راه‌حل گازی خاموشی ها
موج جدید خاموشی‌ها در کشور بار دیگر شرایطی بحرانی در بخش انرژی ایجاد کرده است و بسیاری از مسوولان صنعت برق کشور، یکی از دلایل اصلی این خاموشی‌ها را مرتبط با استخراج ارزهای دیجیتال اعلام می‌کنند.
روشی که هم به شرکت‌های نفتی کمک می‌کند تا از گازهای همراه درآمدزایی کنند و هم به استخراج‌کنندگان منبع انرژی ارزان‌تری پیشنهاد می‌کند. با بررسی تجربه آمریکای شمالی در این زمینه که چندان هم فرآیند پیچیده و دشواری ندارد، می‌توان نتیجه گرفت که در ایران نیز با توجه به مشعل‌سوزی فراوان صنعت نفت، می‌توان از گازهای همراه برای تامین برق مورد نیاز ماینرهای بیت‌کوین استفاده کرد تا به این ترتیب هم فشار بر شبکه برق کاهش یابد و هم شاهد توقف خاموشی‌ها باشیم و هم صنعت نفت از گازهای بلااستفاده خود درآمد خوبی کسب کند.
استخراج بیت‌کوین به جای مشعل سوزی
به گزارش خبرگزاری رویترز، در بخش‌های نفت‌خیز امتداد کوه‌های راکی و دشت بزرگ آمریکا کامیون‌های زیادی حضور دارند تا با استفاده از گاز طبیعی چاه‌های نفتی، آن را در همان نقطه به برق تبدیل کنند. این کامیون‌ها حامل لوله‌ها، ژنراتورها و رایانه‌ها هستند و به آنها «سکوهای ماینینگ» می‌گویند، البته این سکوهای ماینینگ برای استخراج نفت آنجا نیستند، بلکه آمده‌اند تا از گاز طبیعی ناخواسته و سرگردان شرکت‌های نفتی استفاده کنند تا از این طریق گنج دیگری را استخراج کنند: ارزهای دیجیتالی مانند بیت‌کوین.
ارزهای دیجیتال کوین‌های مجازی هستند که بدون دخالت و حمایت هیچ شخص ثالثی کار می‌کنند و این روزها به بهانه‌های مختلفی در سراسر جهان، سرخط اخبار را از آن خود کرده‌اند. استخراج ارزهای دیجیتالی مانند بیت‌کوین که از روش اثبات کار (Proof-of-Work) استفاده می‌کنند، به مقادیر زیادی برق گران نیاز دارند. حالا در ایالات متحده ابررایانه‌هایی که محاسبات پیچیده مورد نیاز فرآیند استخراج را انجام می‌دهند در این کامیون‌ها قرار گرفته‌اند و ماینرهای بیت‌کوین به شکل فزاینده‌ای این سکوهای ماینینگ را به مناطق نفتی می‌فرستند تا با یکی از ارزان‌ترین راه‌های ممکن برای به دست آوردن انرژی مورد نیازشان استخراج ارزهای دیجیتال را انجام دهند. البته این سایت‌های نفتی غالبا هیچ خط لوله‌ای برای انتقال گاز به بازار ندارند و به همین دلیل مجبورند که غالبا در فرآیندی که به مشعل‌سوزی معروف است، این گازهای آلاینده را بسوزانند یا مستقیما به عنوان متان در جو زمین رها کنند که این گزینه هم اثرات بسیار مخرب زیست‌محیطی به همراه دارد.
استیو دگنفلدر، از مدیران ارشد شرکت نفت و گاز کرکوود (Kirkwood) که اتحادی با ماینرهای بیت‌کوین تشکیل داده است می‌گوید که حجم گاز موجود در بسیاری از میدان‌های نفتی بسیار کمتر از آن است که ساخت خط لوله برای انتقال آن توجیه اقتصادی داشته باشد. با توجه به چنین شرایطی و فشارهای سرمایه‌گذاران و مقامات دولتی بر شرکت‌های نفتی برای کاهش انتشار کربن، حالا این شرکت‌ها ترجیح می‌دهند گاز خود را به استخراج‌کنندگان ارزهای دیجیتال بفروشند تا از این طریق هم کسب درآمد کنند و هم از آلایندگی بیشتر جلوگیری کنند. گزارش رویترز عنوان می‌کند که گاه این تولید‌کنندگان نفتی حتی به صورت رایگان گاز را در اختیار ماینرهای بیت‌کوین قرار می‌دهند. دگنفلدر همچنین با ماینرهای شرکت فعال در حوزه انرژی و فناوری ای‌زد بلاک‌چین (EZ Blockchain) همکاری می‌کند تا بتوانند گاز تامین کنند و او حالا درباره موضع شرکت‌های نفتی نسبت به این مساله می‌گوید: «شرکت‌های نفتی و گازی ترجیح می‌دهند که گازهای همراه را نسوزانند، چرا که به نظر آنها این کار مانند سوزاندن پول است.»
رویترز می‌گوید در حال حاضر دست‌کم ۱۰ شرکت بزرگ نفتی در آمریکای شمالی از گازهای همراه نفت برای تامین انرژی استخراج ارزهای دیجیتال استفاده می‌کنند.
دیدگاه مخالفان و موافقان
البته استفاده از این روش مخالفان جدی هم دارد که غالبا فعالان جنبش اقلیمی و سرمایه‌گذاران سبز هستند، آنها می‌گویند که استفاده از گازهای همراه برای تامین انرژی استخراج ارزهای دیجیتال نمی‌تواند راه‌حل بلندمدتی باشد؛ زیرا هم آینده ارزهای دیجیتال کاملا نامشخص است و هم به این دلیل که بیت‌کوین و شرکت‌های استخراج‌کننده این ارز دیجیتال خود منتشر‌کننده جدی آلاینده‌ها هستند.
میزان انتشار دی‌اکسید‌کربن صنعت بیت‌کوین در سراسر جهان به ۶۰ میلیون تن رسیده و آلایندگی آن با دود حاصل از اگزوز ۹ میلیون خودرو برابری می‌کند. آندرو لوگان، مدیر ارشد بخش نفت و گاز گروه سرمایه‌گذاری انرژی‌های پاک سرس (Ceres) معتقد است که می‌توان از گازهای همراه برای تامین انرژی بیمارستان‌ها و مدارس استفاده کرد که بهتر از استخراج بیت‌کوین است. البته باید در نظر گرفت که این کار به معنای آن است که خط لوله‌هایی برای انتقال این گازها ایجاد شوند، که چندان گزینه مناسبی به نظر نمی‌رسد. طرفداران استفاده از گازهای همراه برای استخراج ارزهای دیجیتال می‌گویند که با این کار هم انتشار آلایندگی در صنعت نفت کاهش می‌یابد و هم از سوی دیگر استفاده از برق کثیف حاصل از زغال سنگ کاهش می‌یابد و به این ترتیب در هر دو این صنایع شاهد کاهش آلایندگی خواهیم بود. با این حال طرفداران محیط‌زیست معتقدند این راه‌حل برای جلوگیری از انتشار کربن مناسب نیست و تنها آن را از یک صنعت به صنعتی دیگر منتقل می‌کند.
راه‌حلی برای قطع برق در ایران
در روزهای اخیر خاموشی‌های پرشمار و کلافه‌کننده باز هم به شهرهای ما بازگشته‌اند و بسیاری استخراج ارزهای دیجیتال، چه به صورت قانونی و چه به‌صورت غیرقانونی را یکی از عوامل اصلی این مساله می‌دانند. به طور مثال سخنگوی صنعت برق کشور در گفت‌وگو با صدا و سیما درباره خاموشی‌ها گفت: «صنعت برق به دلیل استخراج غیرمجاز ارز دیجیتال که مصرف برق بالایی را به خود اختصاص داده، تحت فشار است.»
همچنین خبرگزاری رویترز در گزارشی که اخیرا منتشر کرد، مدعی شد که ۵/ ۴ درصد از کل استخراج بیت‌کوین جهان در ایران صورت می‌گیرد. در واقع باید گفت در میانه خشکسالی که به صنعت برق آسیب زده و ظرفیت محدود کشور برای تامین انرژی، این میزان استخراج بیت‌کوین چه به صورت قانونی و چه به صورت غیرقانونی فشار وحشتناکی بر شبکه برق کشور می‌آورد.
شاید حالا با توجه به اینکه از نظر مشعل‌سوزی یکی از بدترین آمارهای دنیا را داریم، بتوانیم با اجرای چنین سیاستی با یک تیر چند نشان بزنیم. از یکسو استخراج‌کنندگان ارز دیجیتال می‌توانند به کار خود ادامه دهند اما برای تامین برق خود باید از گازهای همراه میدان‌های نفتی استفاده کنند. به این ترتیب فشار از روی شبکه اصلی برق کشور برداشته می‌شود و صنایع و خانوارها احتمالا مجبور به تحمل خاموشی‌ها نخواهند بود.
از سوی دیگر نیز شرکت‌های نفتی و فعال در حوزه بلاک‌چین می‌توانند فضای کسب‌وکار جدیدی ایجاد کنند که از آسیب بیشتر آلودگی ناشی از مشعل‌سوزی به محیط‌زیست هم جلوگیری می‌شود. در ضمن با استفاده از این روش شرکت‌های نفتی به جای سوزندان کالای با ارزشی مانند گاز همراه با نفت، می‌توانند از آن درآمدزایی کنند و از طرف دیگر استخراج‌کنندگان قانونی می‌توانند با قیمت پایینی گاز بلااستفاده چاه‌های نفت را خریداری کرده و با استفاده از ژنراتورهای گازی آن را به برق تبدیل کنند. شاید با اجرای چنین برنامه‌ای بتوانیم به زودی از شر فقدان امنیت انرژی هم خلاص شویم، امری که با خاموشی‌های پیاپی این روزها همه را آزرده است.
