ماجرای صندوق پیشرفت و عدالت ایران در لایحه بودجه ۱۴۰۱ / صندوقی که در هر دولت تغییر نام می‌دهد
با ارائه لایحه بودجه ۱۴۰۱ نام یک صندوق در تبصره ۱۴ خود نمایی می‌کرد؛ صندوقی به نام صندوق پیشرفت و عدالت ایران که بر اساس لایحه دولت بیش از ۶۶ هزار میلیارد تومان از منابع جدول تبصره ۱۴ را به خود اختصاص داده‌است. اما ماجرای این صندوق چیست؟
اقتصاد آنلاین – سیده زهرا محمودی؛ صندوق مهر امام رضا که در دوره احمدی نژاد راه‌اندازی و بعدها با نام صندوق توسعه امید، ادامه حیات داد، حال مقرر شده تا با نام صندوق پیشرفت و عدالت ایران، ادامه فعالیت دارد؛ اما آیا این صندوق در راستای رسیدن به اهدافی که برایش تعیین شده، موفق خواهد بود؟
در دولت احمدی نژاد بود که صندوقی با نام صندوق مهر امام رضا، فعالیت خود را آغاز کرد و احتمالا این نام برای افرادی که در آن زمان فرزندشان متولد شده‌است، آشنا باشد. برای آشنایی با این صندوق شاید بهتر باشد کمی به عقب‌تر برویم؛ براساس اولین مصوبه دولت احمدی نژاد در سوم شهریور 1384 در حرم رضوی، مقرر شد، که در تمامی استان‌های کشور صندوق مهر امام رضا (ع) به منظور تامین هزینه های مسکن، ازدواج و اشتغال جوانان به صورت مستقل تشکیل شود. پس از آن مطابق مصوبه شماره 1901/30416 مورخ 26اردیبهشت85 شورای عالی اداری، «صندوق اشتغال، ازدواج و مسکن مهر امام (ع)» از ادغام صندوق قرض الحسنه توسعه اشتغال روستایی و صندوق ازدواج جوانان در صندوق حمایت از فرصت های شغلی ایجاد شد.
اما از سال 1389 به بعد وظیفه توزیع نحوه پرداخت وام قرض الحسنه ازدواج به بانک مرکزی تفویض شد و بانک ها براساس معرفی بانک مرکزی، متقاضیان را در صف انتظار قرار می دادند. اما رفته رفته بر مدت انتظار متقاضیان افزوده شد.
این صندوق در دولت بعد و باتوجه به اینکه نام ائمه نباید بر روی نام صندوق‌ها و... قرار می‌گرفت در سال 93، تغییر نام داد و با نام صندوق توسعه امید اقدام به اعطای تسهیلات خرد به اشتغال و... کرد و حال قرار است در لایحه بودجه 1401، صندوق توسعه امید، با نام صندوق پیشرفت و عدالت ایران، فعالیت خود را در 31استان ادامه دهد و صندوق‌های تابعه در این استان‌ها شکل بگیرد. اقتصاد آنلاین در مورد تاریخچه ایجاد این صندوق و فعالیت آن از ابتدا تا کنون به گفت‌وگو با محمدرضا خباز، نماینده ادوار گذشته مجلس پرداخته است که در ادامه مشروح این گفت‌وگو را خواهید خواند.
خباز با اشاره به اینکه در دولت نهم و دهم اتفاقاتی افتاد که جنبه کارشناسی نداشت، گفت: همه چیز از جلساتی در مشهد آغاز شد؛ من خودم هم در دو جلسه در دولت که در مشهد و در کنار مرقد امام رضا برگزار شد، حضور داشتم. البته ما به عنوان نمایندگان خراسان و مهمان حضور داشتیم و من در آن‌جا اعتراض کردم که این ایده، کارشناسی نیست. یکی از فعالیت‌های این صندوق، کمک به نوازدان در حد یک میلیون تومان بود که به صندوق مهر امام رضا برمی‌گشت.
وی افزود: هرچند ما در آن زمان مهمان بودیم و تنها باید شنونده می‌بودیم ولی در عین حال اجازه خواستم و به آقای احمدی‌نژاد توضیح دادم که چنین ایده‌ای کارشناسی نیست که بخواهیم براساس عقاید مذهبی کاری انجام دهیم. من با عدد و رقم استدلال کردم این صندوق نتیجه ندارد و برای مردم توقعاتی ایجاد خواهد کرد. علی رغم اصرار من، رییس جمهور گفتند ما می‌خواهیم در کنار بارگاه ملکوتی امام رضا یک مصوبه داشته باشیم و لطفا مخالفت نکنید. من هم گفتم مهمانم و حق رای ندارم، ولی دلم می‌سوزد که طرحی داشته باشیم و در کنار قبر امام رضا باشد و نتیجه ندهد. گوش نکردند و مصوب شد برای عده‌ای هم برای هر نوزاد یک میلیون تومان در بانک ملی واریز می‌کردند و بعد همه را از حساب افراد کشیدند و تنها یک اسمی باقی ماند.
محمد رضا خباز با اشاره به اینکه چه معنا دارد ما نام مقدس‌ترین فرد در بین شعیان را روی چیزی بگذاریم و بعد سابقه بد در ذهن افراد به وجود آید؟، اظهار داشت: کم‌کم آن صندوق به صندوق کارآفرینی امید تغییر نام داد؛ این صندوق بعد از تشکیل، وام‌های کم‌بهره هم برای اشتغال و هم ازدواج به مردم می‌داد؛ اما مشکل اصلی وجود ضامن بود. مثلا برای ده میلیون تومان دو ضامن می‌خواست که بعضا عده‌ای اصرار داشتند که باید کارمند هم باشد. یعنی کارمند دولت با تضمین پرداخت از حقوقش ضمانت کند تا این پول پرداخت شود. شاید این وام به دلیل بهره پایین خوب بود ولی از طرف دیگر به دلیل نداشتن ضامن شامل حال افراد ضعیف و ناتوان نمی‌شد و بنابراین تسهیلات صندوق کارآفرینی مهر به سوی افرادی رفت که یا کارمند هستند و یا ارتباطاتی دارند که می‌توانند ضامن کارمند فراهم کنند.
این نماینده ادوار گذشته مجلس در ادامه یادآور شد: دولت آقای رییسی دولت سوم آقای احمدی‌نژاد است؛ هم به لحاظ ترکیب کابینه، اکثرا وزیر و معاون در دولت اقای احمدی نژاد بودند و تصمیمات هم به روش دولت نهم و دهم اتفاق می‌افتد. با این تفاوت که در دولت آقای احمدی‌نژاد نفت هر بشکه 100دلار و بیشتر به فروش می‌رسید و دولت درآمد زیادی داشت و نتیجه بریز و بپاش‌هایش در آن زمان مسخص نمی‌شد؛ یعنی تورم، نقدینگی و .... سال‌ها بعد بر مردم تحمیل می‌شد.
وی در پایان تاکید کرد: باید دقت داشته باشیم که این دولت درآمد سرشاری ندارد و حتی در تامین حقوق کارمندان خود مشکل دارد. اما بازهم می‌خواهند روش آقای احمدی نزاد را تکرار کنند. آیا آن روش درست بود؟ خیر. روش ناکامی بود. هم به افزایش نقدینگی و تورم انجامید و هم زمینه کارآفرینی و اشتغال را به حداقل رساند و بیماری هلندی را بر کشور حاکم کرد. در عین حال ما سابقه خوبی از صندوق مهر امام رضا و کارآفرینی امید در کشور نداریم. امید است اگر قرار است آن کارها را انجام دهند، شکل آن ولی محتوا قابل کارشناسی، علمی و قابل دفاع برای مردم باشد.
