درآمد خانوارهای ایرانی در ۴۰ سال گذشته / بازگشت به ابتدای دهه ۸۰
گزارش اخیر مرکز آمار از بودجه خانورهای کشور نشان می دهد که میانگین درآمد خانورهای شهری و روستایی در سال گذشته به ترتیب به بیش از ۱۱۲ و ۶۳ میلیون تومان رسیده است. نگاهی به رشد درآمد سالیانه خانوارهای کشور نشان می دهد که در سال ۱۴۰۰، بالاترین میزان رشد سالانه درآمد خانوارهای کشور حداقل طی چهار دهه گذشته ثبت شده است؛ همچنین میانگین درآمد خانوارهای شهری و روستایی از سال ۱۳۹۵ افزایش بیش از ۳.۵ برابری را نشان می‌دهد. اما آیا این موضوع حاکی از افزایش رفاه خانوارهای ایران طی سال ها گذشته دارد؟
به گزارش اقتصادآنلاین؛ بر اساس آخرین گزارش مرکز آمار از هزینه و درآمد خانوارهای کشور، میانگین درآمد سالانه خانوار شهری کشور سال گذشته به حدود ۱۱۲ میلیون و ۴۲۴ هزار تومان رسید که نسبت به سال ۱۳۹۹ افزایش بیش از ۵۰ درصدی را نشان می‌دهد؛ سال ۱۳۹۹ میانگین درآمد سالانه خانوار شهری کشور حدود ۷۴ میلیون و ۶۷۶ هزار تومان بود. نگاهی به آمارهای گذشته بودجه خانوار نشان می دهد که این بالاترین افزایش درآمد سالانه خانوار طی ۴۰ سال گذشته به حساب می‌آید. نمودار زیر میانگین درآمد سالانه خانوار شهری را از سال ۱۳۶۱ نشان می‌دهد.
همانگونه که از نمودار فوق مشخص است میانگین درآمد خانوار شهری از حدود ۷۱ هزار تومان در سال ۱۳۶۱ به حدود ۱۱۲ میلیون تومان در سال گذشته رسیده است.
بر اساس این گزارش میانگین درآمد خانورهای روستایی نیز با رشد ۵۱.۵ درصدی نسبت به سال ۱۳۹۹ به ۶۳ میلیون و ۷۱۳ هزار تومان در سال گذشته افزایش پیدا کرده است؛ همانند خانوارهای شهری،این بالاترین میزان رشد درآمد سالیانه خانوار روستایی طی ۴۰ سال گذشته محسوب می‌شود. آمارها نشان می دهد که درآمد سالیانه خانوارهای روستایی در سال ۱۳۶۱ برابر با ۳۹ هزار تومان بوده است.
اما آیا این اعداد و ارقام نشان از افزایش سطح رفاه خانوارهای ایرانی دارد؟ پاسخ قطعاً منفی است. در حقیقت این اعداد اسمی است؛ به بیان دیگر اثر تورم در آن دیده نشده است. به عنوان مثال از سال ۱۳۹۵ میانگین درآمد خانوارهای شهری بیش از ۳.۵ برابر شده است اما در همین بازه زمانی میانگین قیمت همه کالاها و خدمات رشد بیش از ۳.۸ برابری را تجربه کردند و عملاً رفاه خانوار در این مدت کاهش پیدا کرده است. بنابراین برای قضاوت در خصوص روند رفاه خانوار، بهتر است روند درآمد حقیقی را مورد بررسی قرار دهیم.
هر چند درآمد حقیقی خانوارهای شهری نسبت به سه سال گذشته بهبود یافته است اما در مقایسه با سال ۱۳۹۶ کاهش بیش ۲۵ درصدی را نشان می دهد. در حقیقت از سال ۱۳۹۷ و با بازگشت تحریم های اقتصادی و شوک کرونا،درآمد خانوارهای شهری به شدت کاهش پیدا کرد؛ به گونه ای که سال ۱۳۹۹ میانگین درآمد حقیقی خانوارهای شهری نسبت به سال ۱۳۹۶ کاهش بیش از ۳۵ درصدی را تجربه کرده است. نمودار زیر درآمد حقیقی خانوارهای شهری را بر اساس سال پایه ۱۳۶۱ نشان می دهد.
همانگونه که مشخص است از اواسط دهه ۷۰ تا اواسط دهه ۸۰ شاهد افزایش چشم گیر درآمد حقیقی خانوارهای شهری بودیم،به گونه‌ای که طی این مدت میانگین درآمد حقیقی خانوارهای شهری رشد بیش از ۳ برابری را تجربه کرد. اما از میانه دهه ۸۰ میلادی شاهد نوسان درآمد حقیقی خانوارها هستیم؛مقایسه درآمد حقیقی خانوارهای شهری در سال گذشته نسبت به سال ۱۳۸۵ حاکی از کاهش حدود ۲۷ درصدی طی ۱۵ سال گذشته دارد.به طور مشخص می توان آثار تحریم و سیاست های اشتباه اقتصادی که خود را در تورم بالا نشان داده است را در درآمد و رفاه خانوارهای کشور مشاهده کرد. روند درآمد حقیقی نشان می دهد که عملاً خانورهای شهری قدرت خریدی مشابه سال‌های ابتدای دهه ۸۰ را در سال گذشته کسب کردند.
خانوارهای روستایی نیز شرایط مشابهی را تجربه کرده‌اند. میانگین درآمد حقیقی خانوارهای روستایی در سال گذشته کمی بهبود پیدا کرد اما نسبت به سال ۱۳۹۶ کاهش بیش از ۳۳ درصدی را نشان می دهد. همچنین مقایسه درآمد حقیقی خانوارهای روستایی در سال گذشته نسبت به سال ۱۳۸۵ حاکی از کاهش بیش از ۳۰ درصدی است.
