اقتصاد ایران چگونه در برابر فشار آمریکا دوام آورده است؟

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از تسنیم، از سال 2017 میلادی، دولت ترامپ تحریم های متعدد و سختگیرانه ای را علیه ایران به اجرا گذاشته تا به زعم خود این کشور را از منابع مالی اش محروم کرده و به پای میز مذاکره بکشاند.

بنا به ادعای مقامات آمریکایی، استراتژی فشار حداکثری موجب کاهش 80 درصدی درآمدهای نفتی ایران شده و به گفته رئیس جمهوری ایران به دلیل تحریم های آمریکا این کشور از حدود 200 میلیارد دلار درآمد خارجی و سرمایه گذاری محروم شده است. اما اقتصاد ایران همچنان پابرجاست.

جواد صالحی اصفهانی، استاد اقتصاد دانشگاه ویرجینیا تک در این باره گفت: «من فکر می کنم پیش بینی ها در مورد فروپاشی سریع اقتصاد ایران بیش از حد خوش باورانه بوده است.» به رغم تحریم های دولت ترامپ «درک درستی در مورد پیچیدگی اقتصاد ایران و اینکه آنها چقدر خوب و با چه میزانی از تجربه در برابر تحریم ها مقاومت می کنند وجود ندارد.»

صالحی اصفهانی افزود: «هرچند اقتصاد ایران در وضعیت خوبی قرار ندارد،» اما در طی 4 دهه گذشته، ایران تجربیات فراوانی در زمینه تحریم ها به دست آورده و یاد گرفته که چگونه با تاثیرات تحریم ها کنار بیاید. این بار نیز داستان با تحریم های قبلی متفاوت نیست.

هم بانک جهانی و هم صندوق بین المللی پول پیش بینی کرده اند که اقتصاد ایران امسال حدود 9 درصد کوچک شود. (هرچند که برآوردهای دولت ایران پایین تر از این رقم هاست.) اما این رقم را با دهه 1970 و اواخر دهه 1980، یعنی زمانی که پس از بحران گروگانگیری ایران را هدف تحریم قرار داد مقایسه کنید. در آن زمان، سرانه تولید ناخالص داخلی ایران به میزان 50 درصد افت کرد.

به گفته اسفندیار باتمانقلیچ، موسس سازمان بورس و بازار، تا قبل از خروج آمریکا از برجام در می 2018، ایران روزانه حدود 2 میلیون بشکه نفت صادر می کرد. اکنون میزان صادرات نفت ایران بین 300 تا 500 هزار بشکه برآورد می شود که آن هم اکثرا به چین صادر می شود. اما تکیه ایران تنها به نفت نیست. باتمانقلیچ افزود: «اقتصاد ایران بسیار متنوع است و تولید واقعا یکی از حوزه های مهم آن به شمار می رود. در حال حاضر بخش تولید حدود یک پنجم کل اشتغال کشور را تشکیل می دهد.»

وی گفت، تولید شامل خودروسازی، فلزات و پلاستیک است. تحریم های آمریکا موجب شده تا دسترسی به کالاهای مورد نیاز جهت تولید محصولات و البته یافتن مشتری خارجی برای شرکت های ایرانی دشوار شود، اما به دلیل سیستم های پرداخت غیررسمی که برای نقل و انتقال پول به بانک ها متکی نیستند، برخی از تولیدات ایران می توانند به فعالیت خود ادامه دهند. به علاوه، برخی از کالاها مشمول تحریم های ثانویه نیستند. این کارشناس اقتصاد ایران گفت: «آنها شامل کالاهای پایه ای نظیر محصولات غذایی یا مثل محصولات مصرفی یعنی لوازم خانگی و یا شوینده ها و شامپو ها هستند.»

سوزان مالونی، متخصص امور ایران در موسسه بروکینگز هم معتقد است ایران روابط مستحکمی با شرکای منطقه ای خود است که از طریق آن می تواند به تهاتر، تجارت و یا استفاده از سایر ترتیبات جهت حفظ بخشی از فعالیت های اقتصادی خود بپردازد.

مالونی افزود: «ایرانی ها واقعا صنایع جایگزینی دارند که در مواقع سختی به آنها اتکا می کنند و از ظرفیت های داخلی قابل توجهی برخوردارند. آنها همچنین می توانند از روابط خود با همسایگانشان برای خنثی کردن کارشکنی های اقتصادی استفاده کنند... کشورهایی نظیر عراق و افغانستان، برخی از کشورهای آسیای میانه و طبیعتا سوریه دسترسی ای به ایران می دهد که خارج از قلمرو نفوذ خزانه داری آمریکاست.»

صالحی اصفهانی افزود، کمبود کالاهای وارداتی به رونق تولید داخلی کمک کرده و همین مسئله به ایجاد اشتغال بیشتر منجر شده است.