اوباما بهانه بود، هیلاری هدف
سوریه به پرونده روز بسیاری از کشورهای منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای بدل شده است. این تنها ایران و روسیه نیستند که پرونده سوریه را در راس برنامه‌های کاری وزارتخانه‌های دفاع و امور خارجه خود قرار داده‌اند که این روزها هرجا سخن از رویای آرامش در خاورمیانه در میان است، نام سوریه بیش از هر واژه دیگری تکرار می‌شود.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از اعتماد ، چند روز اخیر در رسانه‌های غربی خبر متفاوتی از سرفصل‌های روزانه در خصوص سوریه منتشر شد. خبر انتشار سندی که به هشداری برای سیاست‌های باراک اوباما، رییس‌جمهور امریکا در خصوص سوریه تعبیر شد. هرچند که در رسانه‌های داخلی این خبر چندان مورد توجه قرار نگرفت اما از زمان انتشار آن، موجی از اما و اگرها و تحلیل‌ها در خصوص چرایی این اقدام هماهنگ ٥١ دیپلمات امریکایی و شأن زمانی آن مطرح شده است. نفس‌های دولت باراک اوباما به شماره افتاده است و به نظر نمی‌رسد که رییس‌جمهور امریکا قصد تصمیم‌گیری‌های توفانی در چندماه باقی مانده از دوران خدمت را داشته باشد. برای چهل و چهارمین رییس‌جمهور امریکا ماه‌های باقی مانده فرصتی برای رفتارهای هیجانی و تصمیم‌های احساسی نیست.
در بهترین حالت وی تلاش می‌کند پرونده‌های روی میز را کمی آراسته‌تر از آنچه در باطن است به جانشین خود تحویل بدهد. جنگ و دخالت نظامی فراگیر در سوریه، ارثیه‌ای نیست که باراک اوباما با سابقه مخالفت با حضور نظامی امریکا در عراق در روزهای سناتوری به دنبال تحویل دادن آن به چهل و پنجمین رییس‌جمهور امریکا باشد. در چنین شرایطی محتمل‌ترین گزینه این است که نویسندگان این سند در حقیقت با تنظیم آن به دنبال پیام رسانی به هیلاری کلینتون بوده‌اند بانوی اول امریکا در زمان ریاست‌جمهوری بیل کلینتون دموکرات، وزیر امور خارجه در دولت نخست باراک اوباما و کاندیدای دموکرات‌ها در انتخابات ریاست‌جمهوری ٢٠١٦ امریکا. در حالی که برخی مخاطبان این نامه را بشار اسد، رییس‌جمهور سوریه و ولادیمیر پوتین همتای روسی او می‌دانند، نگاه‌ها در تحلیل‌های امریکایی بیشتر به سمت هیلاری کلینتون معطوف شده است.
نویسندگان این نامه می‌گویند که جرقه این نامه و انتشار آن را سخنان ماه گذشته بشار اسد، رییس‌جمهور سوریه زد؛ سخنانی که در آن بشار تاکید کرد که هر یک میلیمتر سوریه را از معارضان پس خواهد گرفت. موفقیت‌های میدانی ارتش سوریه که از حمایت روسیه و مستشاران نظامی ایران هم برخوردار است، زنگ خطر را برای مخالفان بشار اسد در داخل وزارت خارجه امریکا به صدا درآورده است. مخالفان اسد تنها راه برای تغییر موازنه قدرت در سوریه به نفع مخالفان بشار را دخالت نظامی مستقیم و عیان امریکا در مبارزه با بشار اسد و نه حمله به مقرهای داعش و القاعده می‌دانند. مغز کلام این سند یک چیز است: بشار را با حمله نظامی غافلگیر کنید تا در میز مذاکره سیاسی از او امتیاز بیشتری بگیرید. بلومبرگ در تازه‌ترین تحلیل خود در این خصوص می‌نویسد: هیلاری کلینتون در تبلیغات انتخاباتی خود اعلام کرده که رویکرد خشن‌تری را در قبال دولت بشار اسد به نسبت باراک اوباما اتخاذ خواهد کرد. یکی از طرح‌های مدنظر وی حمایت از برقراری طرح پرواز ممنوع است. دونالد ترامپ، کاندیدای احتمالی جمهوریخواهان در انتخابات ریاست‌جمهوری امریکا هم می‌گوید که وی دستور حمله نظامی مستقیم‌تر علیه داعش و نه بشار اسد را صادر خواهد کرد.
با توجه به زمان انتشار این سند، دیپلمات‌های کهنه‌کار امریکایی می‌گویند که بسیار بعید است که در استراتژی اوباما در قبال سوریه در چندماه باقیمانده تغییری ایجاد شود. کاخ سفید می‌گوید که از نظریات و طرح‌های جدید در خصوص سوریه استقبال می‌کند اما اینکه این استقبال به تغییری منتج شود، بسیار بعید خواهد بود. باراک اوباما به صراحت اعلام کرده که راهکار نظامی را بهترین راه‌حل برای بحران سوریه نمی‌داند و با همین استراتژی روزهای باقی مانده در کاخ سفید را هم خواهد گذراند. رابرت فورد که در سال ٢٠١٤ از عنوان نماینده اوباما در امور سوریه استعفا داد در ایمیلی به بلومبرگ می‌گوید که در سه دهه‌ای که در وزارت امور خارجه بوده است هیچگاه شاهد امضای سندی توسط بیش از سه تا چهار دیپلمات ارشد نبوده است و از این حیث سند سوریه که اخیرا منتشر شده با امضای ٥١ دیپلمات بسیار مهم است. فورد در این خصوص می‌گوید: این سند می‌گوید که سیاست‌های فعلی امریکا در سوریه شکست خورده است.
در حالی که همگان بر اهمیت سند منتشر شده اتفاق‌نظر دارند اما به نظر می‌رسد که اختلاف‌های فراوانی در خصوص تاثیر تغییر سیاست نظامی امریکا در سوریه بر معادله‌های فعلی این پرونده وجود دارد. رابرت پاول از تحلیلگران ارشد مسائل خاورمیانه در این خصوص به بلومبرگ می‌گوید: فرصت تغییر معادله در سوریه توسط امریکا در سال ٢٠١٣ از میان رفت. در آن تاریخ بود که خط قرمز اعلام شده از سوی امریکایی‌ها در سوریه رد شد اما اوباما دست به کار نشد.
پاول در ادامه افزود: من تعجب می‌کنم اگر هیلاری کلینتون در سوریه دست به تقابل جدی‌تری با روسیه بزند. برای حرکت نظامی جدی از سوی امریکا در سوریه دیر شده است. زمانی بود که امریکا می‌توانست با توسل به گزینه نظامی تغییری در میدان بدهد اما از آن زمان بسیار گذشته است. اندرو تابلر از دیگر تحلیلگران مسائل سوریه در این خصوص می‌گوید: در این نامه یا سند پیشنهاد حملات گسترده و وسیع به سوریه نشده است بلکه پیشنهاد حملات هدف‌داری را شامل می‌شود که می‌تواند حیات دولت بشار اسد را تهدید کند. به گفته این تحلیلگر این سند در حقیقت پیشنهادی به رییس‌جمهور بعدی امریکا در خصوص سوریه است.
جان کری، وزیر امور خارجه امریکا پیش از این هشدار داده بود که اگر دولت سوریه در خصوص حفظ آتش‌بس همکاری نکند یا مذاکرات درون‌سوری پیش نرود، امریکا به طرح B برای حل بحران در سوریه روی خواهد آورد.
٥١ دیپلمات ارشد وزات خارجه امریکا بدون رعایت مافوق خود جان کری در این وزارتخانه سندی را تهیه و منتشر می‌کنند. سندی که به راحتی سیاست‌های کاخ سفید در سوریه را شکست خورده می‌نامد. این اقدام از سوی بسیاری از تحلیلگران مسائل داخلی امریکا به اختلاف‌های جدی داخل بدنه اجرایی دولت اوباما تعبیر شده است. زمان انتشار این سند نشان می‌دهد که با به شماره افتادن عمر دولت باراک اوباما، دیگر کسی اندک ترسی از با صدای بلند فکر کردن و با صدای بلند انتقاد کردن از سیاست‌های اوباما را ندارد. اوباما به زودی می‌رود و فرمانده قوای جدیدی می‌آید که باید صدای این ٥١ دیپلمات را با این سند منتشر شده در نیویورک‌تایمز و وال‌استریت ژورنال بشنود. تابلر در این خصوص می‌گوید: اگر خیزش و صعود ترامپ یک نکته را به ما بگوید این است که امریکایی‌ها به این نتیجه رسیده‌اند که دخالت‌های امریکا در خاورمیانه کار صحیحی نبوده است. امریکا تریلیون‌ها دلار در این منطقه خرج کرده است اما از ساخت زیربناهای اساسی برای آرامش در خاورمیانه عاجز مانده است. هنوز هم مدارسی هستند که افراط‌گرایی را در این منطقه تدریس می‌کنند.