ریشه اصلی تورم مزمن و فزاینده در کشور چیست؟ چه راه حلی دارد؟

به گزارش اقتصادآنلاین، عبدالناصر همتی، رییس اسبق بانک مرکزی گفت: تورم شاید پلیدترین کلمه دراقتصاد باشد که بلای جان اقتصاد کشور ما در حدود نیم قرن گذشته است. تورم، به بیان ساده، افزایش مداوم قیمت ها در اقتصاد است و شکل فزاینده آن که در واقع شتاب گرفتن رشد قیمت‌ها است، دردآورتر می باشد. متاسفانه این گونه تورم، مانند خوره، نه تنها کارکرد عادی اقتصاد را بهم می ریزد، بلکه همزمان اخلاق،انسانیت،درستکاری،و پاکدستی را هم نابود می کند.

اگر تورم اینهمه بد است، ریشه آن چیست؟ و درمانش کدام است ؟ تورم مى تواند هم از ناحیه کمبود عرضه و هم از طرف مازاد تقاضا ایجاد شود. در طرف عرضه ، افزایش قیمت نهاده ها، محدویت واردات، تحریم ، جنگ ، خشکسالی و بلایای طبیعی از مهم ترین عوامل هستند.درطرف تقاضا، مهم ترین عامل، مازاد تقاضای دولت است، البته افزایش دستمزدها و قیمت برخی از دارایی ها و مانند آن نیز موثر هستند. ولی هیچکدام از آنها به اندازه تقاضای دولت در روند بلندمدت تورم تأثیرگذار نیستند.

مازاد تقاضا از ناحیه دولت به چه معنی است؟ مازاد تقاضای دولت، چیزی جز کسری بودجه دولت نیست. درحالی که هزینه های یک خانواده یا فرد یا شرکت نمی تواند به مدت قابل توجهى از درآمد پیشی بگیرد (و قطعاً به افلاس می رسد)، اما، دولت به دلیل شخصیت حقوقی خود، می تواند هزینه هایی بیش از درآمد سالیانه خود داشته باشد،و این کسری بودجه خود را قرض کند. و مهم تر اینکه می تواند بانک‌ها، مردم و بانک مرکزی را به طور مستقیم یا غیر مستقیم درگیر تأمین مالی کسری بودجه خود بکند. 

دلیل پیشی گرفتن هزینه دولت بر درآمد آن، بدون هیچ مبالغه، در بلندمدت چیزی جز خرج از کیسه مردم و تحمیل هزینه آن بر اقتصاد نیست. به بیان ساده، اگر دولت پای خود را بیش از گلیمش دراز کند،به همه یارانه دهد، حقوق ارباب جمعی خود را اضافه کند، خانه سازمانی، اتومبیل، راننده و هزار چیز دیگر را خریده و به مدیران خود بدهد، ماحصل، کسری بودجه خواهد بود. 

دولت غیر پاسخگو، مساوی است با کسری بودجه زیادتر. اگر شانس یار باشد، درکشورهایی مانند ایران، دولت با فروش نفت چاله های خود را پر می کند، اما اگر پول نفت به مقدار کافی در‌ دسترس نباشد، به مانند تحریم، و دولت هم به ولخرجی و بی مبالاتی اقتصادی ادامه دهد، کسری بودجه و مازاد تقاضا ایجاد خواهد شد.

کسری بودجه، در هر صورت، یعنی مازاد تقاضا و این یعنی افزایش قیمت ها. چرا که در مجموعهٔ اقتصاد برای کالاها و خدمات محدود و مشخص و ثابتی، از سوی یک مصرف کننده بزرگ، که دولت است، تقاضای بدون پشتوانه عرضه درست شده است، و این تنها به افزایش قیمت ها منجر خواهد شد.

علت العلل معضل تورم و درد بی درمان اقتصادایران دربیش ازنیم قرن اخیر، چیزی جز زیاده خواهی و زیاده خرجی دولت نبوده و نیست.

بدبختی آنجاست که این زیاده خواهی نیز باپول پرقدرت بانک مرکزی، که در کشورما به باور خانمان برانداز دولتیان همان بانک ملی است، تأمین شود که ریختن بنزین است برروی آتش افزایش قیمت ها.

راه درمان قطعی تورم در ایران

اول از همه انضباط مالی دولت است و آن بدین معنی است که دولت نباید به هیچ وجه درمیان مدت، بیش از درآمد میان مدت، هزینه داشته باشد. 

در کنار این، سامان دهی سیاست پولی و بانکی نیز چنان باشد که هیچ بانکی بیشتر از توان تعیین شده، بر اساس سرمایه و شاخص های بین المللی ، نتواند ترازنامه بزرگتری داشته باشد و با انباشت ریسک در ترازنامه خود به خلق نقدینگى و ایجاد اضافه تقاضا بپردازد.

و نهایتاً؛ بانک مرکزی تحت هیچ شرایطی مجبور به پاس کردن چک های بی محل دولت نباشد.

اگر این سه، محقق شد، این سرطان از جان اقتصاد ایران جدا خواهد شد. وگرنه معضل و مرض تورم همچنان همه چیز را با خود خواهد برد. قصهٔ ارز و ارز پاشی و مانند آن ،همه فقط مسکن های کوتاه مدت این سرطان هستند و لاغیر.