بهبود خودروسازی ایران بعد از لغو تحریم‌ها
موسسه فیچ روز گذشته در تحلیلی به بررسی چشم‌انداز ۱۰ ساله صنعت خودروی ایران پرداخت. این تحلیل وضعیت خودروسازی کشورمان طی دوره ۱۰ ساله ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۹ را پیش‌بینی و تاکید کرده که صنعت خودروی ایران در این ۱۰ سال به‌طور متوسط رشد سالانه ۴/ ۱۲ درصدی را تجربه خواهد کرد و از سال ۲۰۲۴ تولید خودرو در ایران بیش از یک میلیون دستگاه در سال می‌شود.
این موسسه به سراغ فروش قطعات خودرو هم رفته و تاکید کرده که براساس گزارش‌ها، بخش تولید قطعات خودرو در ایران با بدهی‌های کلان مواجه است، این بدان معناست که این بخش با فشار زیادی در سال ۲۰۲۰ مواجه است و بدون حمایت دولت به سختی می‌تواند خود را سر پا نگه دارد. دولت هم به دلیل مشکلات مالی نمی‌تواند از این بخش حمایت کند.در ادامه این گزارش به دلایل افت فروش و تولید خودرو پرداخته شده است. آن‌طور که این موسسه پیش‌بینی کرده شیوع کرونا، تحریم‌های آمریکا، افت قیمت نفت و بدتر شدن وضع اقتصاد از جمله عوامل این کاهش است. بر این اساس فروش خودرو در ایران طی سال‌جاری ۱/ ۲۱ درصد نسبت به سال قبل کاهش خواهد یافت. فروش خودروهای سواری در این سال با کاهش ۹/ ۲۰ درصدی و خودروهای تجاری با کاهش ۲۴ درصدی مواجه می‌شود. شیوع کرونا در کوتاه‌مدت فعالیت‌های اقتصادی در ایران را با اختلالات گسترده مواجه می‌کند. این موسسه همچنین تاکید کرده که این موسسه قبلا رشد منفی ۴/ ۰ درصدی را برای اقتصاد ایران در سال‌جاری پیش‌بینی کرده بود، اما اکنون این رقم را حدود منفی ۲/ ۲ درصد ارزیابی می‌کند.
در ادامه این گزارش آمده است که کاهش شدید قیمت نفت به همراه تحریم‌ها توانی در دولت برای حمایت از صنعت خودرو و ارائه بسته‌های محرک اقتصادی باقی نگذاشته است. درآمد نفتی ایران از نوامبر ۲۰۱۸ بالغ بر ۷۰ درصد کاهش یافته است. البته برنامه‌هایی مثل ارائه وام‌های کم‌بهره به حدود ۳ تا ۴ میلیون خانوار به اجرا گذاشته شده است، اما این برنامه‌ها چنان گسترده نیست که بتواند سطح تقاضای داخلی برای کالاهایی مثل خودرو را افزایش دهد. با توجه به این پیش‌بینی اما این موسسه تاکید کرده که در سال‌های بعد اوضاع صنعت خودروی ایران بهتر خواهد شد و تا سال ۲۰۲۹ این صنعت با رشد دو رقمی فروش مواجه می‌شود. انتظار می‌رود فروش خودرو در ایران طی سال ۲۰۲۱ با رشد ۷/ ۱۲ درصدی فروش مواجه شود که این رقم در سال ۲۰۲۲ به ۶/ ۱۴ درصد افزایش خواهد یافت. موسسه فیچ در ادامه تاکید کرده به دنبال بازگشت تحریم‌های آمریکا در سال ۲۰۱۸ شاهد فرار سرمایه‌های خارجی از صنعت خودروی این کشور بودیم. طرح‌های سرمایه‌گذاری خارجی‌ها در این صنعت لغو و پروژه‌های سرمایه‌گذاری مشترک بین خودروسازان داخلی و خارجی کنار گذاشته شد.
روند تولید خودرو در ایران طی سال ۲۰۲۰ کاهشی است، اگرچه وجود خودروهای ناقص بسیار در پارکینگ خودروسازان که به تدریج تکمیل می‌شوند مانع افت بسیار بیشتر تولید خودرو در ایران طی این سال می‌شود.
فیچ اما در بخش دیگری به وضعیت تامین قطعه در شرکت‌های خودروساز پرداخته و عنوان می‌کند که صنعت خودروی ایران در حال حاضر با مشکل کمبود قطعات لازم مواجه است. تحریم‌های آمریکا مانع مهمی در برابر دسترسی ایران به قطعات مورد نیاز صنعت خودرو است. این مساله باعث انباشت انبوهی خودروهای ناقص در پارکینگ خودروسازان شده است و افت شدید تولید خودرو در سال ۲۰۲۰ را رقم می‌زند. در ادامه عنوان شده که زنجیره‌های تامین قطعات از چین نیز به دلیل شیوع کرونا مختل شده است که باعث افت بیشتر تولید خودرو خواهد شد. پس از تحریم‌های آمریکا، چین تقریبا تنها کشوری است که به ایران قطعه خودرو صادر می‌کند. بر این اساس ما پیش‌بینی می‌کنیم تولید خودرو در ایران طی سال ۲۰۲۰ بالغ بر ۲/ ۲۹ درصد کاهش یابد و به ۶۱۰ هزار دستگاه برسد. این در حالی است که طی ۲ سال گذشته تولید خودرو در ایران تقریبا نصف شده است. در سال ۲۰۱۹ تولید خودرو در ایران ۳/ ۱۰درصد و در سال ۲۰۱۸ نیز ۸/ ۳۷ درصد کاهش یافته است.
این گزارش تحلیلی افت واردات قطعات خودرو را یکی از عوامل مهم افت تولید خودرو در ایران خوانده و تاکیدکرده که کل واردات ایران در سال ۲۰۱۸ بالغ بر ۵/ ۲۶درصد و در سال ۲۰۱۹ بالغ بر ۲۹ درصد کاهش یافته است. حدود ۳۷ درصد واردات ایران ماشین‌آلات و محصولات پیچیده صنعتی مثل قطعات خودرو است. به همین دلیل خودروسازان ایرانی نتوانسته‌اند به قطعات موردنیاز خود دست پیدا کنند و بر اساس برخی گزارش‌ها بیش از ۱۵۰ هزار خودروی ناقص در برخی کارخانه‌ها پارک شده است. با توجه به این موضوع و همچنین نظر به سطح بالای تقاضای خودرو در ایران اعتقاد داریم چنانچه تحریم‌ها برداشته شود صنعت خودروی ایران به سرعت می‌تواند موقعیت گذشته خود را به‌دست بیاورد. اما همراه با خروج شرکای اروپایی چه خودروسازانی جایگزین آنها خواهند شد؟ در این زمینه موسسه فیچ عنوان کرده که به نظر ما چین و روسیه کشورهایی هستند که از خلاء حضور شرکت‌های اروپایی استفاده کرده و در ایران‌خودرو تولید خواهند کرد. خودروسازان ایرانی هم می‌توانند برای تکمیل خودروهای ناقص خود زنجیره‌های جدید عرضه قطعات پیدا کنند. بزرگ‌ترین خودروساز روسیه، آتوواز، در دسامبر ۲۰۱۹ اعلام کرد قرار است سهام جنرال‌موتور آمریکا را در شرکت سرمایه‌گذاری مشترک خریداری کند. ما معتقدیم جدایی از جنرال‌موتور راه را برای ورود آتوواز به بازار ایران و تولید خودرو در این کشور باز خواهد کرد. این شرکت طی دو سال گذشته برای تولید خودرو در ایران ابراز تمایل کرده است. خودروسازان چینی مثل چری، لیفان، دانگ فنگ، برلیانس و هافی موتورز نیز از تمایل خود برای توسعه فعالیت‌هایشان در ایران خبر داده‌اند.
صنعت خودروی ایران و ویروس کرونا
در این گزارش تاکید شده که ویروس کرونا برای نخستین بار در ۱۹ فوریه ۲۰۲۰ در ایران گزارش شد و هنوز مهار نشده است. دولت ایران برای مقابله با این ویروس اقداماتی را انجام داد که از آن جمله، لغو پروازها، بستن مدارس، فروشگاه‌ها، بازارها و مکان‌های مذهبی بوده است. در پی این اقدامات شاخص مدیران خرید در مارس ۲۰۲۰ با افت ۳۰ درصدی نسبت به ماه قبل از آن مواجه شد.
در ادامه این گزارش آمده است که صنعت خودروی ایران نیز که تحت فشار تحریم‌ها قرار داشت اکنون با مشکل دیگری روبه‌رو شده است. با تعطیلی کارخانه‌ها در چین، واردات قطعات خودرو از این کشور مختل شد که البته موقتی بود. تعطیلی‌های اجباری در داخل و کاهش قدرت خرید مردم نیز از جمله دیگر مشکلات بود. در نتیجه این مشکلات بود که ما پیش‌بینی خود از رشد صنعت خودروی ایران را بیش از پیش کاهش دادیم. ما پیش از شیوع کرونا پیش‌بینی کرده بودیم تولید صنعت خودروی ایران در سال ۲۰۲۰ بالغ بر ۷/ ۷ درصد کاهش یابد اما اکنون انتظار داریم این صنعت با افت تولید ۱/ ۲۱درصدی در سال ۲۰۲۰ مواجه شود.
