بررسی صحبت‌های دهقان دهنوی در کلاب هاوس
محمدعلی دهقان دهنوی، رییس سازمان بورس و اوراق بهادار جمعه شب در نشست کلاب‌هاوس بیشتر از دو ساعت به سوال‌های فعالان حوزه بورس و بازار سرمایه پاسخ داد.
پتانسیل مغفول بازار بدهی
رییس سازمان بورس در این گپ و گفت با فعالان بورسی با اشاره به اینکه پتانسیل‌های عظیمی در داخل خود بازار داریم که استفاده از آنها برای توسعه بازار می‌تواند در مواقع خاص کمک‌کننده و در بلند‌مدت نقش تاثیرگذاری روی بازار داشته باشد، عنوان کرد: در اسفندماه سال گذشته پتانسیلی که در صندوق‌های درآمد ثابت وجود داشت می‌توانست به کمک بازار بیاید و از ظرفیت‌های بازار بدهی که یکی از اجزای بازار سرمایه کشور است برای نقش‌آفرینی در توسعه بازار سهام استفاده شود.
لزوم گسترش جعبه ابزار بازار سرمایه
وی تاکید کرد: به‌دنبال ابزارها و نهادهای دیگری هم هستیم که می‌توانند این نقش را ایفا کنند. به‌عنوان مثال یکی از کارهایی که مطالعات آن شروع شده استفاده از ابزار قراردادهای بازخرید در خود بازار سرمایه است. شرکت‌های ما همیشه منابع مالی قابل‌توجهی دارند. قراردادهای بازخرید راهی است که شرکت‌ها بتوانند از منابع مالی همدیگر در یک مسیر مطمئن و با ضمانت‌های کافی استفاده کنند. این باعث می‌شود که تامین مالی شرکت‌ها به شدت تسهیل شود و البته کارآیی منابع مالی در داخل پرتفوی شرکت‌ها افزایش پیدا کند. همچنین باعث می‌شود شرکت‌ها به این سمت بروند که بخشی از دارایی‌های خودشان را به اوراق اختصاص بدهند. به این ترتیب بازار سهام هم به بازار بدهی کمک خواهد کرد. نتیجه این خواهد بود که بازار سرمایه نه تنها جایگاه خودش را در اقتصاد ارتقا دهد بلکه از نیروهای درونی قابل‌توجهی برخوردار باشد که بتواند تعادل، توازن و توسعه را در داخل بازار سرمایه فراهم کند. از اهداف دیگری که داریم تسهیل فرآیندها، توسعه نهادهای مالی، تقویت نظارت، افزایش شفافیت اطلاعات، تقویت کیفیت گزارش‌دهی شرکت‌ها، حمایت از حقوق سهامداران خرد و برنامه‌های دیگری است که تلاش می‌شود در این دوره آنها را دنبال کنیم.
کمک بورس به تامین بودجه دولت
دهقان‌دهنوی ادامه داد: سال گذشته بالغ بر ۲۰۰ هزار میلیارد تومان اوراق در بازار سرمایه منتشر شد. از این مقدار حدود ۱۸۰ هزار میلیارد تومان متعلق به دولت بود که رقم بسیار قابل‌توجهی است. حدود ۳۶ هزار میلیارد تومان هم متعلق به شرکت‌ها بود. نکته جالب این است که انتشار اوراق بدهی شرکت‌ها در سال ۹۹ نسبت به سال ۹۸ بیش از ۴۰۰ درصد رشد داشت. درست است که کماکان حجم بالایی از انتشار اوراق توسط دولت است ولی اوراق دولت نسبت به سال قبل یعنی ۱۳۹۸ رشد ۱۰۰ درصدی داشت؛ درحالی‌که همان‌طور که اشاره شد اوراق شرکت‌ها رشد بیش از ۴۰۰ درصدی ثبت کردند. پس در واقع فضا برای شرکت‌ها اگر بخواهند در این حوزه فعالیت کنند فراهم است و در اولویت قرار دارد. در جلسه‌ای که با بخشی از شرکت‌های سرمایه‌گذاری گذاشتیم، هلدینگ‌ها برای انتشار اوراقی به ارزش ۲۴ هزار میلیارد تومان اعلام آمادگی کردند و حتما شرکت‌های سرمایه‌گذاری دیگری هم در این جلسه نبودند یا بودند که اعلام آمادگی نکردند. از این رو انتظار می‌رود درخواست‌های بیشتری از سوی هلدینگ‌ها برای انتشار اوراق ارسال شود که بر این اساس برای مدیریت میزان انتشار اوراق از راهکار بازارسازی کمک می‌گیریم.
سمّی به نام قیمت‌گذاری دستوری
رییس سازمان بورس به قیمت‌گذاری دستوری هم اشاره کرد و گفت: بازار سرمایه امروز یک موضوع ملی شده و مردم در این بازار حضور دارند. حقوق سهامداران فعالیت اقتصادی شرکت‌هاست. کسی حق ندارد با قیمت‌گذاری حقوق سهامداران را کم کند یا به جیب واسطه و دلال بریزد. بلکه باید فضای تولید به نحوی باشد که سرمایه‌گذاری‌ها از توجیه‌پذیری کافی برخوردار باشند. کسی حق ندارد با قیمت‌گذاری، توجیه‌پذیری سرمایه‌گذاری‌ها را از بین ببرد. ما در سازمان بورس به‌عنوان نهادی که وظیفه‌اش دفاع از حقوق سهامدار است، در مقابل هیچ کسی وامدار نیستیم و استقلال سازمان را فدای این موضوع نمی‌کنیم. قیمت‌گذاری‌ها هم برای اقتصاد و صنایع سمّ هستند و هم حقوق سهامدار را ضایع می‌کند. تا جایی که توان داشته باشیم با این‌ها مقابله خواهیم کرد.
بازارگردان‌ها در روزهای سخت وارد بازار شدند
دهقان‌دهنوی در ادامه به فعالیت بازارگردان‌ها اشاره و تصریح کرد: وقتی درباره بازار سرمایه صحبت می‌کنیم باید تمام پارامترهای لازم را از لحاظ زیرساخت‌ها در نظر بگیریم. به طور مثال فعالیت بازارگردانی طی چند سال اخیر آغاز شد اما سال گذشته به دلیل شرایط بازار به تعداد آنها افزوده شد. باید گفت آنها در روزهای سخت و خاص وارد بازار شدند و نتوانستند آن‌طور که باید عملکرد مناسبی داشته باشند. ما در ابتدای راه بازارگردانی هستیم. باید به این فکر کنیم که چطور می‌شود بازارگردانی پایدار باشد و برای این کار هم حتما باید زیرساخت‌های دیگر بازار با آن هماهنگ شوند. بازارگردانی موضوعی است که سال گذشته به دلیل فضای خاص آن سال به آن توجه و به‌عنوان یک نیاز فوری تشخیص داده شد اما با اشکالاتی همراه است. اگر این اشکالات برطرف شود، بیش از ۵۰۰ صندوق بازارگردانی داریم که این یعنی زمینه لازم برای اصلاح بیشتر را داریم. پس باید مسیر آنها را هموار کرد و برای آینده بازار سرمایه بسیار کار مفیدی است.
چشم‌انداز بازار به سوی شفافیت است
دهقان تاکید کرد: اگر تصمیم‌گیری براساس تحلیل و ارزندگی سهام باشد و در بازار سرمایه نگاه بلند‌مدت حاکم شود، نباید نگران تغییر و نوسان قیمتی باشیم. باید رویکرد سرمایه‌گذاری غیرمستقیم را توسعه دهیم. چشم‌انداز حرکت بازار به سوی نقدشوندگی بالا و شفافیت است.
نگاهی به نرخ بهره
رییس سازمان بورس و اوراق بهادار افزود: قرار است منابع قابل‌توجهی از صندوق توسعه وارد بازار شود. توجه به نرخ بهره نیز از دیگر موارد مهم است. این نرخ باید به گونه‌ای تنظیم شود که هم بازار بانکی و هم بازار سرمایه در وضعیت مناسبی قرار داشته باشند. افزایش نرخ سود، افزایش هزینه مالی بانک‌ها را در پی خواهد داشت. هم اکنون نرخ سپرده‌ها مشخص و نرخ ۱۶ درصد کوتاه‌مدت یک ساله برای آنهاست. بنابراین نباید نرخ بهره بین بانکی که حتی یک‌روزه هم است بالاتر از این ارقام باشد و به ۲۰ هم برسد. پرداخت سود بالاتر از سودهای مصوب، آرامش بازارها را بر هم خواهد زد.
متقارن شدن تدریجی دامنه نوسان
رییس سازمان بورس ادامه داد: بازار خوب، بازاری است که یا دامنه نوسان نداشته باشد یا اگر دارد به قدری بزرگ باشد که در مواقع خاص سهم‌ها به بالا و پایین آن دامنه برخورد کنند، ولی در حال حاضر در شرایط خاص یک تصمیم موقت گرفته شده است. در حال حاضر یک تصمیم موقتی در رابطه با دامنه نوسان گرفته شده که در آینده آن را تغییر خواهیم داد. مسیر برداشتن محدودیت دامنه نوسان در شورای عالی بورس مشخص است و به صورت تدریجی دامنه نوسان را به سمت متقارن خواهیم برد و بیش از آنچه قبلا بوده اگر مسیر مهیا باشد افزایش خواهیم داد. این سیاست کوتاه‌مدت به این ترتیب اصلاح خواهد شد.
کارگزاری‌های جدید از راه می‌رسند
دهقان‌دهنوی به وضعیت مجوزها و انحصار کارگزاری‌ها نیز اشاره و عنوان کرد: در رابطه با کارگزاری‌ها یکی از عوامل تسهیل صدور مجوز است. دستور العمل‌های کارگزاری‌ها نیاز به بازنگری داشت که اولین نسخه از بازنگری قبل از حضور من در سازمان انجام شد. در این راستا یک بخشی از اصلاح قوانین در رابطه با صدور مجوز کارگزاری‌ها انجام گرفته، بخش دیگر آن در دست بررسی هیات‌مدیره سازمان است که سعی می‌کنیم طی هفته‌های آتی اقداماتی را در این رابطه انجام دهیم. به‌زودی ضمن ابلاغ این دستورالعمل، درخواست‌های جدید را می‌پذیریم تا در آینده شاهد حضور تعدادی کارگزار جدید در بازار سرمایه باشیم.
کانون سهامداران حقیقی در مرحله تعیین هیات امنا
وی افزود: موضوع تشکیل کانون سهامداران خرد در اولویت برنامه‌ها قرار دارد. من اعتقاد دارم که سهامداران خرد یا به طور کلی سهامداران حقیقی ما احتیاج دارند که از یک تریبون خواسته‌ها و نظرات خود را مطرح کنند. اقدامات اولیه انجام شده است. خوشبختانه این مساله در سازمان بورس و شورای عالی بورس در دست بررسی است و قرار است هیات امنایی برای تاسیس کانون ایجاد شود. همچنین از مقامات مختلف از جمله رییس قوه‌قضائیه، رییس مجلس، سازمان بازرسی کل کشور و معاون اول رییس‌جمهوری درخواست کردیم که نماینده خود را برای تشکیل کانون معرفی کنند.
سهام عدالت باید به‌عنوان یک ثروت برای مردم شکل بگیرد
دهقان‌دهنوی به سهام عدالت نیز اشاره کرد و گفت: فروش سهام عدالت منوط به ثبات بازار و توسعه ظرفیت‌های لازم است. پیشنهادهای خوبی در این زمینه ارائه شده که یکی از این موارد ایجاد صندوق‌های خاص برای فروش سهام عدالت است. راهکار دیگر افزایش جذابیت این سهام است تا افراد به نگهداری آن ترغیب شوند. در نهایت باید راهکاری ارائه شود که فشاری به بازار سرمایه وارد نکند و در عین حال، دارایی مردم و حقوق سهامداران حفظ شود. سهام عدالت باید به‌عنوان یک ثروت برای مردم شکل بگیرد و امیدواریم همواره پربازده باشند تا ثروت مردم در قالب سهام حفظ شود.
موانع انتشار اوراق برداشته شد
وی تصریح کرد: موانع انتشار اوراق برای شرکت‌های سرمایه‌گذاری و هلدینگ‌های بزرگ برداشته شده است. البته طبیعی است که شرکت‌ها براساس منافع خود عمل کنند و سهام شرکت‌های مدنظر خود را مورد حمایت قرار دهند. اما سازمان بورس و اوراق بهادار به طور جد بر این موضوع نظارت دارد که منابع حاصل از انتشار این اوراق در بازار سرمایه و خرید سهام صرف شود. امیدوارم حجم این اوراق از ۲۴ هزار میلیارد تومان فراتر رود. البته دولت حجم بالایی تامین مالی را از طریق بازار سرمایه انجام داده است و باید توجه داشت که انتشار اوراق شرکتی در سال گذشته به ۳۶ هزار میلیارد تومان رسیده که ۴ برابر سال پیش از آن است. شرکت بورس و فرابورس باید بسیج شوند که درخواست‌ها را دریافت کرده و اوراق را منتشر کنند. اما چون درخواست‌ها به صورت قسمت به قسمت می‌آید انتشار نیز به صورت تدریجی صورت خواهد گرفت.
لزوم تقویت بازار اولیه
وی خاطرنشان کرد: در حجم تامین مالی که از بازار سرمایه انجام شده، سهم دولت خیلی زیاد است اما باید به اجزای این ارقام هم نگاه کرد و آن را با سال‌های گذشته مقایسه کرد. مثلا در بحث انتشار اوراق به ۳۶ هزار میلیارد تومان از سوی شرکت‌ها رسیده که بیش از ۴ برابر رقم منتشر شده سال قبل از آن بوده است؛ یا در بحث افزایش سرمایه اگر آمار را ببینیم چیزی حدود ۲۴۰ هزار میلیارد تومان افزایش تامین مالی سرمایه‌ای صورت گرفته است؛ اگرچه بیش از ۹۰ هزار میلیارد تومان افزایش سرمایه‌ای است که از محل تجدید ارزیابی دارایی بوده است.
به این هم نگاه کنیم که ۱۰۰ هزار میلیارد تومان از این رقم از محل مطالبات و آورده نقدی و سودهای انباشته انجام شده است؛ یا مثلا در بحث تامین مالی سرمایه‌ای اگر به عرضه اولیه‌ها نگاه کنیم در می‌یابیم این عرضه‌ها به نحوی پیش رفته که سهامدار عمده بخشی از سهام خود را فروخته و صرف تشکیل سرمایه کرده است. این در حالی است که شرکت‌ها باید از طریق صرف سهام، سهام جدید را عرضه اولیه کند که این فضا را در سال ۱۴۰۰ پیش‌رو داریم و روی این موضوع می‌توانیم کار کنیم. همچنین به تشکیل سرمایه در کشور نیز باید کمک شود و البته رسالت بازار سرمایه نیز همین است. باید بازار اولیه را تقویت کرد؛ چراکه منافع آن به بازار سرمایه بازخواهد گشت.
مانع‌زدایی برنامه سازمان بورس است
وی تصریح کرد: همه کارهایی که در بازار سرمایه و سازمان بورس انجام می‌دهیم، تاثیرپذیری از شرایط اقتصاد کلان دارد. پس جریان‌های اقتصاد کلان مثل تورم و انتظارات فعالان اقتصادی نسبت به آینده اقتصاد تاثیرات قابل‌توجهی را به جا خواهد گذشت؛ ضمن اینکه تصمیمات مدیریتی خارج از سازمان بورس که روی شرکت‌ها و سازمان‌های بورسی اثرگذار خواهد بود را نیز نباید فراموش کرد. درباره افزایش سرمایه نکته این است که یکی از فرآیندهایی که باید به سرعت بازنگری شود، روند افزایش سرمایه است. برخی از مهلت‌ها که باید انجام شود، منطقی ندارد و می‌توان کارها را به شکلی طراحی کرد که به سرعت انجام شود. ضمن اینکه یکی از برنامه‌های ما که به تقویت اعتماد در بازار و شکل‌گیری بازار شفاف کمک می‌کند این است که باید جریان اطلاعات از نظر زمان و کیفیت اطلاعات بسیار شفاف باشد؛ ضمن اینکه شرکت‌های مشاوره‌ای با تحلیل وضعیت شرکت وضعیت سود را اعلام کرده بود که این الگوی خوبی است که برای سال ۱۴۰۰ این الگو یعنی تحلیل سناریوی سود براساس متغیرهای اصلی و تاثیرگذار بر جریان سود شرکت را داشته باشیم.
