خاتمی و احمدی‌نژاد به چه‌کسانی نشان‌دولتی دادند؟

به گزارش تسنیم، نشان های دولتی که تصویب و اعطای شان به خدمتگزاران نظام و همچنین شخصیت های برجسته فرهنگی و هنری، کشوری و لشگری به عهده رییس جمهور است، طی چند دوره گذشته ریاست جمهوری همواره محل بحث و تحلیل های سیاسی بوده است. بر اساس قانون اساسی جمهوری اسلامی هر رییس جمهوری می تواند در طول دوره خدمت خویش هرساله به 45 نفر نشان های عمومی و تخصصی درجه یک، دو و سه اعطا کند. رؤسای جمهور معمولاً از حداکثر تعداد نشان هایی که می توانند اعطا کنند، استفاده می کنند و با این حال به دلیل اینکه تعداد این نشان ها و حوزه تخصصی شان بالا است، معمولاً در سال آخر دوره فعالیت هر رییس جمهور، میزان اعطای این نشان ها روند فزاینده ای به خود می گیرد.

به همین دلیل نیز در هر دوره، سال پایانی فعالیت رییس جمهور به سال پرخبر و حاشیه ای در خصوص اعطای نشان ها تبدیل می شود. قبل از اینکه به بحث های سیاسی و حاشیه ای در این خصوص بپردازیم بهتر است بیشتر با ماهیت این نشان ها آشنا شویم.

عالی ترین نشان جمهوری اسلامی، نشان انقلاب اسلامی است که تنها به رؤسای جمهور اعطا می شود. سایر نشان ها را رییس جمهور به پیشنهاد وزرای ذی ربط و تصویب هیأت وزیران، اعطا می کند. نشان های "استقلال"، "آزادی" و "جمهوری اسلامی" نیز همچون نشان انقلاب اسلامی، در سطح نشان های عالی به شمار می روند. اما بعد از این نشان، نشان های تخصصی و عمومی قرار دارند که عبارتند از: نشان های تخصصی دانش، پژوهش، لیاقت و مدیریت، عدالت و نشان های عمومی سازندگی، خدمت، کار و تولید، شجاعت، ایثار، تعلیم و تربیت، فرهنگ و هنر و ادب پارسی.

مسئله ای که باعث سروصدا و گاه انتقادهای تند از عملکرد رؤسای جمهور در ارائه این نشان ها می شود تنها به اعطای این نشان ها مربوط نیست؛ بلکه مسئله اعطای جوایز نقدی است که همواره به همراه این نشان ها به افراد معرفی شده، اهدا می شود.

در طول تاریخ انقلاب میزان جوایز نقدی نشان ها در حال تغییر بوده است و سعی بر این بوده که در کارگروه های مختلف میزان این جوایز کاهش یابد. در سال 1373 قانون برای نشان های تخصصی و عمومی درجه یک، یک صد سکه بهار آزادی، نشان های تخصصی و عمومی درجه دو، پنجاه سکه بهار آزادی و نشان های تخصصی و عمومی درجه سه سی سکه بهار آزادی در نظر گرفت. 7 سال بعد برای دومین بار این آئین نامه دستخوش تغییرات شد و برای این نشان ها به ترتیب 50 سکه بهار آزادی، 30 سکه و 20 سکه در نظر گرفتند. در آخرین تجدید نظر، میزان جوایز رشد صعوی به خود گرفت و برای نشان عالی «استقلال» و «آزادی» 200 سکه بهار آزادی، نشان های تخصصی و عمومی درجه یک 100 سکه بهار آزادی، نشان های تخصصی و عمومی درجه دو 75 سکه بهار آزادی و برای نشان های تخصصی و عمومی درجه سه 50 سکه بهار آزادی در نظر گرفته شد.

اگر اعطای نشان ها در دولت های هشتم تا دهم با حاشیه هایی همراه بوده و همواره منتقدانی نیز داشته است که این انتقادات بیشتر به دلیل ماهیت اقتصادی نشان ها بوده است، عده ای بر این باور بوده اند در شرایط اقتصادی موجود در کشور در سال آخر فعالیت دولت دهم و حتی در سال آخر فعالیت دولت اصلاحات، این نشان ها نباید به این وفور به افراد خاص ارائه می شد.

اما جنجال ها حول محور اعطای نشان های دولتی از کجا آغاز شد؟ شاید در وهله اول به نظر برسد، ماجرا از 20 اسفند سال 91 و اعطای نشان درجه یک فرهنگ و هنر به اسفندیار رحیم مشایی یار دیرینه محمود احمدی نژاد آغاز شده باشد.

البته در سال 84 هم حجت الاسلام سید محمد خاتمی رییس جمهور وقت در مراسمی از 15 تن از شخصیت هایی که باید نشان های دولتی را دریافت می کردند تقدیر کرد و همین مسئله باعث شد محمد رضا رحیمی رییس دیوان محاسبات مجلس شورای اسلامی از اعطای برخی از این نشان ها انتقادکرده خواستار بازگردانده شدن این هدایا به دولت شود. رحیمی در آن سال با ارسال نامه ای به مقامات مسئول، اعطای نشان دولتی به برخی دولت مردان گذشته در دوران ریاست جمهوری خاتمی را غیرقانونی دانسته و خواستار بازگرداندن هدایا به خزانه دولت شده بود. در این نامه که ظاهراً برای آقای خاتمی نیز ارسال شده بود، برخی دولت مردان سابق که نشان دولتی دریافت کرده اند به فساد مالی متهم شده بودند.

هدف اصلی نامه اما انتقاد به مشی خاتمی در اعطای نشان های دولتی به این افراد نبود چنان که هیچ نامی هم از افراد مد نظر رییس دیوان محاسبات نبود. هدف اصلی بازگردانده شدن این هدایا به دولت بود چرا که از افرادی که به اعتقاد دیوان محاسبات دارای پرونده مفاسد اقتصادی بودند، خواسته شده بود هدایای خود را عودت دهند. چند نفر در سال پایانی دولت نشان هایی دریافت کردند که بیشترین جنجال های تبلیغاتی روی آن ها بود؛ یکی از آنان علی دایی فوتبالیست معروف کشورمان و تعداد دیگری از مسئولان قبلی دولت از جمله کسانی بودند که اهدای نشان دولتی به آن ها با انتقاد رو به رو شد.

البته در آن زمان نیز رییس جمهور وقت واکنشی به این انتقادات نشان نداد و این مسئله تا روز بیستم اسفند ماه سال 91 دیگر جنبه رسانه ای پیدا نکرد.

جدول نشان هایی که خاتمی در روزهای پایانی فعالیت خود در سال 84 اعطا کرد:

از نکات این لیست، اعطای نشان استقلال به مهندس میرحسین موسوی است. براساس ماده 3 آئین نامه اعطای نشان های دولتی، نشان «استقلال» به کسانی اعطا می شود که با قبول مسئولیت های مهم، تلاش همه جانبه در تبیین اصول و مواضع، ابتکارات شایان توجه در نیل به خودکفایی و استقلال در زمینه های مختلف، رهانیدن نظام از خطرات احتمالی، کمک به اشاعه جهانی مبانی فکری انقلاب اسلامی و خدمات ارزنده دیگر در مقاطع حساس و سرنوشت ساز، برای به ثمر رساندن اهداف مقدس نظام جمهوری اسلامی ایران نقش اساسی ایفا کرده­ اند.

بر اساس آیین نامه اعطای نشان های دولتی، اعضای کمیسیون بررسی اعطای نشان های دولتی شامل وزیر کشور، وزیر امور اقتصادی و دارایی، وزیر علوم، تحقیقات و فناوری، وزیر دادگستری، معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی، وزیر راه و شهرسازی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، معاون رئیس جمهور و رئیس بنیاد شهید و امور ایثارگران، معاون علمی و فناوری رئیس جمهور و رئیس دفتر رئیس جمهور است. همچنین دفتر اعطای نشان های دولتی مستقر در دفتر رییس جمهور مسئول هماهنگی امور مربوط به اعطای نشان ها و اجرای این آیین نامه در بخش مربوط به وظایف دفتر است.

عمده ترین وظایف دفتر اعطای نشان های دولتی شامل انجام همهٔ امور مربوط به طراحی، جنس ساخت و نگهداری نشان، دریافت پیشنهاد اعطای نشان از وزارتخانه های ذی ربط، تنظیم و تکمیل پرونده های مربوط، انجام مقدمات صدور حکم نشان، برگزاری مراسم رسمی، پیگیری دعاوی مربوط به استفاده غیرمجاز از نشان و هرنوع جعل در آن و پرداخت مزایای نشان به دارندگان آن، طبق این آیین نامه است. به همین دلیل است که برخی انتقاد ها به چرایی اعطای نشان دولتی به وزرای دولت صورت گرفته است، چرا که منتقدان اعتقاد دارند هیئت وزرا نباید از امکان حضور در کمیسیون بررسی اعطای نشان های دولتی برای خود استفاده کنند و باید دید وزرای پیشنهادی در وضعیت پیچیده اقتصادی فعلی در سال 92 آیا شایسته دریافت چنین نشان هایی بوده اند؟

به گزارش تسنیم، بیشترین تعداد اهدای نشان در دولت احمدی نژاد، به خانواده های شهدا و جانبازان تعلق داشته به طوری که در 3 سال ابتدایی دولت دوم وی از 55 دفعه ای که نشان اهدا شده، 30 مورد آن به خانواده های شهدا، ایثارگران و جانبازان تعلق داشته.

علاوه بر این در این دولت تنها یک بار نشان عالی اهدا شده که دریافت کننده آن بشار اسد رئیس جمهور سوریه بوده است.

به گزارش تسنیم، جدای از حرف و حدیث هایی که درخصوص اعطای نشان ها در پایان دولت خاتمی وجود دارد، ماجرای نشان های دولتی در دولت دهم تنها به اعطای نشان به اسفندیار رحیم مشایی ختم نشد. روز 22 خرداد 92 یعنی دو روز مانده به برگزاری انتخابات ریاست جمهوری یازدهم محمود احمدی نژاد به 12 نفر از همکاران خود در دولت نشان خدمت داد.

این مسئله در آن زمان که رسانه ها مشغول بازتاب دادن فضای عمومی کشور و انتخابات ریاست جمهوری بودند، بازتاب زیادی پیدا نکرد اما تغییر دولت بهانه ای شد تا دوباره به اعطا شدن این نشان ها پرداخته شود و از اینکه رییس جمهور در روزهای پایانی عمر دولت به همکارانش نشان هایی می دهد که برای هرکدام از وزرا بین 50 تا 100 سکه بهار آزادی منابع مالی دارد، انتقادات شدیدی در پی داشت.