اولویت اصلاح نظام یارانه‌ای بر حذف یکباره یا تدریجی

به گزارش اقتصادآنلاین، مرتضی زمانیان پژوهشگر اقتصادی در اندیشکده حکمرانی شریف در خصوص موضوع یارانه گفت: اساسا دولت از منظر اقتصادی دو وظیفه مختلف را در برابر جامعه بر عهده دارد. اول تامین خدمات و کالاهای عمومی مانند امنیت و ایجاد برخی زیرساخت‌های کلیدی در کشور و دوم حمایت از اقشار مستمند. از این از یکسو نباید همه منابع حاصل از فروش ثروتهای ملی به مردم داده شود، بلکه بخشی از این منابع باید در اختیار حاکمیت باشد تا در راستای اداره امور کشور هزینه شود.

او ادامه داد: با این حال از سوی دیگر باید بخش دیگری از منابع باید برای ایجاد چتر حمایتی برای اقشار مستمند مورد استفاده قرار گیرد که یکی از این منابع می تواند از محل حامل‌های انرژی باشد. از اینرو مساله حمایت از اقشار فقیر و مساله تامین خدمات عمومی دو مسئله کاملا از هم جدا هستند و همانگونه که تقلیل وظیفه دولت به حمایت از فقرا امر نادرستی است، این دیدگاه هم که وظیفه دولت صرفا ایجاد زیرساخت ها و تأمین آموزش و بهداشت است نیز نادرست است.

او  در خصوص اختصاص منابع حاصل از حذف یارانه ها به کسری بودجه دولت یا تقویت نظام سلامت و آموزش توضیح داد: با توجه به توضیحات فوق دولت دو وظیفه دارد: یک وظیفه که در راستای آن باید منابع خود را صرف زیرساخت ها و تأمین کالای عمومی کند و وظیفه حمایتی از اقشار فقیر که دولت باید بخشی دیگر از منابع خود را صرف آن کند. این دو، هر دو از وظایف حاکمیت است و جایگزین هم نیستند؛ بنابراین منابع حاصل از حذف یارانه ها باید به هر دوی این ها اختصاص یابد.

به گفته او برخی دیدگاه‌ها که انتفاع دولت از اصلاح نظام یارانه‌ای را با یک دید منفی مورد انتقاد قرار می‎دهند و با بهانه اختصاص منابع انرژی به  همه مردم معتقد به توزیع همه آن بین مردم  هستند، قابل پذیرش نیست. از سویی کسانی که توزیع یارانه بین مردم را رفتاری عوام‌فریبانه و غیرعلمی می‌دانند نیز دیدگاه صحیحی ندارند.

زمانیان با اشاره به اینکه مردم به اشتباه فکر میکنند که با اصلاح نظام یارانه ای کشور دچار تورمهای شدید میشود گفت: یکی از مهمترین عوامل ایجاد تورم کسری بودجه دولت است. این موضوع سبب میشود تا دولت به منابع بانکی دستاندازی کند خلق پول اتفاق افتد و تورم ایجاد شود. اگر اصلاح نظام یارانه ای از کسری بودجه دولت بکاهد یکی از موتورهای ایجاد تورم در کشور کنترل شده و منفعت آن به همه مردم میرسد.

او ادامه داد: سازوکار نظام یارانه ای فعلی از ثروتمندان حمایت میکند بنابراین واضح است که با اصلاح نظام فوق ممکن است برخی دهک های ثروتمند از لحاظ برخورداری مستقیم از یارانه‌ها متضرر شوند، اما قطعا دهک های فقیر از آن بهرهمند میشوند و البته بهره‌مندی بیشتر ثروتمندان از مواهب یارانه‌ای به نظر با هیچ منطقی قابل توجیه نیست.

او در مورد نحوه بازتوزیع یارانه‌ها گفت: روش‌های مختلفی در این مورد پیشنهاد شده است که یکی از آنها تخصیص سهمیه قابل مبادله بین افراد است   در واقع توزیع یک کالای نقدشونده به جای پول نقد. یکی از مزیت‌های این روش آنست با توجه به اینکه سهمیه سوخت یک دارایی است که اولا قابلیت نقدشوندگی داشته مزیت یارانه نقدی را داراست. از سوی دیگر با توجه به کالا بودن آن قیمتش با نرخ تورم بروز می‌شود و مشکل بی‌ارزش شدن یارانه نقدی در طول زمان را ندارد.

زمانیان در بخش دیگری از صحبت های خود اضافه کرد: فاصله میان دهک های درآمدی بسیار اندک است و شناسایی دهک های فقیر و غنی بسیار دشوار است. بنابراین به نظر می رسد که تفکیک خانوارها و اختصاص یارانه صرفا به دهک‌های پایین  امر دشواری باشد. از این‌رو به نظر می‌رسد یک الگوی منطقی پرداخت پرداخت یارانه به همه افراد باشد. با این حال ممکن است این مسئله مطرح شود که چرا باید به اقشار ثروتمند هم یارانه داد؟

او افزود: در این راستا باید دو نکته را اضافه کنم .اول آنکه پرداخت یارانه به صورت برابر نسبت به شرایط فعلی که که یارانه پنهان بیشتر به ثروتمندان داده می‌شود نیز یک گام روبه جلو است. نکته مهمتر آنکه ما فقط به دنبال اصلاح نظام یارانه‌ای نیستیم بلکه یکی از مهمترین اصلاحات اصلاح نظام مالیاتی و به طور خاص ایجاد نظام مالیات بر درآمد است. در این صورت می‌توان اطمینان داشت که اقشار پردرآمد مالیات خود را پرداخت خواهند کرد که قاعدتا بسیار بیشتر از یارانه‌ای است که دریافت خواهند کرد و از این حیث عملا پرداخت‌کننده به دولت خواهند بود.

این پژوهشگر اقتصادی در پایان اضافه کرد: اگر ما نظام حمایتی صحیحی داشته باشیم این 45هزار تومان اصلا اهمیتی نخواهد داشت و قابل حذف است چه به صورت تدریجی و چه به صورت یکباره. افراد فقیر در این نظام یارانه ای منافع بیشتر از 45هزار تومان بدست خواهند آورد.