کاهش زمان ترخیص کالا به کمتر از ۴ روز

گمرک از یک سو مسوول اجرای مقررات و قوانین گاه محدودکننده حاکم بر تجارت خارجی است و از طرف دیگر باید در جهت ساده سازی رویه ها و تشریفات گمرکی مطابق با استانداردهای جهانی و سیاست های سازمان جهانی گمرک عمل کند.

روند روبه شتاب جهانی شدن و تحولات اخیر در سطح ملی و بین المللی در زمینه مناسبات گمرک الکترونیک،از یک سو و رویکرد برنامه‏‌های توسعه، رشد اقتصادی کشور و سند چشم انداز بیست ساله کشور از سوی دیگر سبب شد تا طرح سامانه جامع گمرکی در سال 94 به ثمر بنشیند.

علیرضا مقدسی معاون حقوقی و نظارت گمرک در این رابطه می گوید:« شفافیت مالی که از طریق سامانه به وجود آمده  این امر نیز موجب کاهش بدهی های گمرکی می شود.زیرا با اعمال سیستمی،اجازه اظهار و خروج کالا به افراد بدهکار تا پرداخت بدهی ها و تسویه آن،داده نخواهد شد.» به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از خبرآنلاین، گفت وگو با وی در پی می آید:

  سامانه جامع گمرکی چه میزان به سهولت در امر صادرات و واردات کشور کمک کرده است؟

  با راه اندازی و بهره برداری از این سامانه این امکان فراهم شد که با استفاده از سیستم دوراظهاری و ثبت الکترونیکی اسناد و پرداخت الکترونیکی، مراجعین گمرک نیازی به حضور در گمرک ندارند و ارزیابی کالا به صورت غیابی انجام می شود و ارزش به صورت آنلاین تعیین می گردد و برای کلیه خدمت گیرندگان، اعم از تجار وفعالان اقتصادی و کارگزاران و سازمان های تجاری همجوار، قابلیت دسترسی ایجاد شده و این امور در مجموع، ساده سازی و تسهیل تشریفات گمرکی و درنهایت کاهش زمان ترخیص و هزینه های متعلقه را درپی داشته است.

  آیا آماری وجود دارد که  قبل و بعد از اجرای سامانه جامع را بررسی کرده باشد؟

سامانه در اغلب گمرکات کشور اجرایی شده و نتایج مطلوبی را درپی داشته و طبق گزارشات دفتر فاوا و گمرکات اجرایی: کاهش زمان ترخیص کالا به  کمتر از 4 روز رسیده است که اگرچه هنوز هم با استانداردهای بین المللی فاصله دارد ولی تلاش ها برای رسیدن به استاندارد کمتر از دو روز ادامه دارد. به طور مثال طبق بررسی های  به عمل آمده توسط دفتر برنامه ریزی و بهبود سیستم های گمرکی؛ در گمرک تهران تعداد اظهارنامه ها و میزان درآمد گمرک افزایش قابل ملاحظه ای داشته و زمان ترخیص کالا تا حدود زیادی کاهش یافته است.

آقای دکتر کرباسیان سه هدف عمده سامانه جامع گمرکی را شفافیت، افزایش درآمد دولت و سرعت کار اعلام کرده است، ممکن است بفرمایید در باره افزایش درآمد دولت این سامانه تاکنون چه میزان بر درآمدهای گمرکی امسال افزوده است؟

   با کاهش امکان تخلف وکم اظهاری و ایجاد کنترل های سیستمی ؛ میزان واقعی حقوق دولت شناسایی و دریافت شده و همچنان که اشاره شد این سامانه با ایجاد امکاناتی مانند دور اظهاری و صدور مجوزها از طریق پنجره واحد فرامرزی موجب تسهیل در واردات و صادرات شده است، درنتیجه  از رسوب کالا در انبارها ممانعت کرده و در کنار آن با حذف رویه های زائد واصلاح فرایندها  نیز مسیر ورود قانونی کالا تسهیل و هزینه ها کاهش یافته است.در واقع این سامان عملاً روان سازی تشریفات گمرکی،  تمایل و انگیزه برای واردات رسمی و اجتناب از قاچاق کالا را افزایش داده است. لذا با افزایش میزان کالای اظهار شده به گمرک ؛ میزان درآمدهای گمرکی نیز  افزایش یافته، ضمن آن که با شفافیت مالی که از طریق سامانه به وجود آمده این امر نیز موجب کاهش بدهی های گمرکی می گردد، چرا که با اعمال سیستمی ، اجازه اظهار و خروج کالا به افراد بدهکار تا پرداخت بدهی ها و تسویه آن، داده نمی شود.

 یکی از اهداف اصلی این سامانه سهولت در تجارت فرامرزی است، در این رابطه بفرمایید چه میزان  اجرای طرح سامانه جامع موجب افزایش سهولت تجارت فرامرزی شده است؟  

      آمار سال جاری بانک جهانی حاکی از این است که رتبه ایران به نسبت رتبه قبلی گزارش شده رشد نسبی داشته و به 118 ارتقاء یافته است. از سویی با اجرای سامانه جامع گمرکی و براساس تازه‌ترین رده‌بندی جهانی رتبه گمرکات رتبه گمرک ایران برای مبارزه با تخلفات گمرکی وقاچاق در جایگاه سومین گمرک دنیا قرار گرفت. باتوجه به اینکه مبنای محاسبه و سنجش چنین رتبه هایی در سطح بین المللی بنابر شاخص های متعدد صورت می گیرد، و در این رابطه، تسهیلات برای انجام تشریفات گمرکی برای ذی نفعان اقتصادی کشور و تسهیل مبادلات تجاری در سطح  بین المللی مؤثر خواهد بود. بنابراین با اجرای سامانه گمرکی و ترخیص کالا با اسناد کمتر و در زمان کوتاه تر، منجر به تسهیل سطح مبادلات شده و طبیعی است که تجارت فرامرزی از موانع تجاری عبور کرده و جریان به سمت بهبود مؤثر و پیشرفت بیشتر هدایت شده است. ولیکن رتبه ایران باتوجه به اهداف سند چشم انداز موقعیت خوبی دارا نیست و باید تمامی زنجیره کسب و کار کشور بکوشد که اهداف سند تعالی تحقق یابد.

 با توجبه به لغو تحریم ها میزان صادرات و واردات کشور افزایش یافته، این سامانه چه میزان به شفافیت در امر تجارت کمک کرده است؟

راه اندازی و بهره برداری سامانه الکترونیکی جامع موجب شفافیت فرایندهای گمرکی شده وبه واسطه آن، امکان کنترل دقیق و نامحسوس میسر شده است . لذا زمینه تحقق دو امر معارض ؛ کنترل نامحسوس درکنار تسهیل و روان سازی تشریفات گمرکی ؛ از طریق سامانه فراهم شده ؛ ضمنا از مزایای سیستم دور اظهاری و عدم مراجعه صاحبین کالا به گمرک و ارزیابی غیابی  ،علاوه بر ارتقاء بهره وری کارکنان و افزایش درستکاری ؛ با  صدور الکترونیکی اسناد گمرکی و با راه اندازی پنجره واحد تجارت مرزی و صدور مجوزهای الکترونیکی ازاین  طریق ؛ تبادل اطلاعات بین دستگاههای ذی مدخل نیز به نحو شفاف صورت می پذیرد و ارتباط مکانیزه فی مابین سازمان های متولی و صدور مجوزهای موردنیاز، موجب شده  امکان پیشگیری از جعل و سوء استفاده از اسناد نیز فراهم شود و از نظر تحلیل آماری و آسیب شناسی نیز سابقاً برای گمرک استخراج شفاف آمار از اسناد کاغذی امری مشکل و زمان بر بوده که با راه اندازی این سامانه،گمرک به طور مداوم نسبت به تحلیل و آسیب شناسی فرایندها و داده های موجود اقدام می کند. بطور مثال تحلیل سیستمی بدهکاران گمرک موجب شناسایی برخی اشخاص  سودجو شده  که  برای فرار از پرداخت حقوق گمرکی و مالیات های متعلقه  از کارت های بازرگانی اجاره ای متعلق به افراد بی بضاعت، سوء استفاده کرده و به نام این اشخاص اقدام به واردات وصادرات می کنند.ضمناً در جهت شفاف سازی اطلاعات، آمار واردات، صادرات و ترانزیت به صورت روزانه در سامانه گمرک در دسترس عموم قرار گرفته که این امر حتی برای تجار خارج از کشور نیز قابل دسترسی و تحلیل است.

 آیا نیاز است که همزمان با اجرای این سامانه برخی از قوانین کشور نیز اصلاح شود؟

انجام تجارت در فضای دیجیتال نیازمند ایجاد بستر حقوقی و قانونی لازم است . در کشور ما نیز با تصویب قانون تجارت الکترونیک و مصوباتی همچون برنامه جامع توسعه تجارت الکترونیکی و سیاست تجارت الکترونیکی جمهوری اسلامی ایران مقدمات امر فراهم شده و در قانون امور گمرکی و آیین نامه اجرایی آن نیز گمرک مکلف به بکارگیری فن آوری اطلاعات و ارتباطات و انجام تشریفات گمرکی در این بستر شده است و با پذیرش و الحاق به کنوانسیون تجدیدنظر شده کیوتو که اظهار الکترونیکی و خصوصاً بهره برداری از فن آوری اطلاعات و تجارت الکترونیکی را برای گسترش اعمال کنترل های گمرکی تجویز می نماید، لذا باتوجه به پیش بینی های انجام شده، بستر قانونی لازم که حمایت همه جانبه دستگاه های ذی مدخل در امر تجارت را می طلبد. امیدواریم تا با تصویب آئین نامه اجرایی گمرک الکترونیک بتوانیم پشتوانه حقوقی و قانونی لازم را برای تداوم گمرک الکترونیک و تجارت الکترونیک فراهم نمائیم .

در راستای اهداف اجرایی دولت الکترونیک این سامانه چقدر توانسته به توسعه کشور کمک کند؟

 در ساختار دولت الکترونیک دستگاه ها مکلف شده اند که تشریفات و فرایندهای اداری خود را با مراجعین در بستر الکترونیکی مناسب پیش بینی و اجرایی کنند. باتوجه به اینکه گمرک یکی از سازمان های تأثیرگذار بر اقتصاد سالم و پویاست،حجم عملیات گمرکی کشور و تسهیل و سلامت انجام فرایندها دغدغه مسوولین کشور و سازمان های همجوار اقتصادی است و بدیهی است که با اجرای سامانه جامع گمرکی یکی از مهم ترین گام ها را در بخش تجارت و اقتصاد بین الملل برداشته شده است. بنابراین با راه اندازی این سامانه در تحقق برنامه های میان مدت و بلند مدت اقتصادی و تجاری دولت الکترونیک با رویکرد درآمدی و فاصله گرفتن از اقتصاد تک محصولی، در پی اجرایی شدن این  سامانه،گام های رو به جلویی برداشته شده است.

از سویی لازم است که اجرای صحیح سامانه در گمرک ایران نهادینه شود در واقع طی گذار از مراحل تدوین و استقرار، باید در مرحله اجرا نیز تمامی تلاش برای اجرای خوب صورت پذیرد. نیروهای توانمند گمرک ایران تمام و کمال، گمرک الکترونیک را پوشش می دهند .