جان سختی موش‌ها در برابر زلزله و اتم
شاید این گفته که موش‌ها زیر زمین تهران را تسخیر کرده‌اند، کمی مبالغه آمیز باشد؛ اما نیازی به آمار و ارقام نیست تا متوجه شویم که تعداد موش‌های تهران در سال‌های اخیر و با وجود اقدام‌هایی که برای امحای موش‌ها صورت گرفته، بیشتر شده است.
کافی است برای کمتر از 5 دقیق کنار جوی آبی بایستیم تا شاهد تردد آزادانه موش‌های بزرگ خاکستری یا قهوه‌یی رنگ در طول مسیر جوی باشیم. موش‌هایی که دیگر به دیدن آنها عادت کرده‌ایم و حالا نه ما از موش‌ها می‌ترسیم و نه آنها از ما. دیدن موش‌ها همان قدر برایمان عادی شده که دیدن گربه‌ها و پرنده‌ها و نکته جالب اینجاست که برخلاف آن چه از کودکی آموخته‌ایم و کارتون تام و جری یادآور آن است دیگر موش‌ها نه از انسان‌ها که حتی از گربه‌ها نیز نمی‌ترسند و این کمی ترسناک است.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از تعادل ، یکی از مواردی که حضور موش‌ها را ترسناک می‌کند این گفته مهرداد حلوایی، دبیر کمیته دفع آفات شهری و صنعتی شهرداری تهران است که سه سال پیش گفته بود «اگر زلزله‌یی جدی در تهران به وقوع بپیوندد، موش‌ها در زیر‌زمین زیر آوارماندگان را تا رسیدن نیروهای امدادی می‌خورند و به آنان آسیب جدی وارد می‌کنند.» حتی تصور این موضوع وحشتناک است. البته اگر بیماری‌هایی که توسط این موش‌ها به انسان منتقل می‌شود را نیز به این موضوع اضافه کنیم اهمیت مساله بیش از پیش روشن می‌شود.
اما نکته مهم در خصوص موش‌های شهر تهران تعداد آنهاست. در این زمینه آمار و ارقام گوناگون و کاملا ضد و نقیضی وجود دارد. این آمار از یک و نیم میلیون شروع می‌شود و به 30 میلیون، 40 میلیون و حتی 70 میلیون راس موش نیز می‌رسد. عدم انتشار آمار قابل اتکا از جمعیت موش‌های تهران مشکلات بسیاری در این زمینه به وجود خواهد آورد. زیرا به دلیل نبود آمار مشخص علاوه بر آنکه برنامه‌ریزی برای مبارزه با موش و رصد آن تا حدی دشوار می‌شود، چشم‌اندازی از خطرات و آسیب‌های احتمالی این جانوران موذی نیز به دست نمی‌دهد.
این مخاطرات اعم از مشکلاتی است که موش‌ها بطور دایمی برای زندگی انسان ایجاد می‌کنند و همچنین مسائلی که در مواقع حساس همچون زلزله ممکن است ایجاد شود. هرچند معضل موش‌های تهران هم مانند انبوه مشکلات از این دست، به صورت ادواری طی دهه‌های اخیر مدتی برجسته و مدتی بعد به فراموشی سپرده شده است.
براساس استانداردهای جهانی، وجود یک موش به ازای هر انسان طبیعی و جزو لاینفک اکوسیستم زندگی انسانی محسوب می‌شود. گفته می‌شود، بیشترین جمعیت موش‌ها در تهران در مناطق شش و ۲۰ هستند که آن هم به دلیل وجود رستوران‌ها و فست فودها در منطقه شش و زمین‌های کشاورزی در منطقه ۲۰ است.
ابهام در تعداد موش‌های تهران
محمد حقانی، عضو کمیسیون سلامت و خدمات شهری شورای تهران در مصاحبه‌یی عنوان کرده بود که تعداد موش‌های شهر تهران 50 میلیون راس است. اما وی از اعلام هر گونه عدد و رقمی در این خصوص سر باز زد و اظهار کرد که نمی‌توان آمار دقیقی در این باره ارائه کرد.
حقانی دراین باره گفت: متاسفانه از نظر آمار درکشور ضعیف هستیم. اطلاعات و داده‌هایی که مسوولان بر مبنای آن بتوانند تصمیم‌گیری کنند بسیار ضعیف است. این موضوع در خصوص تعداد موش‌های شهر تهران نیز صدق می‌کند. درباره تعداد موش‌ها نیز هر بار ارقام متفاوتی عنوان شده اما واقعیت این است که تعداد موش‌های تهران بسیار زیاد است و از شمال تا جنوب شهر مردم درگیر این موضوع هستند.
به گفته این عضو کمیسیون محیط زیست و سلامت شورای شهر، واقعیتی که درباره موش‌ها وجود دارد این است که موش‌ها را نمی‌توان بطور کامل از بین برد. اما وقتی تعدادشان از حد نرمال بگذرد، دردساز می‌شوند؛ اتفاقی که اکنون در شهر ما افتاده است و تهران از وجود این مهمان‌های نامیمون رنج می‌برد.
2 راه‌حل برای کاهش تعداد موش‌ها
وی درباره شرایط زیستی موش‌ها گفت: موش‌ها برای زنده ماندن به آب، غذا و مکانی برای زندگی نیازمندند. محل زندگی آنها در خفیه گاه‌ها و جاهای تاریک و کم ترددی است که رطوبت کافی داشته باشد. بنابراین برای کاهش تعداد موش‌ها دو کار می‌توان انجام داد اول اینکه با رعایت نظافت جوی‌ها و نریختن زباله ته مانده غذا داخل آنها، غذای مورد نیاز را برایشان فراهم نکنیم. این وظیفه شهروندان است که نظافت را رعایت کنند. از سوی دیگر به دلیل معماری قدیمی شهر، داخل انهار و خیابان‌ها خفیه گاه‌های زیادی وجود دارد که مکان مناسبی برای زندگی جانوران موذی است. بنابراین دومین کاری که انجام آن بر عهده شهرداری است پر کردن این خفیه گاه‌ها و درزهای انهار و خیابان‌هاست.
وی با تاکید بر این تنها می‌توان تعداد موش‌ها را کاهش داد، تصریح کرد: هر چند شهرداری از طریق سم پاشی اقدام به از بین بردن این جانوران کرده است اما اقدام‌های شیمیایی نیز مشکلات خاص خودش را دارد و همانطور که گفتم بهترین راه‌حل نظافت محیط زیست و تمیز نگه داشتن جوی‌ها و انهار است.
حقانی با بیان اینکه اقدام‌های شهرداری در این زمینه کافی نبوده است گفت: البته شهرداری اقدام‌هایی در این زمینه انجام داده است از طریق تزریق سم و کارهای فیزیکی دیگر اما به هیچ‌وجه اقدام‌ها کافی نبوده است.
به گفته وی، کنترل یا حذف آب برای کنترل جمعیت موش‌ها به واسطه باران‌های فصلی و آب‌های جاری امری غیرممکن به نظر می‌آید اما وجود قنات‌ها به عنوان منابع دایمی و زیستگاه مناسب، موضوعی اثرگذار و قابل مدیریت است. مدیریت سرپناه برای موش‌ها به عوامل شهرسازی و معماری وابستگی مستقیم دارد که به وضوح می‌توان مشاهده کرد که در وضعیت موجود این رویکرد لحاظ نشده است و در تمام نقاط شهر با وجود آبراه‌ها، راه‌های ارتباطی بین منازل و معابر و... شرایط مناسب زیستی تامین شده است.
وی تاکید کرد: بدون شک کنترل عوامل محیطی و فیزیکی تنها راهکاری است که می‌تواند به صورت پایدار بر جمعیت موش‌های شهری اثرگذار باشد و بدون به خطر انداختن سلامت جامعه و اعمال خشونت علیه حیوانات به عنوان یک عامل مهم در سلامت روانی جامعه، از هدر رفتن بودجه کشور جلوگیری کند.
حقانی ادامه داد: اصلی‌ترین عامل تغذیه است که از طریق زباله‌ها منابع نامحدودی در اختیار این موجودات قرار دارد. متولی مدیریت زباله‌ها شهرداری‌ها هستند که با راهکارهای مکانیزه، اقدامات سلبی، آموزش و فرهنگسازی و. به جمع‌آوری و مدیریت پسماند شهری می‌پردازد. این در شرایطی است که اقدامات اساسی در مطالعات و تحقیقات، سرمایه‌گذاری، بهبود کیفیت عملکرد اجرایی و کاهش منابع غذایی (زباله)، فرهنگسازی و... با محوریت ارتباط مستقیم مدیریت پسماند و کنترل جمعیت موش‌ها در این دو وظیفه شهرداری مشاهده نمی‌شود و بودجه‌های فراوانی برای سایر روش‌ها اختصاص داده می‌شود.
وجود 70 میلیون موش غیرمنطقی است
اسماعیل کهرم، کارشناس ارشد محیط زیست و از استادان دانشگاه نیز معتقد است، تعداد
70 میلیون موش که اعلام شده غیرمنطقی است و اگر اینگونه بود باید در خانه و آشپزخانه هایمان نیز موش‌ها به آسانی تردد می‌کردند. زیرا بوی گوشت برای موش‌ها بسیار لذت بخش است و از فاصله 500 متری آن را درک می‌کنند و به سمتش می‌روند.
وی در این باره مثالی زد و گفت: در کشور هند معبدی وجود دارد به نام آرمیتسا که موش‌ها را مقدس می‌دانند. با روش‌های علمی سرشماری کرده‌اند در این معبد حدود دو میلیون موش وجود دارد که مورد رسیدگی قرار می‌گیرند اما تعداد آنها به5 میلیون راس نرسیده است. نمی‌دانم این 70 میلیون راس را چگونه برآورد کرده‌اند در حالی که در این زمینه هیچ گونه سرشماری انجام نشده است.
وی ادامه داد: تعداد 70 میلیون راس موش اگر واقعی بود با توجه به سرعت تولید مثل بالای موش الان در اتاق‌ها و محل کارمان هم باید موش‌ها آزادانه رفت و آمد می‌کردند. بنابراین عدد
70 میلیون راس موش واقعی نیست. وی با بیان اینکه موش حیوان بسیار عجیب و مقاومی است تصریح کرد: سرعت تولید مثل موش به گونه‌یی است که در حین شیردهی می‌تواند باردار شود که هیچ موجودی اینگونه نیست و در هر زایمان می‌تواند تا 20 بچه به دنیا آورد. این بچه موش‌ها نیز ظرف2 ماه می‌توانند باردار شوند. حال با چنین خصوصیات تولید مثلی چنانچه تعداد موش‌های تهران را 70 میلیون راس بدانیم کم کم تمام سطح تهران را اشغال می‌کنند.یعنی در هر کیلومتر مربع یک میلیون موش وجود خواهد داشت.
کهرم در پاسخ به اینکه آیا می‌توان آماری از تعداد موش‌ها به دست آورد یا خیر، گفت: یک راه برای به دست آمار کاهش یا افزایش تعداد موش‌ها وجوددارد. اینکه تعدادی از موش‌ها بین 100 تا هزار راس را علامت‌دار کنیم مثلا قسمتی از پوست آن را بتراشیم وآن‌ها را رها کنیم و بعد از مدتی دوباره سراغ آنها برویم. چنانچه تعداد موش‌های علامت‌دار بیشتر باشد به این معناست که تعداد موش‌ها کاهش یافته و برعکس هر چه تعداد موش‌های علامت‌دار کمتر باشد به معنی آن است که تعداد آنها افزایش یافته است. این کار روی ماهی‌ها، حشرات و برخی پرندگان انجام می‌شود.
موش‌ها مردم پاریس را کلافه کرده‌اند
این کارشناس ارشد محیط زیست با بیان اینکه تاکنون این کار درباره موش‌ها صورت نگرفته است، گفت: معضل تعداد زیاد موش فقط مختص تهران نیست، بلکه در شهری مانند پاریس که به عروس شهرهای جهان معروف است نیز این معضل وجود دارد و مردم از دست موش‌ها کلافه شده‌اند. مسوولان این شهر هنوز نتوانسته‌اند بر این معضل غلبه کنند و این معضل همچنان شهروندان این شهر را آزار می‌دهد.
موش پروری با سرپوشیده کردن انهار
به گفته این استاد دانشگاه سرپوشیده کردن جوی‌ها و انهار یکی از مهم‌ترین عوامل افزایش موش‌ها در شهر تهران است. کهرم در این باره ادامه داد: موش برای زندگی به جای گرم و غذا نیاز دارد. وقتی شهرداری انهار و جوی‌ها را سر پوشیده کرد در واقع با این کار مکان مناسبی برای زندگی موش‌ها ایجاد و به نوعی موش پروری انجام داد. زیرا جوی‌های ما بسیار کثیف و آلوده است و با سرپوشیده کردن آنها امکان نظافت بسیار سخت و در برخی جوی‌ها غیر ممکن شده است. ببینید! در منطقه یک، شهرداری نصف زباله‌ها را از جوی‌ها خارج می‌کند. منطقه یک شهرداری بیشتر محل اسکان سفراست و انتظار می‌رود که آداب شهرنشینی در آن بیشتر رعایت شود اما عملا اینگونه نیست. از طرف دیگر فست فودهایی که به داخل جوی‌ها ریخته می‌شود محل مناسبی برای تغذیه موش‌ها فراهم می‌کند. وی ادامه داد: موش‌ها یک نقطه ضعف دارند و آن این است که موش مادر به‌شدت مراقب فرزندانش است و از آن جا که به یک ویروس شبیه آنفولانزا حساس هستند مرتب بچه‌های خود را برای دور ماندن از این ویروس جابه‌جا می‌کند. اما متاسفانه این ویروس شبه آنفولانزا موش‌ها را از بین نمی‌برد.
زنده ماندن موش‌ها پس از فاجعه اتمی
وی در پاسخ به اینکه گفته می‌شود در زلزله تهران مهم‌ترین خطر پس از آتش‌سوزی موش‌ها هستند، گفت: نه این موضوع را قبول دارم و نه چیزی در این باره شنیده‌ام. اما این را شنیده‌ام که بعد از یک فاجعه اتمی همه انسان‌ها از بین می‌روند اما موش‌ها زنده می‌مانند. وی با مثالی این موضوع را توضیح داد و گفت: در شهر لندن یک تونل قدیمی بدون استفاده بود که در آن تعداد زیادی موش زندگی می‌کرد. مسوولان شهر لندن از تمام امکانات تکنولوژیکی نوین و روز برای از بین بردن این موش‌ها استفاده کردند و برای مدتی تونل را بطور کامل بستند و منتظر نتیجه اقدام‌های خود ماندند.بعد از گذشت مدتی وقتی فکر می‌کردند که برای همیشه از شر موش‌ها راحت شده‌اند در کمال تعجب مشاهده کردند که موش‌ها همچنان به زندگی خود ادامه می‌دهند. بنابراین همانطور که گفتم نمی‌توان بطور کامل موش‌ها را نابود کرد اما می‌توان با اقدام‌های پیشگیرانه مانع از ازدیاد آنها شد.
راهکار کاهش زاد و ولد موش‌ها
وی توضیح ادامه داد: موش‌ها آنقدر مقاومند که اگر از سم برای کشتن آنها استفاده شود 4نسل بعدی آنها یعنی 5 ماه بعد از این سم به عنوان غذا استفاده می‌کنند. میزان زاد و ولد موش‌ها به میزان مواد غذایی که در اختیارشان قرار می‌گیرد بستگی دارد و باز هم می‌گویم باید مانع غذارسانی به این موجودات شویم تا تعدادشان کاهش پیدا کند.
وی با اشاره به اینکه استفاده از سم راه‌حل مناسبی برای امحای موش‌ها نیست، گفت: استفاده از سم باعث می‌شود گربه‌ها و پرندگان نیز از بین بروند و پیشنهاد می‌کنم از روش استفاده نشود. نابود کردن موش‌ها بیشتر از اینکه نیاز به اقدام فیزیکی داشته باشد یک کار فرهنگی است. باید به شهروندان خود یاد بدهیم که زباله و ته مانده غذاهای خود را داخل جوی‌ها و انهار نریزند. زیرا سلامت و امنیت خودشان به خطر می‌افتد. اگر غذا را از دسترس موش‌ها دور کنیم زاد و ولد آنها کاهش پیدا می‌کنند.
