فرزاد B، پاشنه‌آشیل ایران و هند
مذاکره همچنان ادامه دارد. هرچند مدت مدیدی است که ایران و هند سر پروژه فرزاد B به مشکل برخورده‌اند و هندی‌ها هم با کاهش واردات نفت خود از ایران، سعی در جبران داشته‌اند، اما در این سو، معاون وزیر نفت خبر می‌دهد آنچه محل اختلاف بین این دو کشور است، نه میدان فرزاد B، که اختلاف سر بندهای قرارداد فی‌مابین است.
این موضوع از آنجایی اهمیت پیدا می‌کند که همکاری استراتژیک ایران و هند، از سوی بسیاری از کارشناسان توصیه می‌شود. ایران به‌عنوان کشوری که در حال توسعه میادین نفت و گاز است، بهترین گزینه برای کشوری خواهد بود که با رشد اقتصادی روبه‌رو است و در مقابل، هند، کشوری با رشد تقاضای ناشی از رشد اقتصادی، به‌عنوان یک مشتری خوب برای ایران محسوب می‌شود. اما به هر ترتیب، کماکان مشکلات باقی است، اما مذاکرات متوقف نشده است.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از شرق، علی کاردر، مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران، مشکل را در ماهیت مشکلات مالی پروژه بیان کرده و گفته: «ما مبانی مالی خودمان را به هندی‌ها اطلاع دادیم تا جاهایی را که ایراد دارد، اصلاح کنند. در صورتی که مشکلات مالی برطرف نشود، اقتصاد پروژه متأثر می‌شود، بنابراین قرار شد که طرف هندی دوباره بندهای قرارداد را مطالعه کرده و نتیجه را به ما اعلام کنند». کاردر درباره کاهش واردات نفت هند از ایران نیز گفت: آنها گفته‌اند کاهش واردات به موضوع فرزاد B ربط دارد، اما درواقع ما در زمینه قراردادی به مشکلی برنخورده‌ایم. او با تأکید بر اینکه مدل موازی برای توسعه میدان گازی فرزاد B به قوت خود باقی است، تصریح کرد: برای مدل موازی که همان EPC است مشاور فنی اخذ شده و این مشاور در حال بررسی نحوه توسعه این میدان است. براساس این گزارش مذاکره ایران با هند برای توسعه میدان گازی فرزاد B از مرداد سال ١٣٨٨ آغاز شد، اما ایران و هند بعد از حدود هشت سال هنوز درباره نحوه توسعه این میدان به نتیجه نرسیده است و مشکل عمده بین این دو کشور، مسائل مالی است.
ضرورت گسترش روابط استراتژیک با هند
پیش‌تر، جواد یارجانی، رئیس سابق امور مجامع اوپک گفته بود: ما می‌توانیم از نفت به‌عنوان وسیله‌ای برای انجام پروژه‌های بزرگ استراتژیک بهره بگیریم و در اینجا، هند و چین گزینه‌های مناسبی برای همکاری با ایران خواهند بود. یارجانی با اشاره به اختلافات ایران و هند بر سر پروژه میدان فرزاد B هم گفته بود: اینکه انتظار داشته باشیم فقط وزارت نفت مشکلات ما را با هند حل‌وفصل کند، درست نیست. وزارت نفت چاره‌ای جز این ندارد که درباره آن پروژه خاص تلاش کند و بهترین شرایط را برای شرکت نفت به دست بیاورد. اما حرف من این است که رابطه ایران و هند به خاطر عواملی مانند رشد اقتصادی، مصرف نفت و میزان تقاضا و... آن‌قدر برای ما مهم است که وقتی این مسائل را در سطح ملی در نظر بگیریم، باید این مشکل را حل‌وفصل کنیم. وقتی روابط استراتژیک باشد، در سطح کلان، مشکلات حل خواهد شد و قرار نیست تصمیمی یک‌طرفه گرفته شود. نه اینکه فقط ایران کوتاه بیاید، طبیعی است در مقابل دادن یک امتیاز، امتیاز هم‌تراز از طرف مقابل گرفته می‌شود. گسترش روابط دو کشور به سطح استراتژیک می‌تواند برای هر دو کشور منافع بلندمدت داشته باشد. این کار وقتی مسائل را از جنبه منافع‌بخشی خارج کنیم، شدنی است. البته برای همه این نوع روابط که بخواهیم برقرار کنیم مخالفت‌هایی وجود دارد. رئیس سابق امور مجامع اوپک از مخالفت‌ها بر سر همکاری این دو کشور می‌گوید: اگر ایران بخواهد رابطه‌اش را با این کشور به صورت استراتژیک دربیاورد، حتما مخالفت‌هایی در داخل و خارج خواهد بود که طبیعی است. ممکن است بعضی از همسایگان ما به دلایل خاص خودشان مخالف این نوع روابط ایران با کشور مهم اقتصادی دنیا باشند درحالی‌که تنها ملاک ما در برقراری این نوع روابط منافع ملی باید باشد.
توافق به جای گوشمالی
فریدون فشارکی، مدیرعامل مؤسسه مشاوره بین‌المللی مطالعات انرژی فکت گلوبال انرژی «FACTS» آمریکا هم چندی پیش گفته بود: هند با ایران به خاطر موضوع میدان فرزاد B قهر است. البته ایران گفته این میدان را به گس‌پروم می‌دهد، اما هنوز هم مطمئن نیستم این بحث‌ها چقدر جنگ و دعوای بازاری است. به نظرم ایران دنبال پیداکردن بازار بهتری است و فعلا دنبال گوشمالی‌دادن هند است. نفت بالاخره فروخته می‌شود، ولی هند به ما نزدیک‌تر است و کشور مهمی است. امیدوارم دو کشور به توافقی در این موضوع برسند.
چشم عربستان به بازار نفت و گاز هند
در همین راستا، مهران امیرمعینی، کارشناس انرژی اهمیت همکاری استراتژیک ایران و هند را بسیار بالا می‌داند و می‌گوید: «هند از این نظر مهم است که به‌نوعی موتور محرک تقاضای جهانی نفت و احتمالا گاز است. بنابراین بسیاری از کشورها اکنون توجه‌شان به هند معطوف شده است. از جمله عربستان که در حال سرمایه‌گذاری در بخش‌های مختلف هند برای حفظ امنیت تقاضایش است». این در حالی است که به گفته کارشناسان، هر زمان قیمت‌ها بین دو کشور برابری کند، متقاضیان سراغ فروشنده‌ای خواهند رفت که سابقه بیشتری در بازار دارد. به‌همین‌دلیل به‌سهولت می‌توان دریافت نادیده‌گرفتن بازار از سوی ایران، در نهایت می‌تواند درباره کشوری مانند هند، به سود عربستان و به زیان ایران تمام شود. امیرمعینی اهمیت رشد تقاضای نفت و گاز در هند را در آن می‌داند که در آینده تقاضای نفت و گاز در سایر کشورها، چندان رشد نخواهد کرد. به گفته او، بنابراین باید یک‌سری تعاملات بین دو کشور صورت بگیرد و اگر امتیازی سر فرزاد B به هندی‌ها داده می‌شود، امتیازی دیگر در بخش دیگری از اقتصاد (نه لزوما بازار انرژی) از هندی‌ها گرفته شود. درواقع باید در قبال آن، بتوانیم نوعی امنیت عرضه نفت و سپس گاز را برای کشور از بازار هند تأمین کنیم. این کارشناس انرژی معتقد است باید از هندی‌ها این ضمانت گرفته شود که در آینده، بخشی از نیازهای انرژی خود را حتما از طریق ایران تأمین کنند. این بدهبستان البته می‌تواند به گفته او به سایر حوزه‌های اقتصادی نیز تسری پیدا کند و اگر در سطح کلان و نه بخشی، نگاه کنیم، درخواهیم یافت که بدهبستان با این کشور می‌تواند در آینده به نفع اقتصاد دو کشور تمام شود و در نهایت قدرت چانه‌زنی ایران را افزایش دهد.
