خوش بینی های بازار انرژی با امید به رفع تحریم ها
«مرکز مطالعات بین‌المللی و راهبردی» گزارش داده که توافق در زمینه برجام و رفع تحریم‌های نفتی ایران در هفته‌های آینده صورت می گیرد و نفت خام ایران به بازارهای جهانی روانه می‌شود؛ اوپک نیز امیدوار است بهبود اوضاع اقتصادی جهان اضافه شدن تولید ایران به بازار را جذب کند.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از ایرنا؛ «مرکز مطالعات بین المللی و راهبردی»* در تحلیلی با خوش بینی به نتیجه مذاکرات وین نگریسته و یکی از پیامدهای نشست های برجامی را بازگشت پرقدرت ایران به بازار جهانی نفت ارزیابی کرده است. در این گزارش تحلیلی تاکید شده است که مذاکرات می‌تواند موجب لغو تحریم‌هایی شود که از سال ۲۰۱۸ صادرات نفت ایران را متوقف کرد. براین اساس اگر در ماه آینده توافق صورت بگیرد ایران می‌تواند صادرات نفت خود را در نیمه دوم سال جاری و تا سال ۲۰۲۲ افزایش دهد. بازگشت ایران ممکن است بازار کشورهای صادرکننده نفت (و اوپک پلاس) را به هم بزند. اما در حال حاضر به نظر می‌رسد مجمع تولیدکنندگان نسبت به این قضیه کمتر نگران است زیرا احتمال می دهد پس از یک سال کرونایی حرکت چرخ های اقتصاد جهان، به اندازه کافی تقاضا را افزایش خواهد داد.
به صورت خلاصه در این گزارش آمده است:
دور پنجم مذاکراتِ احیای توافق هسته‌ای ایران (یا برجام) از ۲۴ می در وین آغاز شد. «حسن روحانی» در تاریخ ۲۰ ماه می اظهار داشت که رئوس توافق از جمله لغو تحریم‌های ایالات متحده در بخش‌های نفت، بانکی، پتروشیمی و حمل و نقل و همچنین صنعت بیمه حاصل شده است. اما دو طرف هنوز در حال مذاکره در مورد مراحل پیچیده‌تر هستند.
پیش بینی زمان توافق نهایی دشوار است. در ۲۴ ماه می، با تمدید یک ماهه توافق فنی ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی یکی از موانع برداشته شد. همچنین انتخابات ریاست جمهوری ایران مهمترین تابلوی راهنما است که در ۱۸ ژوئن برگزار می شود، بنابراین زمان نهایی شدن توافق تا قبل از انتخابات کوتاه است.
این گزارش با بیان اینکه ایران در حال حاضر بشکه‌های نفت بیشتری را نسبت به قبل صادر می‌کند، افزود ایران در ماه های اخیر حجم تولید و صادرات نفت خود را افزایش داده است؛ ضمن آنکه تاکنون با روش های گوناگون تحریم ها را نیز دور زده است.
هنگامی که دولت ترامپ در ماه می ۲۰۱۸ از برجام خارج شد، تحریم‌های ایران را اعمال کرد و درنتیجه تولید و صادرات نفت ایران به اروپا و آسیا به شدت کاهش یافت. اکنون موسسه «کپلر» (شرکت اطلاعات انرژی و ردیابی نفتکش‌ها) صادرات نفت خام و میعانات گازی ایران در چهار ماه نخست سال جاری میلادی را به طور متوسط ۷۲۷ هزار بشکه در روز ارزیابی کرد. «اس اند پی گلوبال پلاتس» نیز صادرات نفت خام و میعانات کنونی ایران را در حدود ۸۰۰ هزار بشکه در روز بیان داشت. براساس برآوردهای «سیتی گروپ»، ایران همچنین ۶۵ میلیون بشکه نفت خام بر روی دریا ذخیره کرده که انتظار می رود در صورت لغو تحریم‌ها بتواند به سرعت بازار آن را پیدا کند.
این گزارش تاکید دارد: تجربه گذشته نشان می‌دهد که در صورت لغو تحریم‌ها، ایران قادر خواهد بود به سرعت تولید و صادرات خود را افزایش دهد. هنگام برجام در دسامبر ۲۰۱۵، در ظرف هشت ماه ایران تولید نفت خام را از ۲.۸ میلیون به ۳.۷ میلیون بشکه در روز رساند. در سال جاری هم الگویی مشابه می‌تواند تکرار شود. در صورت توافق در ماه آینده نیز صادرات نفت ایران به سرعت افزایش می‌یابد. سیتی گروپ تخمین می‌زند که در ماه جولای و آگوست صادرات ایران می‌تواند ۵۰۰ هزار بشکه در روز افزایش پیدا کند. همچنین افزایش یک میلیون بشکه در روز تولید نفت خام تا سه ماهه اول سال ۲۰۲۲ نیز عملی به نظر می‌رسد.
پیش از توافق جدید با ایران، گزارش‌هایی مبنی بر آماده سازی پالایشگاه‌های اروپایی و آسیایی برای افزایش واردات نفت خام از ایران منتشر شده است. شرکت ها و پالایشگاه های هندوستان، ژاپن و چین از جمله این بنگاه ها هستند.
طبق تحلیل نویسنده گزارش، اگرچه برای کشورها و تولیدکنندگان اوپک، بازگشت بشکه‌های نفت ایران به بازار یک چالش است، اما آن ها تغییری در مدیریت بازار ایجاد نکرده اند. با وجود کاهش تولید که اعضای تولیدکننده نفت در قالب اوپک پلاس انجام داده اند اما تقریبا همه تولیدکنندگان برای افزایش تولید خود برنامه ریزی کرده اند زیرا برآوردها حکایت از آن دارد که در چند ماه آینده افزایش سفرهای هوایی و جاده‌ای در ایالات متحده و اروپا و تحرک اقتصادی در دوره کنترل همه گیری کرونا به صادرکنندگان اطمینان بیشتری می‌دهد که بازار می‌تواند همه بشکه‌های نفت اضافی را جذب کند.
گزارش تاکید دارد: وزرای اوپک احتمالاً نسبت به افزایش تولید ایران نگرانند اما تا زمانی که اثر آن ثابت نشود نیازی نمی بینند وارد عمل شوند. در واقع، بازار به اندازه کافی قوی است که ظرف چند ماه بشکه‌های ایرانی را نیز بدون دردسر جذب کند. با وجود این، لغو تحریم‌ها علیه ایران می‌تواند چالش‌هایی را برای اوپک در حین ورود به سال ۲۰۲۲ ایجاد کند و باعث شود این سازمان ثابت نگه داشتن تولید را در نیمه دوم سال مورد بررسی قرار دهد.
طبق این تحلیل، بهترین دارو برای کشورهای اوپک بهبود مداوم تقاضا است؛ دارویی که به اندازه کافی برای جذب افزایش تولید ایران و همچنین سایر اعضای گروه قوی باشد. در شرایط کنونی گویا اوپک با خط سیر بازار راحت است و اطمینان دارد که می‌تواند بازگشت بالقوه بشکه‌های نفت ایران را مدیریت کند.
*اندیشکده «مرکز مطالعات بین المللی و راهبردی» (CSIS) یک مرکز پژوهشی غیرانتفاعی است که به مهم ترین چالش های جهان می پردازد. این مرکز در سال ۱۹۶۲ تاسیس شد و هدف خود را ارایه تفسیری از دورنمای امنیت ملی آمریکا بیان می کند.
