استدلال عجیب؛ سود پتروشیمی ها نباید زیاد باشد!

اقتصاد آنلاین – اکرم شعبانی؛ مواد شوینده به عنوان یکی از پرمصرف‌ترین مواد قابل استفاده در منازل و ادارات، اکنون با مساله افزایش قریب الوقوع قیمت روبروست. از همین رو رییس هیات مدیره انجمن صنایع شوینده چند روز پیش اعلام کرد که به دلیل گران شدن مواد اولیه داخلی و خارجی و همچنین افزایش دستمزد کارگران در چند ماه گذشته، تصمیم گرفته شد بعد از ماه رمضان قیمت شوینده‌ها را افزایش دهیم تا برای تولید کننده‌ها صرفه اقتصادی داشته باشد.

شاید کمتر کسی با صحبت از شوینده‌ها به وضعیت پتروشیمی‌ها و نقش آنها در تولید این مواد فکر کند. صنایع شیمیایی یکی از بزرگترین انواع صنایع تولیدی در کشورهای توسعه یافته یا در حال توسعه به شمار می‌آیند، به طوری که طیف وسیعی از محصولاتی که به طور روزمره در همه جنبه‌های زندگی مورد استفاده قرار می‌گیرند؛ در این صنایع تولید می‌شود. 

برخی از محصولات صنایع شیمیایی مانند مواد شوینده و صابون‌ها، مواد ضدعفونی کننده، عطرها و اسیدهای معدنی از جمله محصولاتی است که اگرچه روزانه با آنها سر و کار داریم ولی کمتر کسی از وجود مواد پتروشیمیایی در آنها اطلاع دارد. در سال‌های اخیر، شوینده‌های مصنوعی مبتنی بر نفت اهمیت فزاینده‌ای پیدا کرده‌اند. آنها قدرت شویندگی بیشتری از نظر هزینه نسبت به شوینده‌های مبتنی بر چربی ارائه می‌دهند. با توجه به کمبود جهانی چربی‌ها و روغن‌ها و افزایش تقاضا برای آنها به عنوان غذا، شوینده‌های مبتنی بر چربی نسبت به شوینده‌های پتروشیمیایی تولید کمتری دارند. 

اکنون افزایش جهانی قیمت مواد نفتی و صنایع پتروشیمی، همزمان با افزایش تقاضای آن در بین کشورهای مختلف با توجه به تحریم‌های نفتی روسیه از سوی برخی کشورها و اعلام تحریم قریب‌الوقوع از سوی اتحادیه اروپا به شکل آشکاری بر افزایش قیمت مواد شوینده اثرگذار بوده است، به تبعیت از افزایش قیمت مواد پتروشیمی در سراسر دنیا، ایران هم از این روند تاثیر پذیرفته است.

این در حالی است که اخیرا طرح مساله عوارض صادراتی بر برخی مواد پتروشیمی – اگرچه هنوز اجرایی نشده است – به گفته وضع کنندگان این طرح به دلیل افزایش قیمت دلار و افزایش سود شرکت‌های پتروشیمی مطرح شده است. اما اشاره به این نکته ضروری است که اجبار دولتی چه از سمت تولیدکنندگان مواد شوینده و چه از سمت وضع کنندگان عوارض صادراتی تنها با استدلال افزایش سودآوری شرکت‌های پتروشیمی در یک اقتصاد آزاد پذیرفتنی نیست.

در برخی اظهارنظرها به این مساله اشاره شده است که درخواست برای افزایش قیمت مواد شوینده به دلیل افزایش قیمت مواد اولیه داخلی و خارجی و همچنین افزایش دستمزد کارگران است و از همین رو به درخواست خودسرانه تولیدکنندگان در افزایش قیمت‌ها اعتراض شده است.

در این رابطه باید به این نکته اشاره کرد که در اقتصاد تحریمی ایران، جهش یکباره پایه‌های حقوقی در شرایطی که هشدارهای بسیاری هم نسبت به مورج تورمی پس از آن داده شده بود را باید عاملی در این راستا دانست. سال گذشته شورای عالی کار در حالی رای به افزایش ۵۷ درصدی دستمزد داد که کارفرمایان، نسبت به پیامدهای تورمی این تصمیم و ریزش شدید نیروی کار هشدارهای زیادی دادند؛ اکنون که تبعات افزایش حداقل دستمزدها در افزایش قیمت کالاها نمودار شده، مخالفان با افزایش قیمت‌ها تلاش دارند تا هزینه تصمیمات دولتی را به بخش خصوصی تحمیل کنند.

در شرایط کنونی که افزایش قیمت نفت و مواد پتروشیمی سراسر جهان را به یک اندازه تحت تاثیر قرار داده، افزایش قیمت مواد شوینده هم به عنوان تبعاتی از این مساله ناگزیر اتفاق خواهد افتاد، اما مسئولان دولتی در داخل ایران، تلاش می کنند تا قیمت‌ها را با دستوراتی جدید و بعضا حتی به قیمت ورشکستگی واحدهای تولیدی ثابت نگهدارند.