شوک اقتصادی چیست و انواع آن کدام اند؟

شوک های اقتصادی اثرات گسترده و پایداری بر اقتصاد دارند و در نظریه چرخه تجاری واقعی (RBC)، تصور می شود که علت اصلی رکودها و چرخه های اقتصادی باشند.

نکات کلیدی

شوک‌ های اقتصادی را می‌توان بر اساس بخش اقتصادی خاصی که از آن سرچشمه می‌گیرند یا بر اساس تاثیری که بر عرضه یا تقاضا دارند طبقه‌بندی کرد.

از آنجا که بازارها به یکدیگر متصل هستند، اثرات شوک ها ممکن است از طریق اقتصاد به بسیاری از بازارها منتقل شود و تاثیرات کلان اقتصادی بزرگ خوب یا بدی داشته باشد.

درک شوک های اقتصادی

شوک‌ های اقتصادی را در درجه اول می‌توان از طریق نحوه‌ی تاثیرگذاری آن‌ها بر اقتصاد از طرف عرضه یا تقاضا طبقه‌بندی کرد. این شوک‌ها را همچنین می‌توان بر اساس بخش خاصی که از آن ناشی شده‌اند یا تأثیرشان بر یک بخش خاص از اقتصاد طبقه‌بندی کرد. در نهایت، شوک‌ها را می‌توان بسته به اینکه از تغییرات فعالیت اقتصادی واقعی ناشی شده باشد یا تغییرات ارزش اسمی متغیرهای مالی به عنوان شوک‌های واقعی یا اسمی در نظر گرفت.

از آنجا که بازارها و صنایع در اقتصاد به یکدیگر مرتبط هستند، ایجاد شوک های بزرگ در عرضه یا تقاضای هر بخش از اقتصاد ممکن است تأثیرات کلان اقتصادی گسترده ای داشته باشد. شوک‌ های اقتصادی ممکن است برای اقتصاد مثبت (مفید) یا منفی (مضر) باشند، اگرچه بیشتر اقتصاددانان و افراد عادی بیشتر نگران شوک‌های منفی هستند.

انواع شوک های اقتصادی

شوک های عرضه

شوک عرضه رویدادی است که تولید در سراسر اقتصاد یا حداقل برخی از صنایع را دشوارتر، پرهزینه تر یا غیرممکن می سازد. افزایش قیمت کالاهای مهمی مانند نفت ممکن است باعث افزایش سرسام آور قیمت سوخت شود و استفاده از آن را برای اهداف تجاری را پرهزینه سازد.

بلایای طبیعی یا رویدادهای آب و هوایی مانند طوفان، سیل یا زلزله‌های بزرگ ممکن است شوک‌های عرضه ایجاد کنند و همچنین رویدادهای ساخته دست انسان مانند جنگ‌ها یا حوادث بزرگ تروریستی نیز ممکن است شوک ایجاد کنند. اقتصاددانان گاهی اوقات از بیشتر شوک های طرف عرضه به عنوان «شوک های فناورانه» یاد می کنند.

شوک تقاضا

شوک های تقاضا زمانی اتفاق می افتند که تغییری ناگهانی و قابل توجهی در الگوهای مخارج خصوصی چه به صورت مخارج مصرفی از سوی مصرف کنندگان و چه به صورت مخارج سرمایه گذاری از سوی کسب و کارها، رخ دهد. ایجاد رکود اقتصادی در اقتصاد یک بازار صادراتی بزرگ ممکن است شوک منفی در سرمایه گذاری تجاری، به ویژه در صنایع صادراتی ایجاد کند.

سقوط قیمت سهام یا خانه ممکن است باعث شوک منفی تقاضا شود زیرا خانوارها با کاهش شدید هزینه های مصرف به از دست دادن ثروت خود واکنش نشان می دهند. شوک های عرضه کالاهای مصرفی خاصی مانند غذا و انرژی که تقاضای آن‌ها فاقد کشش قیمتی است نیز ممکن است با کاهش درآمد واقعی مصرف کنندگان منجر به شوک تقاضا شود. اقتصاددانان گاهی از شوک های سمت تقاضا به عنوان «شوک های غیرفناورانه» یاد می کنند.

شوک های مالی

شوک مالی شوکی است که از بخش مالی اقتصاد سرچشمه می گیرد. از آنجا که اقتصادهای مدرن برای تأمین مالی عملیات عادی و حقوق و دستمزدها به شدت به جریان نقدینگی و اعتبار وابسته هستند، شوک‌های مالی ممکن است بر هر صنعتی در اقتصاد تأثیر بگذارند.

سقوط بازار سهام، بحران نقدینگی در سیستم بانکی، تغییرات غیرقابل پیش‌بینی سیاست‌های پولی یا کاهش سریع ارزش یک ارز نمونه‌هایی از شوک‌های مالی هستند. شوک های مالی شکل اصلی شوک های اسمی هستند، اگرچه اثرات آنها به وضوح ممکن است تأثیر جدی بر فعالیت واقعی اقتصادی داشته باشد.

شوک های سیاستی

شوک های سیاستی تغییراتی در سیاست های دولت هستند که تأثیر اقتصادی عمیقی دارند. حتی ممکن است تأثیر اقتصادی یک شوک سیاستی هدف اصلی این اقدام دولت باشد. این شوک هم‌چنین ممکن است یک پیامد جانبی مورد انتظار یا یک پیامد کاملاً ناخواسته نیز باشد.

سیاست مالی در واقع ایجاد شوک عمدی مثبت یا منفی در تقاضای اقتصادی است که برای هموارسازی تقاضای کل در طول زمان طراحی می‌شود. اعمال تعرفه ها و ایجاد سایر موانع تجاری ممکن است شوک مثبتی برای صنایع داخلی ایجاد کند اما شوک منفی برای مصرف کنندگان داخلی باشد. گاهی اوقات حتی یک تغییر بالقوه در سیاست یا افزایش نااطمینانی در مورد سیاست آینده ممکن است قبل از تغییر واقعی سیاست مالی یا حتی بدون این تغییر نیز یک شوک اقتصادی ایجاد کند.

شوک های فناوری

شوک فناوری از تحولات فناورانه ناشی می‌شوند که بر بهره وری عوامل اقتصادی تأثیر می گذارد. معرفی رایانه و فناوری اینترنت و در نتیجه افزایش بهره وری بسیاری از مشاغل مختلف نمونه ای از شوک مثبت فناوری است.

اقتصاددانان اغلب اصطلاح فناوری را در معنایی بسیار گسترده تر به کار می برند، به طوری که بسیاری از نمونه هایی از شوک‌ های اقتصادی که در بالا اشاره شدند مانند افزایش قیمت انرژی نیز در رده شوک های فناوری قرار می گیرند. با این حال، مردم اغلب به شوک هایی که به طور خاص از بخش فناوری سرچشمه می گیرند، شوک های فناوری می‌گویند.