی از جمعیت ایران به راحتی می‌توان دریافت که جمعیت  جوان ایران  به عنوان سرمایه انسانی چندین سال است که با معضل مسکن مواجه است. تولید یکصد هزار مسکن برای هرسال آنچنان که مصوب شده است، به هیچ وجه این نیاز را تامین نمی‌کند.

 بودجه مهمترین و کلیدی ترین عامل اجرایی شدن یک طرح است. طرح مسکن از ابتدای شروع به قول پیمان کاران آجر روی آجر گذاشتن نیست، با پول روی پول گذاشتن است که دیوار ساختمان بالا می‌ورد و ساخته می‌شود. میزان تسهیلاتی که بر اساس قانون و مصوبات برای ساخت مسکن در نظر گرفته شده، ایده آل است و به پشت گرمی‌پول نفت  تصویب شده است. اکنون که صادرات نفت محدود شده و در دریافت پول نفت با مشکلات و چالش های بزرگی روبرو هستیم، این مصوبات بر روی کاغذ مانده است.

امروز شاهد هستیم که دولت تدبیر و امید تنها 2 سال پیش از پایان دوران خود اقدام به اجرایی کردن طرح اقدام ملی مسکن کرده است. طرحی که بذات با قوانینی و مصوباتی که در بالا شمردیم چندان تناسبی ندارد. نه عنوان مسکن اجتماعی را می‌توان به آن داد و نه حمایتی، 30میلیون تومان برای دهک های پایین جامعه خیلی پول است. داشتن  بیش از یک میلیون تومان مازاد درآمد یک رویاست. حال برای داشتن مسکن این پول را علی الحساب داشت. قانون می‌گوید اول قشر ضعیف!حمایت ها تسهیلات برای این قشر است اما 30 میلیون تومان خیلی پول است . 30 میلیون ودیعه اولیه برای دهک های پایین جامعه سرمایه ای است که پیرمرد از کار افتاده را از  سطل زباله ای که برای قوت لایموت آن را می‌جورند، در خواهد آورد، سرمایه ای خواهد شد برای بساطی خیابان ولی عصر تهران تا چرخی بخرد و چند توپ پارچه برای دوختن لباس. گوساله و یا چند گوسفند خواهد شد برای روستایی که دلش را در روستا خوش کند و راهش را برای آمدن به شهر و دستفروشی و کارگری ساختمان ها ببندد.

قانون و تبصرها را بررسی نکردیم که بگوییم طرح اقدام ملی مسکن بد است، این طرح هرچند دیر اما بجاست. قشر متوسط را هم باید دریافت چرا که زنان و مردان این مرز و بوم هستند.  قشر متوسط می‌تواند امیدوار باشد و اندکی از مشکلاتش با این طرح حل شود اما شرایط قشر ضعیف وخیم است

این قانون و تبصره ها بررسی شد که گفته شود، دهک های پایین جامعه و وضعیت مسکن آن ها چرا بر روی کاغذ مانده است؟ برای هر کدام از این جلسه ها چقدر هزینه شد؟ چند ساعت صرف شد؟ چرا وزیر راه و شهرسازی و معاون ها آنچنان که با افتخار از طرح اقدام ملی مسکن یاد می‌کنند، طرحی هرچند کوچک برای اقشار ضعیف اجرایی نمی‌کنند؟