گزارشی از سرمایه گذاری در احداث سردخانه

شاید برای شما هم این پرسش مطرح شده باشد که چگونه تولیدات کشاورزی و دامی مازاد بر نیاز بازار مصرف برای مدت زمان طولانی‌تری نسبت به زمان طبیعی آن نگهداری می‌شود و چه فرآیندی انجام می‌شود تا این‌گونه تولیدات بتوانند با کمترین میزان ضایعات و با همان تازگی اولیه به دست مصرف‌کنندگان برسند.

به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از دریک آنلاین، پاسخ این پرسش را باید در صنعت سردخانه‌داری جست‌وجو کرد؛ صنعتی که در ایران دارای قدمتی تقریباً ۵۰ساله است و نقش بسیار زیادی در تأمین به موقع مایحتاج غذایی جمعیت کشور ایفا می‌کند.

وضعیت عرضه

حدود ۴۰ درصد ظرفیت سردخانه‌ها در استان تهران واقع شده است که به‌طور میانگین این واحدها با ۷۰ درصد از ظرفیت خود به فعالیت مشغول هستند.

تعداد سردخانه‌های موجود و فعال در سطح استان تهران حدود ۷۰ عدد می باشد و اکثر این سردخانه‌های بزرگ وابسته به نهادها و موسساتی مانند شهرداری، بنیاد مستضعفان و وزارت بازرگانی هستند و تعدادی نیز که حدود ۴۰ سردخانه کوچک است، در مالکیت بخش‌خصوصی قرار دارند.

وضعیت موجود و اختلاف با استانداردهای جهانی

سیدمهدی کشاورز، رئیس اتحادیه صنف انبارداران و سردخانه‌های تهران در این زمینه می گوید اگر بخواهیم شرایط و استانداردهای رایج در جهان و به‌خصوص اروپا را در نظر بگیریم وجود این تعداد بسیار کم و ناچیز است و حداقل باید حدود ۲۰۰ سردخانه در تهران داشته باشیم اما به لحاظ شیوه سنتی و مشکلاتی که در راه تولید محصولات کشاورزی و دامی وجود دارد و همچنین رکودی که در این چند سال با آن مواجه هستیم از تمام ظرفیت این تعداد موجود نیز بهره‌برداری نمی‌شود و این واحدها اکثرا خالی هستند که باعث ضرر آنها می‌شود.

وی در مورد وجود یکی از مشکلات کشور که ذخیره‌سازی نامناسب محصول هنگام افزایش تولید است و راه‌حلی که توسط این واحدها می‌توان به مقابله با آنها برخاست، گفت: در حال حاضر در بسیاری از محصولات ما مشکلاتی را در سطح جامعه داریم.

به‌عنوان مثال در مورد محصول سیب‌زمینی گاهی کشاورزان و تولیدکنندگان به دلیل افزایش کشت و نداشتن بازار مصرف و همچنین عدم وجود امکانات مناسب برای نگهداری آنها شاهد فاسد شدن و از بین رفتن محصولات‌شان هستند و این امر باعث کاهش کشت این محصول در دور بعد شده و در نتیجه با افزایش قیمت آن مواجه می‌شویم. این اتفاق اگر با داشتن اطلاعات دقیق از میزان ظرفیت خالی سردخانه‌ها، انبارها و برنامه‌ریزی دقیق برای انتقال آنها به این مراکز همراه باشد از وارد شدن خسارات سنگین به کشاورزان جلوگیری می‌کند.

انواع سردخانه

رئیس اتحادیه صنف انبارداران و سردخانه‌های تهران درمورد انواع سردخانه‌ها و قابلیت‌های آنها نیز گفت: در حال حاضر دو نوع سردخانه در کشور داریم. یکی سردخانه‌های بالای صفر درجه و دیگری زیر صفر درجه است. سردخانه‌های بالای صفر درجه برای نگهداری میوه، سبزی، گل و خشکبار به کار برده می‌شوند و در سردخانه‌های زیرصفر درجه نیز مواد پروتئینی از جمله گوشت مرغ، ماهی و خرما نگهداری می‌شود.

وی درباره زمان نگهداری کالاها در سردخانه‌ها نیز گفت: معمولاً از زمان ورود این محصولات به سردخانه‌ها تا زمان خارج شدن آنها زمان زیادی سپری نمی‌شود، اما به‌طور متوسط این زمان از دو ماه تا پنج ماه و متناسب با بازار مصرف آنها تعیین می‌شود که در حال حاضر اکثر سالن‌های سردخانه‌ها در اجاره بنکداران مواد‌غذایی و تجار عمده واردکننده قرار دارد.

هزینه های راه اندازی و نگهداری

وی علت اینکه در این بخش سرمایه‌گذاری کافی صورت نگرفته است و همچنان به تعداد بیشتری از این نوع سردخانه‌ها نیازمند هستیم نیز گفت: برای ایجاد یک سردخانه ۱۰ هزار تنی بالغ بر ۱۰ تا ۱۵ میلیارد تومان سرمایه نیاز است. کشاورز یکی از مهم‌ترین عوامل مؤثر بر بالا رفتن هزینه‌های این‌گونه مراکز را هدفمند شدن یارانه‌ها اعلام کرد و افزود: در حال حاضر یک سردخانه ۲۰ هزار تنی در طول روز برای مرطوب نگه داشتن میوه‌ها به ۸۰ هزار لیتر آب در روز نیاز دارد و همچنین برای ایجاد یک فضای برودتی مناسب نیز به‌طور متوسط ماهانه ۸ تا ۱۵ میلیون تومان هزینه برق خواهد داشت.

تجربه سردخانه داری

حمید فروتن یکی از افرادی است که در استان گیلان به کار سردخانه‌داری مشغول است. وی که از باغداران این منطقه هم است، همزمان با فعالیت در بخش کشاورزی و تولید مرکبات و با احساس نیاز به وجود مرکزی برای حفظ و نگهداری محصولات باغی خود در سال ۱۳۸۵ اقدام به ایجاد سردخانه‌ای در زمینی به وسعت ۵ هزار متر مربع کرد.

این سردخانه دومنظوره دارای ظرفیت ۳هزار تن انواع محصولات باغی و قابلیت نگهداری ۳۰هزار عدد سبد ۲۰کیلویی و دارای شش سالن بالای صفر درجه و یک سالن زیر صفر درجه و یک باسکول ۵۰تنی دیجیتال است که با سرمایه اولیه ۴میلیارد ریال احداث شد.

از پرتقال تا ماهی و سیب

در ابتدای تاسیس این مرکز بیشتر فعالیت‌های سردخانه، پذیرش و نگهداری محصولات درختی همچون پرتقال، نارنگی و نارنج بود که در همان منطقه تولید می‌شد. در فاز بعدی و شروع به کار سوله زیر صفر آن خدمات‌رسانی به ماهیگیران جهت نگهداری انواع ماهی و همچنین مرغداران منطقه نیز به فعالیت‌های این مرکز افزوده شد. همراهی شورایاران محلی و شهردار منطقه برای توسعه راه مواصلاتی این سردخانه یکی از بزرگ‌ترین اقداماتی بود که برای رشد و توسعه این مرکز اهمیت بسزایی داشت.

همچنین مساعدت سازمان آب و فاضلاب منطقه و اداره برق برای تکمیل تاسیسات مورد نیاز، شرکت را در رسیدن به برنامه‌ها و طرح‌های اولیه یاری کرد. همزمان با فعالیت این مرکز خدمات‌دهی به کشاورزان استان‌های همجوار نیز در دستور کار قرار گرفت و در مقاطعی حتی سیب‌کاران آذربایجانی نیز برای سپردن محصولات‌شان به این سردخانه با آقای فروتن قراردادهایی را منعقد کردند.

دانش نگهداری محصولات

حمید فروتن پیرامون این مسئله که چه عواملی به ماندگاری بهتر محصولات کشاورزی در مرحله انبارداری و سردخانه‌داری کمک می‌کند، معتقد است: برای اینکه محصولات باغی را بتوان در دوره زمانی طولانی‌تری نگهداری کرد بدون آنکه از کیفیت ظاهری و طعم آن کاسته نشود عوامل بسیار زیادی دخیل هستند.

اطلاع از این عوامل از زمان برداشت محصول تا زمان بسته‌بندی نهایی برای ارسال به مراکز فروش و مصرف می‌تواند در کاهش حجم ضایعات کمک شایانی کند. وی در ادامه توضیح می‌دهد: درباره محصولی مانند پرتقال اطلاع از زمان دقیق برداشت این محصول، همچنین آگاهی از چینش صحیح و اصولی آنها از درختان باعث می‌شود جلوی فسادپذیری ۳۰ درصد محصول قبل از رسیدن به مکان‌های نگهداری گرفته شود.

فروتن همچنین درباره نگهداری محصولاتی مانند سیب نیز می‌گوید: سیب از میوه‌هایی است که نگهداری آن در سردخانه معمول است و در صورتی‌که هنگام برداشت و در مدت نگهداری دقت و مراقبت‌های لازم صورت گیرد، می‌توان در تمام فصول سال این میوه تازه را به بازار عرضه کرد.

هنگام برداشت باید دقت شود که میوه کاملا رسیده نباشد چون تجربه ثابت کرده است میوه‌هایی که در زمان چیده شدن به طور کامل نرسیده باشند را در مدت‌زمان طولانی‌تری می‌توان نگهداری کرد؛ هرچند عطر و بوی طبیعی‌ را که در میوه‌های کاملا رسیده می‌توانیم حس کنیم در این محصولات کمتر به چشم خواهد خورد. در حال حاضر معمولا سیب‌هایی با قطر ۵۵ تا ۷۵ میلیمتر را در سردخانه نگهداری می‌کنیم.

وی عوامل موثر در تازگی و ماندگاری بیشتر محصولات باغی را که در سردخانه نگهداری می‌شوند کم و محدود کردن تنفس و سایر فعالیت‌های حیاتی میوه، محدود کردن فعالیت باکتری‌ها، قارچ‌ها به منظور جلوگیری از فساد آنها، جلوگیری از تغییرات سریع کیفی میوه از قبیل: تغییر رنگ، رسیدگی بیش از حد و نرم شدن میوه و در آخر نگهداری در رطوبت نسبی بالا به منظور کاهش تبخیر و حفظ طراوت میوه‌ها عنوان می‌کند.

رعایت استانداردها

فروتن همچنین یکی از شیوه‌های بسیار موثر در حفظ تازگی و طراوت محصولات در سردخانه‌ها را رعایت بسته‌بندی در جعبه‌ها و کارتن‌های در نظر گرفته شده برای ارسال به بازار مصرف می‌داند و معتقد است این چیدمان باید به‌گونه‌ای باشد که هوای مطلوب و یک‌دست به‌صورت متناسب در تمام سطوح این محصولات قابل انتشار باشد.

وی مناسب‌‌ترین حالت استفاده از فضای اتاق‌های نگهداری سردخانه را معادل ۲۰۰ تا ۲۵۰کیلوگرم در هر متر مکعب ذکر و تاکید می‌کند که فاصله سطح بالایی جعبه‌ها نیز نباید از سقف ۶۰سانتی‌متر و از دیوارها ۱۵سانتی‌متر کمتر باشد.