شایع ترین بیماری های کیسه صفرا چیست؟
کیسه صفرا کیسه ای به شکل گلابی است که درست در زیر کبد قرار دارد و صفرا در آن ذخیره و نگهداری می شود. صفرا ماده ای است که برای کمک به هضم غذا لازم است و به وسیله ی کبد تولید می شود. کیسه صفرا، ماده ی صفرا را در روده کوچک آزاد می کند تا این ماده به تجزیه مواد غذایی، به خصوص غذاهای چرب کمک کند.
علل بروز بیماری های کیسه صفرا
به گفته دکتر محمد امانی، معمولا اختلالات کیسه صفرا مساله ی نگران کننده ای برای سلامتی نیستند. با این حال، اگر چیزی جریان صفرا را کند کرده یا آن را کاملا مسدود کند، در این صورت مشکلاتی پیش خواهد آمد. وجود سایر شرایط (مانند بیماری هایی که هم اکنون فرد به آن مبتلا است) نیز می تواند باعث بروز اختلالات کیسه صفرا شود، از جمله:
- چاقی مفرط
- زایمان
- شرایط مربوط به جنسیت (زنان)
- مصرف غذاهای چرب
اختلالات شایع کیسه صفرا
اختلالات شایع کیسه صفرا عبارت است از:
1- کولیک صفراوی
کولیک صفراوی یعنی دوره هایی به شدت دردناک که این درد ناشی از انسداد مجاری کیستیک به دلیل سنگ صفرا است. این انسداد باعث انقباض شدید کیسه صفرا می شود و باعث درد شدید اسپاسمودیک (متناوب) ویا گاهی اوقات درد ثابت می شود. این دردها معمولا فقط یک یا دو ساعت طول می کشند و ممکن است به ندرت تکرار شوند و حتی ممکن است برای سال ها این درد دوباره تکرار نشود.
2- اختلال عملکرد کیسه صفرا یا بیماری مزمن کیسه صفرا
کیسه ی صفرا به دلیل ایجاد شدن سنگ صفرا و ایجاد التهاب های مکرر، دچار زخم می شود.
3- سنگ کیسه صفرا (کولیتیازیس)
سنگ ها در داخل کیسه صفرا ایجاد می شوند و می توانند باعث درد شوند. با این حال، ممکن است در حدود ۹۰ درصد از بیماران مبتلا به سنگ صفرا بدون علائم باشند، و حتی ممکن است سال ها دچار سنگ صفرا بوده باشند. مطالعات نشان داده اند که اگر فردی به مدت ۱۰ سال یا بیشتر دارای سنگ کیسه صفرا باشد، احتمال این که فرد علائمی را حس کند کمتر است.
4- کیسه صفرای ملتهب (کولسیستیت)
التهاب کیسه صفرا می تواند به وسیله ی سنگ صفرا ایجاد شود. از شایع ترین علل ایجاد التهاب کیسه صفرا می توان به این موارد اشاره کرد: مصرف بیش از حد مشروبات الکلی، برخی عفونت ها و یا تومورهایی که باعث تجمع صفرا می شوند. کیسه صفرا ممکن است پاره شود و این یک شرایط اورژانسی است که به جراحی نیاز دارد.
5- کلانژیت اسکلروزان
کلانژیت اسکلروزان یک بیماری مجاری صفراوی است که باعث التهاب کبد می شود و جریان صفرا را به روده کاهش می دهد. این مساله می تواند منجر به بروز سیروز کبدی، نارسایی کبدی و یا حتی سرطان کبد شود.
علائم و نشانه های اختلالات کیسه صفرا
علائم اختلال کیسه صفرا بسته به نوع شرایط می تواند متفاوت باشد. با این حال، بیشتر علائم با درد در ناحیه فوقانی شکم (در بالا سمت راست یا بالا وسط شکم) شروع می شوند.
سایر علائم شایع عبارتند از:
- درد در قفسه سینه
- لرز
- مدفوع سفالی رنگ
- احساس سیری
- سوزش معده، سوء هاضمه و نفخ شدید
- یرقان (زردی پوست و چشم)
- دردی که زیر تیغه راست شانه یا در پشت امتداد داشته باشد و بعد از خوردن یک وعده غذایی، به خصوص غذاهای چرب و روغنی، بدتر شود.
یا دردی که با کشیدن نفس، عمیق بیشتر شود.
- حساس شدن شکم، به خصوص در قسمت ربع فوقانی سمت راست
- استفراغ، حالت تهوع، تب
درمان بیماری های کیسه صفرا
سنگ های صفراوی به طور معمول از طریق درمان های پزشکی و یا برداشتن کیسه صفرا (کوله سیستکتومی) کنترل می شوند. درمان های نادر شامل اسفنکتروتومی و استخراج سنگ صفرا یا حل کردن سنگ کیسه صفرا با داروهای خوراکی است. متخصص گوارش همچنین ممکن است برای مدیریت سنگ های صفراوی، تغییر رژیم غذایی را توصیه کند:
- قهوه
نوشیدن قهوه به صورت روزانه می تواند خطر ابتلا به سنگ صفرا را کاهش دهد. تصور می شود که کافئین باعث تحریک انقباضات کیسه صفرا و کاهش غلظت کلسترول در صفرا می شود.
- چربی ها
مصرف چربی های اشباع شده و موجود در گوشت ها، کره ها و سایر فرآورده های حیوانی می تواند با حملات سنگ کیسه صفرا ارتباط داشته باشد. همچنین برخی مطالعات نشان داده اند که افرادی که غذاهای حاوی چربی های اشباع نشده ی تکی مانند روغن های زیتون و کانولا مصرف می کنند یا اسیدهای چرب امگا ۳ که در کلزا، بذر کتان و روغن ماهی وجود دارد را مصرف می کنند، کمتر در معرض ابتلا به سنگ کسیه ی صفرا هستند. مصرف روغن ماهی نیز ممکن است مفید واقع شود (به خصوص در بیمارانی که سطح تری گلیسیرید بالایی دارند)، چرا که باعث بهبود عملکرد تخلیه کیسه صفرا می شود.
- فیبر
مصرف زیاد فیبر، خطر ابتلا به سنگ کیسه صفرا را کاهش می دهد.
- میوه ها و سبزیجات
مطالعات نشان داده اند که افرادی که میوه و سبزیجات بیشتری مصرف می کنند، کمتر در معرض ابتلا به سنگ صفرایی هستند که نیاز به برداشتن کیسه صفرا دارد.
- کربوهیدرات زیاد
رژیم های غذایی حاوی کربوهیدرات زیاد (مانند ماکارونی و نان) نیز می توانند خطر ابتلا به سنگ صفرا را افزایش دهند، چرا که کربوهیدرات ها در بدن به قند تبدیل می شوند.
- آجیل و دانه های روغنی
مطالعات نشان داده اند که مصرف زیاد آجیل مانند بادام زمینی، بادام درختی و گردو می تواند خطر ابتلا به سنگ صفرا را کاهش دهد.
- قند
مصرف زیاد قند می تواند خطر ابتلا به سنگ صفرا را افزایش دهد.
برای مشاوره در زمینه ی بیماری های گوارشی و کبد می توانید با دکتر محمد امانی فوق تخصص گوارش و کبد در تهران مشورت کنید:
