سرنوشت نامعلوم روغن و دانه‌ های روغنی/ منتظر جهش بزرگ قیمت باشیم؟

اقتصادآنلاین - سپیده قاسمی؛ مطالعات انستیتو تغذیه ایران نشان می‌دهد ۲۱ درصد از کل انرژی مصرفی مردم کشور از طریق مصرف روغن تامین می‌شود و میزان مصرف آن در یک روند فزآینده از حدود ۲.۵ کیلوگرم در سال ۱۳۴۰ به بیش از ۲۲ کیلوگرم طی سال های جاری رسیده است. این ارقام نشان دهند اهمیت روغن در تامین امنیت غذایی کشوراست. 

بر اساس اعلام وزارت صنعت، معدن و تجارت، در حال حاضر ۸۵ درصد از ۱.۵ میلیون تن روغن گیاهی مورد نیاز کشور از طریق واردات تامین می‌شود. آمار گمرک در سال ۱۳۹۹ نیز حاکی از آن است که بیش از ۳.۳ میلیون تن دانه روغنی و روغن خام به ارزش ۲.۱ میلیارد دلار وارد کشور شده است. همچنین  اطلاعات منتشر شده توسط گمرک نشان می‌دهد،۵۰ درصد از واردات این محصولات به ارزش ۱ میلیارد دلار از ۴ کشور امارات، هلند، انگلستان و سنگاپور انجام شده است. نکته قابل توجه این است که این کشورها تولیدکننده دانه‌های روغنی نیستند و تنها به عنوان دلال و واسطه‌گر بازار این محصولات عمل می‌کنند.

با توجه به میزان وابستگی کشور به واردات روغن و دانه‌های روغنی، چند سالی است رسیدن به حداکثر تولید داخلی با هدف افزایش امنیت غذایی در دستور کار وزارت جهادکشاورزی قرار گرفته است. وزارت جهاد کشاورزی از نیمه دوم سال ۱۳۹۴ قصد دارد در یک طرح ۱۰ ساله تا افق ۱۴۰۴ به حداکثری توان تولید داخلی در دانه های روغن دست پیدا کنند که این رقم را ۷۰ درصد تقاضا در نظر گرفته است.

اما با گذشت حدود ۶ سال از اجرای این طرح عقب‌ماندگی زیادی از اهداف پیش بینی شده دیده می‌شود. طی این سال‌ها میزان خوداتکایی تولید دانه‌های روغنی تنها حدود ۱۰ درصد رشد داشته و از ۶ درصد به ۱۵ درصد رسیده است.

هر چند انتظار می‌رفت میزان پیش رفت در طرح بسیار بیش از این باشد، اما باید در نظر داشت مشکلات متعددی یر سر راه وزارت جهادکشاورزی برای رسیدن به اهداف برنامه وجود داشته، از جمله این مشکلات می‌توان عدم تعیین قیمت خرید مناسب از سوی دولت‌ها برای خرید این محصول از کشاورزان و اخیرا خشکسالی کم سابقه برشمرد.

کاهش قابل توجه تولید دانه های روغنی در کشور

مرتضی سعادتی‌کیا، مدیرکل هماهنگی خرید داخلی شرکت بازرگانی دولتی ایران، در گفت و گو با اقتصاد آنلاین درباره آخرین وضعیت تولید و تامین دانه های روغنی در داخل کشور‌‌، اظهار کرد: در سالجاری مراکز دولتی در قالب خرید تضمینی حدود ۱۲۷ هزار تن دانه روغنی کلزا را از کشاورزان تحویل گرفته‌اند.

وی ارزش محصول دریافتی از کشاورزان را بیش از یک هزار  و ۳۳۸ میلیارد تومان اعلام کرد.

به گفته سعادتی‌کیا؛ خرید دانه روغنی کلزا توسط بخش خصوصی نیز انجام شده است و امسال بخش خصوصی حدود ۱۱۲ هزار تن کلزا از کشاورزان خریداری کرده‌است.

وی با تاکید بر اثر قابل توجه خشکسالی سالجاری بر کاهش تولید دانه‌های روغنی در کشور‌‌، افزود: در پی خشکسالی تحویل دانه روغنی کلزا به مراکز دولتی نسبت به سال گذشته کاهش ۵۲ درصدی داشته‌ است.

ادامه وابستگی بالای کشور به واردات روغن و دانه‌های روغنی و نیاز به تامین میزان قابل توجه ارز ترجیحی برای واردات آن‌ها، موجب شده در التهابات اقتصادی کشور، بازار این کالاهای اساسی نوسانات زیادی را تجربه کند.

اطلاعات رسیده به اقتصاد آنلاین نشان می‌دهد باید منتظر شرایط بدتر در تامین و بازار روغن باشم و احتمالا بازار روغن تا پایان سال جاری جهش بزرگ قیمت را تجربه خواهد.

به گفته فعالان بازار روغن؛ از ابتدای سال جاری تا کنون ارز ترجیحی برای واردات روغن اختصاص نیافته و زمزمه‌ها حاکی از حذف ارز ترجیحی برای واردات این کالا است.

البته یزدان سیف، رییس شرکت بازرگانی دولتی ایران، اخیرا اعلام کرده است: تلاش‌های حوزه بانکی و ارزی و حوزه دیپلماسی دولت کنترل نرخ ارز است و دولت با تمام ظرفیت‌ها به دنبال بازگشت منابع ارزی است.