ماجرای عرضه خودرو در بورس چه شد؟
طرح ساماندهی بازار خودرو که از سال گذشته در مجلس شورای اسلامی مطرح شده است همچنان یکی از موضوعات داغ در محافل سیاست‌گذاری در حوزه خودرو است.
به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از دنیای اقتصاد، هرچند اصلاحاتی در ارتباط با ایرادات شورای نگهبان بر مفاد این طرح (لزوم شفافیت بیشتر در ارتباط با موضوع واردات خودرو و مغایرت برخی از مواد طرح با سیاست‌های اقتصاد مقاومتی و همچنین سیاست‌های حمایت از تولید ملی، کار و سرمایه ایرانی) از سوی نمایندگان مجلس انجام شده است، هنوز به سرانجام نهایی نرسیده است.
یکی از موضوعات کلیدی در طرح ساماندهی بازار خودرو، شیوه قیمت‌گذاری و عرضه خودرو در بورس کالا بوده است که براساس آخرین جلسات کمیسیون مذکور با متولیان و نیز جلسات سازمان بورس با خودروسازان بحث عرضه خودرو در بورس کالا به‌صورت جدی‌تری مورد توجه قرار گرفته است.
بررسی قیمت‌های بازاری و قیمت‌های مصوب نشان از شکاف قیمتی عمیق در برخی از خودروها داردکه طبیعتا تقاضا را برای بهره‌مندی از این اختلاف تحریک و بازار را با مازاد تقاضا روبه‌رو می‌کند که خود زمینه‌ساز افزایش قیمت‌های بعدی است. از طرفی، این اختلاف قیمت عمدتا در اختیار دلالان قرار می‌گیرد که کمکی به رفع محدودیت مالی خودروسازان و مشکل زیان انباشته آنها نیز نخواهد کرد.
علاوه بر موضوع عرضه خودرو در بورس کالا یکی دیگر از موضوعات مورد توجه در چند ماه اخیر، واردات خودرو بوده است. باید توجه داشت که بحث نیاز ارزی واردات خودرو (صرف نظر از منشأ ارز) تقاضای وارداتی خودرو، بازار ارز را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. با توجه به اینکه براساس آخرین اطلاعات، شاخص قیمت کالاهای وارداتی در بهار سال جاری رشد ۵۳۳ درصدی را تجربه کرده است، هرگونه افزایش جدید نرخ در بازار ارز ضمن تشدید تورم و گرانی با رویکردهای حفظ معیشت که از سوی دولت دنبال می‌شود سازگاری ندارد.
نکات کلیدی
بررسی تجارب کشورها نشان می‌دهد که عمده کالاهایی که در بورس عرضه می‌شوند کالاهای پایه (کامودیتی) صنعتی، معدنی و کشاورزی هستند و عرضه کالاهای نهایی معمولا در بورس مورد استفاده قرار نمی‌گیرد. عرضه خودرو در بورس کالا در وهله نخست به‌معنای خداحافظی با قیمت کارخانه است و افزایش قیمت‌ها اجتناب‌ناپذیر است. از طرفی، با توجه به اینکه تحویل خودرو در سررسیدهای مختلف خواهد بود، بازار جدید برای خریدوفروش اوراق خودرو شکل خواهد گرفت. بنابراین، دوگانه «قیمت کارخانه-قیمت بازار» به دوگانه «قیمت بورسی-قیمت بازار» تبدیل خواهد شد. از این منظر امکان نظارت بر قیمت‌های جدید هم کمتر خواهد شد.
همچنین پیش‌شرط اصلی در عرضه خودرو در بورس کالا تنوع کالا و حجم مناسب عرضه متناسب با نیازهایی است که در بازار وجود دارد، مادامی که سیاستگذار این اطمینان را از بابت کفایت تولیدات و عرضه خودرو در سررسیدهای مقرر و در حجم مکفی برای تلاقی با مجموع تقاضاها (تقاضای حقیقی و تقاضای کاذب) را نداشته باشد، عرضه در بورس کالا مخاطرات مربوط به افزایش قیمت‌ها را از ناحیه کمبود عرضه بیشتر خواهد کرد.
با توجه به آنکه بازار خودرو در سمت عرضه بازاری رقابتی نیست، امکان بروز رفتارهای انحصاری و شبه‌انحصاری پس از عرضه خودرو در بورس کاملا محتمل است. تولیدکننده و عرضه‌کننده می‌تواند با مدیریت عرضه خودرو در بازار تعادل بازار را در بورس به تعادلی غیرواقعی تبدیل کند.
این امر مجددا زمینه‌ساز مداخلات قیمتی نهادهای تصمیم‌ساز در بورس کالا نیز خواهد بود که با ماهیت بازاری بورس همخوانی ندارد. در پایان خاطرنشان می‌شود در بازار خودرو علاوه بر موضوع نحوه عرضه خودرو و شیوه قیمت‌گذاری آن، موضوعات مختلف تولیدی، تجاری، فناوری و پشتیبان‌های لازم برای تولید از اهمیت بالایی برخوردار است که به‌طور هم‌زمان باید مورد توجه قرار گیرد.
