نوبخت درباره استقراض ۸۰هزار میلیارد تومانی سال گذشته توضیح دهد

اقتصادآنلاین- نیلوفر محبی؛ چند روز پیش فیلمی از غلامرضا مصباحی‌مقدم، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام، در یکی از رسانه‌ها منتشر شد. او در این ویدئو ادعا کرده بود که روحانی در ۶ ماه آخر دولتش، ۱۳۵ هزار میلیارد تومان از بانک مرکزی استقراض کرده است.

مصباحی مقدم گفته بود: « معلوم است تورمی که امروز در جامعه وجود دارد، محصول چه اقداماتی است! از بهمن پارسال تا پایان دولت دوازدهم، مجموعا آقای روحانی ۱۳۵ هزار میلیارد تومان از بانک مرکزی استقراض کرده است. با ضریب فزاینده ۸ می‌توان گفت دولت روحانی فقط در شش ماه هزار میلیارد تومان پول چاپ کرد».

محمدباقر نوبخت، رییس سابق سازمان برنامه و بودجه، بلافاصله به این گفته‌ها واکنش نشان داد و تکذیب کرد.

او در توییتی در صفحه شخصی‌‌اش با هشتگ درس‌های ابتدایی بودجه، نوشت: «در ماه‌های اول هر سال، دولت‌ها طبق قانون از تنخواه بانک مرکزی استفاده و تا پایان سال نیز تسویه می‌کنند. ادعای استقراض ۱۳۵ هزار میلیاردی و نقدینگی هزارهزارمیلیارد تومانی در شش ماه پایانی دولت روحانی نادرست و بی‌اعتبار است».

نوبخت در گفت‌وگو با یکی از رسانه‌ها هم اظهارت مصباحی‌مقدم را رد وعنوان کرد: « حضرت حجه الاسلام والمسلمین جناب آقای مصباحی ‌مقدم، شخصیتی محترم هستند ولی اظهاراتشان در مورد استقراض دولت در دو ماه بهمن و اسفند سال ٩٩ و همچنین ٤٥ هزار میلیارد تومان تنخواه امسال که مجموعاَ ١٣٥ هزار میلیارد تومان بوده و با احتساب ضریب فزاینده پولی ٨، منجر به هزار هزار میلیارد تومان نقدینگی شده است، به استناد گزارش رسمی بانک مرکزی نادرست و بی‌اعتبار است».

کلمه تنخواه گمراه‌کننده است

حالا مصباحی مقدم در پاسخ به گفته‌های نوبخت به اقتصادآنلاین می‌گوید: « آقای نوبخت مصوبه‌ای که تصویب سران سه قوه برای برداشت از بانک مرکزی است را رو کند تا مشخص شود. موضوع تنخواه را می‌دانم اما لطفا درباره برداشت ۸۰ هزارمیلیارد تومانی سال گذشته توضیح دهند».

کلمه تنخواهی که استفاده می‌کنند گمراه‌کننده است. اگر تنخواه هم باشد مربوط به آغاز ۱۴۰۰ است نه ماه‌های پایانی ۹۹. ضمنا تنخواه بهانه خوبی شده برای استقراض از بانک مرکزی. 

هر چند از سال‌های گذشته تنخواه را داشته‌ایم اما در بودجه تصویب نمی‌شد. از وقتی در بودجه تصویب شد یعنی سال را با این تنخواه آغاز کرده‌اند. امسال هم ۴۵ هزار میلیارد تومان بود که رقم کوچکی نیست. بعلاوه تنخواه زمانی معنا پیدا می‌کند که طی ماه‌های آینده به بانک مرکزی بازگردد ولی حقیقت این است که این پول به بانک مرکزی باز نمی‌گردد. در نهایت نتیجه چیزی جز استقراض از بانک مرکزی نیست.

این ۱۳۵هزارمیلیارد تومان مربوط به دو نوبت برداشت است. برداشت نوبت اول دو ماه آخر ۹۹ است که تنخواه نیست بلکه ۸۰ هزار میلیارد تومان استقراض است. نوبت دوم بعد از فروردین است که قرار بود ۴۵ هزار میلیارد تومان باشد اما با عنوان تنخواه ۵۵هزار میلیارد تومان برداشت شد. با این که عنوان تنخواه داشته اما نتیجه همان استقراض است. 

مجوز اولی که مجلس به دولت داد ۴۵ هزار میلیارد تومان بود ولی عملا به ۵۵هزار میلیارد تومان افزایش یافت.

اگر دولت سیزدهم در ماه‌های باقی‌مانده تنخواه را بازگرداند ما هم اسم استقراض را از آن برمی‌داریم. اما اگر نتوانست که ما معتقدیم نمی‌تواند، دیگر چیزی جز استقراض نیست.

چهارعامل استقراض 

محمدتقی فیاضی، کارشناس اقتصادی، با اشاره به گزارش مربوط به نماگرهای اقتصادی بانک مرکزی عنوان می‌کند: گزارش بانک مرکزی نشان می‌دهد تا پایان سال ۹۹ بدهی دولت به بانک مرکزی از ۱۱۵هزارمیلیارد تومان عبور کرده و بدهی به بانک‌ها هم بیش از ۳۹۶هزارمیلیارد تومان شده است.

او می‌گوید: مبلغ ۱۳۵هزار میلیارد تومانی که آقای مصباحی مقدم برای بدهی عنوان کرده است به نظر صحیح می‌رسد. استقراض احتمالا از چهار محل ممکن شده. اولی تنخواه دولت است. 

فیاضی می‌افزاید: اگر تنخواه دولت چهار درصد بودجه عمومی باشد، چیزی حدود ۵۵هزار میلیارد تومان برای سال۱۴۰۰می‌شود که مربوط به شش ماهه اول امسال است و دولت آقای رییسی باید تا انتهای سال تسویه کند. در این باره باید بگویم که به ندرت اتفاق افتاده که دولت تنخواه را بازنگرداند مگر در یکی دوسال اخیر که دولت از نظر مالی بسیار تحت فشار بوده است.

به گفته این کارشناس بخش دوم می‌تواند خط اعتباری دولت به دنبال شیوع کرونا باشد. فیاضی توضیح می‌دهد: سال گذشته دولت برای مسئله کرونا خط اعتباری ایجاد کرد تا به بخش‌های آسیب‌دیده تسهیلات بدهد. بخش سوم هم احتمالا خرید اوراق بدهی است که فشار آن در نهایت به بانک مرکزی منتقل می‌شود و نوعی استقراض است.

او می‌افزاید: چهارمین عامل استقراض هم احتمالا تامین کالای اساسی بوده‌است. برای تامین کالای اساسی هم دولت روحانی و هم دولت رییسی استقراض کردند. دولت برای تامین کالای اساسی با ارز ۴۲۰۰ تومانی باید ارز در اختیار واردکننده قرار می‌داد اما چون در اختیار نداشت. این ارز را با نرخ آزاد یا نیمایی از بازار تهیه می‌کرد. یعنی مابه‌التفاوت نرخ آزاد یا نیمایی با ۴۲۰۰ تومانی از بانک مرکزی اسقراض می‌شد.

به باور او مجموع تنخواه و بدهی پایان سال ۹۹ دولت حتی بیش از ۱۳۵ هزار میلیارد تومان می‌شود. بنابراین عنوان می‌کند که ممکن است دولت بخشی از بدهی‌اش را پرداخت کرده باشد یا اینکه بخشی با قسمت مطالبات دولت تسویه شده باشد.